YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER

Bir dokuma işçisinin kızı İngiliz feminist yazar Mary Wollstonecraft’ın 1792’de yayınladığı Kadın Haklarının Korunması  ilk “feminist bildiri” olarak yorumlanmaktadır.

ABD’de 1990’lı yıllarda başlayan Üçüncü Dalga feminist hareket, kadınlara yapılan taciz konusunu öncelikli olarak ele almıştır.

Marksist feminizm, kadınların özgürleşmesini ekonomik sistemin yeniden
organizasyonunda ararken, ataerkillik ve kapitalizm arasındaki ilişkiye odaklanır. Bu anlamda kapitalizm içindeki işgücü dağılımı kadının ikincil durumundaki temel sorun olarak görülmektedir (kadının ev içinde, erkeğin ev dışında çalışması)

1910’da Kopenhag’da yapılan uluslararası bir toplantıda kadın delegelerin
önerisiyle o gün ölen emekçi kadınların anısına 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü olarak ilan edilmiştir.

Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkasının kurucusudur. Muhiddin, Cumhuriyet’in ilanından önce, cumhuriyet rejimini kadın haklarının alınması için çok uygun bir zemin olarak görmüştür. 1923 yılında kurulan Kadınlar Halk Fırkası programında kadınların milletvekili, hatta asker olması talepleri yer alsa da, bu talepler aşırı bulunduğu için, parti kapatılır.

Mor Çatı Vakfı kadına karşı uygulanan şiddetin engellenmesi konusunda Türkiye’de çalışan ilk organizasyon olarak öne çıkmıştır.

Türkiye de 1980 askeri darbesi siyasal hayatta bir alan yaratarak farklı feminizmlerin ortaya çıkmasına araç olmuştur ve böylelikle II. Dalga Kadın Harekatı başlamıştır.

Türkiye’de erkeklik konusunda ilk kuramsal çalışmalar arasında, Deniz Kandiyoti’nin Müslüman toplumlarda erkeklik paradoksları üzerine yaptığı
çalışma (1994), Arus Yumul’un Türkiye’deki erkeklik durumlarını değerlendiren çalışması (1999) ve  alan araştırmasına dayalı, feminist bir çerçeveden gerçekleştirilmiş bir başka erkeklik konulu çalışma ise Serpil Sancar’ın 2009 yılında yayınladığı Erkeklik: İmkansız İktidar: Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler adlı çalışması yer almaktadır

Ankara Üniversitesi Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programı kapsamında Türkiye’de ilk kez ders programında yer alan queer dersi, 2013 yılından itibaren ders olarak okutulmuştur.

Türkiye de Feminist Hareketin Çalışma konuları; siyaset, istihdam, eğitim, medya ve şiddet, kadın tarihinin haritalandırılması, göç ve yoksulluğun kadınlaşması gibi konular verilebilir.

Kadın hareketi kavramı, kadınların, toplum içindeki konumlarını kadınlar lehine değiştirme ve iyileştirme projesi etrafında seferber edimesini anlatır. Bu terim sıklıkla “Kadınların Özgürleştirme Hareketi” ile aynı anlamda, 1970’lerden sonraki feminizmi tanımlamak için kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ataerkillik (Patriyarka, Patriyarki): Eş zamanlı olarak erkeklere ve erkekliğe imtiyaz tanıyarak, kadınları ve kadınlığı aşağı gören ve kadınları erkek tahakkümü altına alan toplumsal organizasyon biçimi. Ataerkillik sözcüğü önceleri erkek aile reislerinin otoritesi üzerine kurulu toplumsal sistemleri tanımlamak için kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Hegemonya: Baskın gruplar tarafından farklı güç formlarının (toplumsal cinsiyet, ırk, sınıf ve cinsellik gibi) elde tutulması ve kullanılması. Feministler için en güçlü hegemonya biçimlerinden biri ataerkillik olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Heteroseksüellik: Karşı cinse duyulan cinsel ilgidir. Doğru cevap C'dir.

Etnosantrik yaklaşım, bir olayın ya da olgunun başka toplumlardaki yapılanma ya da uygulanma biçiminin, kendi toplumdakinden daha geri olduğunu varsaymak anlamında kullanılır. Doğru cevap D'dir.

Kültürel teorisyen, eleştirmen, akademik ve aktivist Edward Said tarafından tartışmaya açılan bir olan şarkıyatçılık temel olarak üç alanı işaret etmektedir. Şarkıyatçılık bir görüş, temsil, algı ve söylem biçimidir. Buna göre, Batı kaynaklarındaki Doğu algısı, aslında sömürgeci bir ideolojidir ve Batılılara ait Doğu hakkındaki jeopolitik bir bilincin, estetik, bilimsel, ekonomik, sosyolojik, tarihsel ve felsefi metinler içinde yayılmasına işaret eder. Doğru cevap E'dir.

Üçüncü Dünya Feminizmi: Kabaca işaret etmek gerekirse, bu terim Batı toplumları dışında yaşayan ve dünyadaki kadın nüfusunu oluşturan çoğunluk kadınları ya da Batı’daki siyahi kadın hareketini işaret etmek için kullanılır. Bu akımın en temel eleştirilerinden biri ırk sorunsalıdır. Doğru cevap B'dir.

KAMER: 1997 yılından beri Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin 23 ilinde kadının insan hakları konusunda çalışan bir kadın örgütüdür. Doğru cevap A'dır.

Kadın çalışmalarının yapılmasıyla birlikte ortaya çıkan “toplumsal cinsiyet” olgusu, esasen bütünsel olarak toplumsal cinsiyet ilişkilerini anlamada ve analiz etmede sadece kadınlara odaklanmasının yeterli olmayacağını, aterkil yapıyı ve baskıyı çözümlemek için erkeklerin de çalışılması gerektiğini ortaya koymuştur. Antropolog Matthew Guttman, yeni cinsiyet çalışmalarında “erkeklik” teriminin kullanımları üzerinde dururken bu kavramı dört farklı gösterge alanını belirlemektedir:

1. Erkek kimliği

2. Erkeklik

3. Erkeksi nitelikler

4. Erkeklik rolleri

Transgender: Her hangi bir cerrahi müdahale geçirmiş ya da geçirmemiş kadın veya erkeklerden biyolojik cinsiyetine ve görünümüne bir şekilde müdahale edenlerin tamamını kapsayacak şekilde, İngilizce bir tanımlama olup Türkçe’deki travesti ve transseksüel tanımlamalarının ikisini de kapsar. Doğru cevap A'dır.