YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 18

Aristo’nun sanat ve şiir üzerine düşünceleri, şiir sanatı ve trajedideki taklit unsurları etrafında şekil­lenen Poetika adlı eseri edebiyat teorisi çalışmaları­nın ilk örneği ve edebî tenkidin başlangıcı olarak görülür.Doğru cevap E’dir.

Yapı bozma (déconstruction) kuramının kurucusu olan eleştirmen Jacques Derrida’dır. Cevap C’dir.

Eski edebiyatın edebî eleştiri bağlamında en önemli kaynağı tezkirelerdir. Tezkireler, devrin şa­irleri ile ilgili bilgi, yorum ve değerlendirmeler içe­rir. Aynı zamanda devrin edebiyat anlayışı ve değer sistemini de aktaran kaynaklarıdır. Doğru cevap D’dir.

Yazan, anlatan, anımsayan “ben”; kişisel duygu ve izlenimlerinden çok akıp gitmiş zamanın tanığı “ben” konumundadır. Yazanın hesaplaşması; kendinden çok sosyal, siyasal, tarihsel olarak içinden geçtiği dönemle ilgilidir. Belki de bu nedenle içsel “ben”den çok sosyal ve tarihsel bir kimlik olarak “ben” ön plandadır. Doğru cevap E’dir.

Dünyada ilk özyaşamöyküsel anlatımlara MÖ 1991-1962 yıllarında eski Mısır’da rastlanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Birçok kaynakta Batı edebiyatının bilinen ilk özyaşamöyküsel metni olarak İlk Çağ Hristiyanlığının en büyük düşünürü Augustinus’un 398’de yazdığı İtiraflar’ı anılır. Arap edebiyatında 9. yüzyıldan itibaren, Avrupa’da 11-12. yüzyıldan itiba- ren, yaşantısal eserlerle karşılaşılır. Doğru cevap C’dir.

Asker olarak savaşlara katılan, Avusturyalılara esir düşen, birçok zorluktan sonra özgürlüğüne kavu- şan ve Viyana’dan Belgrad’a oradan da Temeşvar’a dönen, resmî tercüman ve kâtip olarak devlete hiz- met eden Osman Ağa; başından geçenleri anlattığı kitabını 1724’te İstanbul’da tamamlamıştır. Doğru cevap B’dir.

Halide Edib’in İngilizce kaleme aldığı Memoirs of Halide Edib ilk kez 1926’da Londra’da yayımlanmıştır. Doğru cevap C’dir.

Öğretim üyelerinin ve öğretmenlerin özyaşamöyküleri: Hasan Âli Yücel (Geçtiğim Günlerden, 1990), Nermin Abadan Unat (Kum Saatini İzlerken, 1996), Mina Urgan (Bir Dinozorun Anıları, 1998). Doğru cevap D’dir.

Batı edebiyatının da tesiriyle, edebiyatımızda Tanzimat’tan sonra mektup, roman ve hikâyelerde bir anlatım tekniği olarak kullanılır. İlk örneğini Ahmet Midhat Efendi’nin Felsefe-i Zenan (1870) adlı eserinde görülür. Doğru cevap B’dir.

Halide Edib’in Handan (1912) adlı romanı edebiyatımızdaki en gelişmiş mektup-romanlardan birisidir. Romanda farklı kişiler tarafından yazılan mektupların her biri Handan’ı farklı bir yönüyle tanıtır. Handan’ın yazdığı ama göndermediği mek­tuplar ise kendini tahlil ettiği, iç dünyasını yansıtan metinlerdir. Doğru cevap A’dır.

Kızıl Ço­cuğa Mektuplar adlı  Peyami Safa’ya ait bir eserdir. Doğru cevap B’dir.

Geleneksel hikâyeyle öykü arasındaki farkları birkaç noktada toplamak mümkündür. Bu farkların kaynağında da insanın değişimi yatar. Toplumlar sosyal ve ekonomik anlamda değiştikçe, geleneksel toplum işleyişi yerini modern olana bıraktıkça insanı ve toplumu anlatan edebiyatın da biçim ve içerik olarak dönüşümü kaçınılmazdır. Bu dönüşüm neticesinde insanların okuma alışkanlıklarına bağlı olarak türlerin boyutları, toplumsal kaygılara göre eserlerin içerikleri, estetik beğenilere göre de anlatım üslupları değişmektedir. Geleneksel hikâyeyle öykü arasında da bu türden bir ayrışma söz konusudur.

Kocasının İstanbul’da elçi olarak bulundu­ğu 1716-1717 yıllarında İngiltere’deki dostlarına yazdığı mektuplarla Osmanlı hayatını ve İstanbul ile ilgili gözlemlerini anlatan Lady Mary Wortley Montagu (1689-1762) Türkiye Mektupları’nın (Turkish Letters) yazarıdır. Doğru cevap A’dır.

Baba-kız, anne-kız, anne-oğul, baba-oğul ilişkisi-“ne dayanarak yazılan yaşamöykülerinin ilki Fatma Aliye Hanım’ın Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı adlı eseridir. Doğru cevap A’dır.

Behçet Necatigil’in “Sergi İzlenimleri” baş­lıklı şiiri hem içeriği hem de biçimi bakımından modern Türk şiirinin kavranması güç şiirlerinden biridir. Bu zorluk birkaç nedenden kaynaklanır: Günlük yaşamda az kullanılan sözcüklerin seçimi, Necatigil’in şiirlerinde sık sık başvurduğu iki kısa çizginin bu şiirde dört kez kullanılması ve dizeler arasında anlam bağlantılarının eksik bırakılması, bu eserin yorumlanmasını güçleştiren etmenler olarak sayılabilir. Doğru cevap C’dir.

Reşat Nuri Güntekin’in Çalı­kuşu romanı genel metin sınıflamasında betimleyici, bilgilendirici, açıklayıcı, kanıtlayıcı gibi metin türleri arasında öykülemeci, yani anlatı metinleri kategorisine girmektedir. Doğru cevap E’dir.

Feride, bu anlatının “özne”sidir. “Nesne”si âşık olduğu Kâmran’dır. Feride’yi bu nesneye “gönderen” ise aşk duygusudur. Doğru cevap C’dir.

Feride, bu anlatının “özne”sidir. “Nesne”si âşık olduğu Kâmran’dır. Feride’yi bu nesneye “gönderen” ise aşk duygusudur. Doğru cevap A’dır.

Tezkirelerin Türk edebiyatındaki en eski örneği, Ali Şir Nevai’nin Çağatay Türkçesiyle yazdığı Mecalisü’n-Nefais (1491-92) adlı eseridir. Doğru cevap B’dir.