YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER

Ruşen Çakır, uzun yıllar çalıştığı ana akım medyadan ayrılarak 2015 yılında internet üzerinden bireysel haber yayınları yapmaya başladı.

Radikal medya diye tabir edilen kitle iletişim oluşumları muhalif ideolojinin savunduğu değerleri demokratik bir biçimde anlatabildiği ve ezilenlerin sesini duyurmalarına katkıda bulunan bir mecralar bütünüdür

İnternet 1995 yılından itibaren daha kitlesel düzeyde kullanılmaya başlayan bir ağ haline gelmiştir.

Türkiye’de radyo ve televizyon yayınları 1994 yılında yapılan Anayasa maddesi değişikliğine kadar devlet tekeline aitti.

Yerelde başlayan bir hareketin küresel ağlar aracılığıyla uluslararası bir boyut kazanmasına ilişkin önemli bir örnek 2011 yılında başlayan “Occupy” eylemleridir.

2011 yılında Avrupa’yı kasıp kavuran ekonomik krizin önemli ölçüde etkilediği ve işsizlik oranının %22’ye ulaştığı İspanya’da sosyal medya üzerinden örgütlenen bir grup gencin başlattığı “Indignados” (Öfkeliler) hareketi kısa sürede Avrupa’nın birçok metropolüne sıçramış ve zamanla tabandan örgütlenen siyasi partilere evrilmiştir.

Ağ toplumu, temelde bir toplumun dijital kültürle bütünleşmiş olmasını, bunun nimetlerini gündelik hayatına uygulayabilir hale gelmiş olmasını ifade eder.

Castells (2013), ağ toplumundaki toplumsal hareketlerin bazı ortak özelliklerini, ‘İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler’ kitabında ele alarak kavramsal bir çerçeve oluşturmuştur.

Rheingold, sanal cemaat (virtual community) kavramını ilk defa 1987’de yayımladığı “ Sanal Cemaatler: Fikirlerin Bilgisayar Duyurusu Panosu Üzerinden Değiş Tokuşu (Virtual Communities: Exchanging Ideas through Computer Bulletin Boards)” isimli makalesinde kullanmıştır.

Aktivizm, bir grup insanın kurum ve kuruluşlar üzerinde baskı yaratarak sorunlu gördükleri politikaları, uygulamaları ya da durumları değiştirme süreci olarak tanımlanır.

Alternatif medya çatısı altında düşünülebilecek isimlendirmeler, “muhalif medya", "topluluk medyası", "bağımsız medya", "karşı medya", "yeni medya", "yerel medya", "başka medya", "radikal medya" olarak sıralanabilir. Yaygın medya ise, aynı zamanda “geleneksel medya” olarak da adlandırılan ana akım medyanın isimlendirmelerinden biridir. Doğru cevap B’dir.

Radikal medya için çalışan bir gazetecinin olayları sunarken bir aktivist gibi davranması “yerli habercilik” olarak ifade edilir. Örneğin, bir gazeteci bir sosyal hareketi haberleştirirken olay yerinde gözlemlediklerini olayı yaşayan biri gibi aktarmalıdır. Tarafsız habercilik açısından sorunlu görülebilecek bazı noktaları olan bu teknik yine de radikal medyayı geleneksel medyadan ayrıştıran temel özelliklerden biridir. Ayrıca yerli habercilik  yeni keşfedilmiş bir haberleştirme tekniği olmayıp, ünlü yazar George Orwell yerli haberciliğe oldukça yakın olan bir gazetecilik tarzı ortaya koymuştur.  Doğru cevap B’dir.

Edilgen konumda bulunan Web 1.0 teknolojisinden, etkileşimli bir boyuta taşınan Web 2.0 teknolojisi ile birlikte internet dünyası köklü bir dönüşüm geçirmiş ve internet kullanıcıları sanal dünyanın birer aktörü olarak içerik üretmeye başlamışlardır. Doğru cevap B’dir.

Türkiye’de radyo ve televizyon yayınları 1994 yılında yapılan Anayasa maddesi değişikliğine kadar devlet tekeline ait olmuştur. Doğru cevap C’dir.

Daha çok siyasi demeçleri takip etmek ve doğruluklarını test etmek amacıyla kurulan bir doğrulama platformu olan Doğruluk Payı sosyal medyanın olumsuz etkilerine karşı kurulmuş bir platformdur. Çünkü sosyal medyanın bilgi kirliliği ve haber dezenformasyonu anlamında çok büyük ve çok hızlı bir mecra olarak işlev görmesi yeni sosyal hareketlerin varoluş zeminine ilişkin gerçekliği öldüren bir süreci beslemektedir. Doğru cevap D’dir.

Sosyal medya üzerinden yapılan eylemlere sanal ortamda katkıda bulunma durumu, dilimize “tıklamacılık” olarak çevrilebilecek “dijital tembellik"tir. Dijital tembellik, bir beğeni ya da paylaş butonuyla dünyayı değiştiriyor hissi vermesi nedeniyle toplumsal hareketlerin gelişimine ket vurabilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Ağ toplumundaki toplumsal hareketlerin, değiştirmek istedikleri sistemin mekanizmalarını yeniden üreterek başarısızlığa uğrayan hareketlerin düştüğü tuzağa düşmemek, girdiği açmazlara girmemek için neler yapmaları gerektiğini kendilerine sürekli sormaları “özdüşünümsellik” özelliğine karşılık gelir.  Başka bir ifadeyle, internet ekseninde örgütlenen yeni toplumsal hareketler özdüşünümsel hareketlerdir. Doğru cevap B’dir.

“İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler” isimli eser Castells’e aittir. Bu eserinde Castells, ağ toplumundaki toplumsal hareketlerin bazı ortak özelliklerini sıralamıştır. Doğru cevap A’dır.

Bir dijital aktivizm türü olan video aktivizmi, tarafsız olma amacında olmadığı gibi, sadece bir video çekme eylemi de değildir. Yalnızca belli konuları değil, dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen meseleleri konu edinebilir. Ayrıca video aktivistleri arasında dikey değil,  işbirliğine dayalı yatay bir ilişki söz konusudur. Bununla birlikte, video aktivizminde geleneksel medyada kendine yer bulamayan kişisel deneyimler, politikalar ve bakış açıları konu edinilebilmektedir. Doğru cevap E’dir.

Politik gerekçeler göstererek hacking eylemi yapmak olarak tanımlanan “hacktivism” internet aracılığıyla yapıldığı için dijital aktivizm faaliyetidir. Hacktivism, siber terörizmden ve diğer siber suçlardan, hacktivism yapanların asıl amacının sosyal değişim sağlama olması nedeniyle farklılaşmaktadır. Doğru cevap B’dir.