YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 4

Roman tarihçisi, kuramcı ve eleştirmenleri modern romanın doğuşunu ittifakla Cervantes’in Don Kişot (asıl adı, La Mancha’lı Yaratıcı Asilzade Don Quijote) adlı eserine bağlar.

Modernitenin tanımını yaparak sanatla arasındaki ilişkiye ilk değinen sanatçı Fransız şairi Baudelaire’dir.

Hikâyedeki zamanın dilsel zamana aktarılması dört biçimde gerçekleştirilir: özetleme, sahneleme, duraklama, eksilti.

Romanın başlıca beş temel tekniği vardır: Öyküleme, özetleme, gösterme (sahneleme), betimleme ve açıklama.

İç çözümleme, roman kişisinin aklından geçenleri üçüncü tekil kişi anlatıcı tarafından doğrudan, dolaylı ya da serbest dolaylı anlatı kipinde aktarılması yöntemidir

İç konuşmayı ilk olarak Édouard du Jardin Les Lauriers sont coupés (Kesik Defneler, 1887) romanında kullanmıştır.

Virginia Woolf, James Joyce, William Faulkner ve Thomas Mann, Andreï Biély, W. B. Yeats, F. S. Fitzgerald, Gertrude Stein, Luigi Pirandello, D. H. Lawrence, Katherine Mansfield, Jaroslav Hašek, Samuel Beckett modernist romanın önde gelen isimleridir.

Pastiş, bir sanatçının bütün bir eserinin veya bir bölümünün alınıp üslup bakımından taklit edilmesi ve ona benzer bir eser yazılması esasına dayalıdır.

Şiirde kurgusal bir yapıdan çoğunlukla uzak durulduğu, bir “olay” anlatan şiirlerin, şiirselliği zedelediği noktasında yaygın ve ortak bir kanı bulunmaktadır. Dolayısıyla öykü, olay anlatmaktan uzaklaştığı, duygu veya insana özgü durumları içerdiği ölçüde şiirin alanına yaklaşmaktadır.

Kısa öykü, özellikle Batı literatüründe sadece romandan ayrılan yönleriyle değil; öyküyle roman arasında kalan diğer türlerle ilişkisi bakımından da değerlendirilmiştir. Bunlardan biri de novella (kısa roman) dır. Kısa roman ve uzun öykü arasındaki ayrım çizgileri günümüzde de birçok yönden belirsizdir.

1920’lerden itibaren olay örgüsü içermeyen öyküler ortaya çıkar. Her ayrıntı sanatsal önem kazanmaya ve hiçbir şey tesadüfi olmamaya başlar.

Modern öykü tanımlarında değişime uğrayan unsurların başında öykü kahramanları gelir. Bunlar ayırıcı niteliklerini yitirmiş, sıradan insanlara dönüşmüşlerdir. Kalabalıktan ayırt edici niteliklerini kaybederler.

Olay örgüsünden çok günlük hayattan kesitleri ve kahramanların duygu durumlarını ön plana alan öykülere Durum öyküsü adı verilir.

James Cooper Lawrence, öyküleri içerik olarak: A. Gerçek öyküler B. Hayalî öyküler şeklinde sınıflamıştır.

Geleneksel hikaye anlatıcılığında belli bir olay örgüsü vardır ve bir sona ulaştırır.

Alegorik bir temele dayanan bu tür öykülerde Çeşitli sembolik kullanımlar okurun mesaj aldığından emin olunmasını sağlayacak diğer unsurlar olarak karşımıza çıkar.

Küçürek Öykü 20. yüzyılın sonlarında örnekleri ortaya konan, short-short story olarak adlandırılan biçime Ramazan Korkmaz ve Mutlu Deveci’nin önerdiği terimdir.

Edgar Allan Poe , kısa öykü türünün ilk tanımlayıcılarındandır.

Öykü türünün yapısını oluşturan ana ögeler; olay örgüsü, kişiler, mekân ve zaman kabul edilmektedir.

Öykünün kısa olmasına iki temel sebep bulunmaktadır. İlki malzemenin kendisinin dar bir kapsama sahip oluşu, diğeri ise malzemenin genişleme imkânına rağmen estetik etkiyi çoğaltmak adına kısaltılmasıdır.