YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER

Çevre hareketine yöneltilen önemli eleştirilerden biri, 1970’li ve 80’li yıllarda sahip olduğu ekonomik ve siyasal düzen karşıtı eleştirel kimliğini ve dilini yitirerek sisteme uyum göstermiş olduğudur. Sistemi, dışında kalarak değiştirme idealinin yerini içinde yer alarak düzeltme anlayışının aldığı belirtilmektedir. Modern kitlesel doğa koruma örgütleri hiyerarşik, bürokratik kurumsal yapıları içinde profesyonel baskı grupları gibi çalışmaktadır. Gönüllülerin yerini profesyonel çalışanlar almıştır. Modern kitlesel çevre örgütlerindeki kurumsal­laşma üç yönde gerçekleşmiştir.  Her şeyden önce üye sayılarının ve gelirle­rinin artması bu gruplarda örgütsel büyümeye yol açmıştır. Örgütsel büyümenin sonuçlarından biri kendi içinde ku­rumsallaşma olmuştur. Büyüyen örgütlerin üyele­riyle bağları zayıflamış ve temsili nitelikleri zayıfla­mıştır. Bürokratik bir yapıya bürünen örgütlerin karar alma süreçleri ve iç işleyişleri demokratik olmaktan uzaktır. İkinci sonuç da örgütün dışarıy­la ilişkilerindeki kurumsallaşmadır. Bunun başlıca görünümü ise doğrudan eylem gibi geleneksel ol­mayan etkinlik ve eylemlerin yerini giderek daha fazla lobi gibi geleneksel uzlaşmacı eylemlerin al­masıdır. Fakat  kurumsallaşma çevre örgütlerinin etkilerinin azaldığı anlamına da gelmemektedir.

Castells çevreciliği, “Söylem ve pratiklerinde egemen yapısal ve kurumsal mantığa karşı çıkarak insan etkinlikleriyle doğal çevre arasında yıkıcı sonuçlara neden olan ilişki biçimlerini düzeltmeyi amaçlayan tüm ortak hareketler.” olarak tanımlamaktadır.

Derin ekoloji kavramı ilk kez Norveçli felsefeci Arne Naess tarafından kullanılmıştır.

İnsan merkezci olan sığ ekoloji, özellikle endüstrileşmiş ülkelerdeki insanların refahını ve yaşam kalitesini koruma kaygısıyla çevre kirliliği, kaynakların tükenmesi, yoksul ülkelerdeki nüfus artışı gibi sorunlarla ilgilenir

Çevre hareketleri bu özellikleri yansıtacak biçimde, “Çevre sorunları hakkındaki ortak kaygı ve kimlik tarafından harekete geçirilen ortak eyleme katılan, hiçbir kurumsal bağı olmayan birey ve gruplardan değişen ölçülerde biçimsel kurumsallık kazanmış örgütlere kadar çeşitli grupları içerebilen enformel etkileşimlerin gevşek ve kurumsallaşmamış ağı.” olarak tanımlanabilir

En eski çevre örgütlerinden biri olan Sierra Kulübü 1892’de ABD’de kurulmuştur.

Günümüzde de varlığını sürdüren İngiltere’deki Kraliyet Kuşları Koruma Birliği’nin (RSPB) kuruluş öyküsü

Savaş sonrasında yeniden canlanan hareketin en önemli kazanımlarından biri 1948’de doğa korumaya hizmet edecek uluslararası bir kuruluş olarak devlet kurumları ile sivil toplum örgütlerini bir araya getiren Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) kuruluşudur.

İngiliz Kanalı’nda karaya oturarak milyonlarca ton ham petrolün denize dökülmesine yol açan Torrey Canyon petrol tankeri kazası (1967)

Rachel Carson’ın çevreciliğin tarihinde “çığır açan” DDT’nin insan sağlığı ve doğal yaşam üzerindeki yıkıcı etkilerini toplumun dikkatine getirdiği Sessiz İlkbahar (Silent Spring, 1962) kitabı isyan ve protesto döneminin başlamasında katalizör olmuştur.

1972’de kurulan Yurttaş Girişimleri Birliği (BBU) yurttaş girişimleriyle büyük çevre örgütlerini bir araya getirerek harekete ağ yapısını sağlamıştır.

Castells’in (2010: 72) “çağımızın en kapsamlı ve etkili hareketi” olarak nitelediği çevrecilik, ortaya çıktığı günden bu yana belirgin değişimler de geçirmiştir.

Kızılay çevrecilik alanında faaliyet gösteren bir örgüt değildir.

açık yeşil kavramı derin ekoloji değil sığ ekoloji kavramıyla örtüşmektedir.

Doğal yaşam alanlarının (habitat), yaban yaşamının, yaşlı ormanların korunması birinci dalga çevre hareketlerinin; Dizginsiz ekonomik büyüme, merkezîleşmiş devlet ve endüstrileşme ideolojisini sorgulamak ve Nükleer enerjiye karşı mücadele etmek ikinci dalga çevre hareketlerinin amacıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Rachel Carson’ın çevreciliğin tarihinde “çığır açan” DDT’nin insan sağlığı ve doğal yaşam üzerindeki yıkıcı etkilerini toplumun dikkatine getirdiği Sessiz İlkbahar (Silent Spring, 1962) kitabı isyan ve protesto döneminin başlamasında katalizör olmuştur.

Çevresel adalet hareketi ABD'de doğmuş ve daha çok bu ülkeyle sınırlı kalmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

TEMA Türkiye'ye özgü yerel bir kuruluştur.