YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER

Bir kolektif davranış türü olan toplumsal hareketler, süreklilik ve organize olmak gibi özellikler taşıması açısından diğerlerinden ayrılmaktadır. Çünkü toplumsal hareketlerde bulunan, üzerinde anlaşılmış belirlenmiş ortak hedef, belli bir birikim sonunda şekillendiği için sürekliliği ve organize edilmeyi gerektirmektedir. Bu açıdan seçenekler arasındaki feminizm hareketi toplumsal hareket niteliği taşımaktadır. Doğru cevap E'dir.

Markoff günümüzde bilinen anlamıyla toplumsal hareketlerin 18. yüzyılın sonlarında İngiltere'de filizlenmeye başladığını öne sürmektedir. 18. yüzyıldaki ekonomik değişime koşut olarak toplulukların piyasadaki iletişimi ve birbirleriyle bağlantısı güçlenmiştir. Doğru cevap B'dir.

Reformcu Hareketler toplumda belirli alanlarda kısmi değişimi hedeflerler. Değişimi savunucu ya da engelleyici olabilir. Kadın özgürlüğü hareketi buna örnektir. Tersi bir örnek de kürtaja karşı dinî grupların yürüttüğü kampanyalardır. Doğru cevap D'dir.

Demokratikleşme geliştikçe toplumsal hareketler de artar. Bu ilişkinin ikinci aşamasında yeni başlayan bir demokratikleşme süreci söz konusudur ve kampanyalar, repertuvarlar ya da MBSB gösterileri toplumsal hareketlerle benzerlik gösterir ancak toplumsal hareket kampanyaların, repertuarların ve MBSB gösterilerinin olgun bir birleşimi değildir. Doğru cevap A'dır.

Toplumsal kontroller zayıfladığında, ahlaki ve siyasal kısıtlamalar ortadan kalktığında anomi ortaya çıkar. Anominin sözcük anlamı normsuzluktur. Durkheim’a göre anomi oldukça önemli boyutlarda bir toplumsal düzensizlik potansiyeline sahiptir. Doğru cevap E'dir.

“Toplumsal Hareket’’ kavramsalını ilk olarak Lorenz Von Stein, siyasal mücadele bağlamında kullanmıştır. Başlangıçta bu kavram, işçi sınıfının özbilinciyle birlikte iktidarı elde edeceği, süreklilik gösteren birleştirici bir süreç anlamını taşıyordu. Doğru cevap A'dır.

Sembolik etkileşimcilik kolektif davranışa dayanır. Kuramı geliştiren Herbert Blumer'e göre sosyoloji de kolektif davranışı irdeler. Toplumsal dünya kolektif davranıştan ibarettir. Blumer'in kolektif davranış ve toplumsal hareketlere ilişkin analizi üç aşamayı vurgular; toplumsal huzursuzluk, temel kolektif davranışlar ve son olarak toplumsal hareketler. Doğru cevap D'dir.

Katmadeğer kuramına göre toplumsal sistemler içinde toplumsal hareketler sorunlara ya da gerilimlere bir karşılık olarak onları düzeltmek amacıyla ortaya çıkar. Bu kuram toplumsal hareketlerin oluşması için belirli koşulların gerekli olduğunu öne süren sosyolog Neil Smelser tarafından geliştirilmiştir. Smelser toplumsal hareketleri, diğer kolektif davranışlar gibi şekillendikleri toplumsal sistemler içinde açıklamaya çalışır. Doğru cevap B'dir.

Castells'in ağ kuramında toplumsal hareketler için birincil öncelik başarı ya da başarısızlık değildir, var olmaktır. Doğru cevap C'dir.

Politik süreçler kuramına göre toplumsal hareketlerin üç temel bileşeni vardır: İsyan bilinci, örgütsel güç ve politik fırsatlar. İsyan bilinci şu şekilde ifade edilebilir; toplumda bazı kişilerin sıkıntı ve şikâyetleri olur ve adaletsizlik algısına dayanan bu şikâyetler sisteme yöneliktir. Ortaklaşa bir adaletsizlik algısı ve bilinci oluştuğunda bu bireyler toplumsal hareket katılımcılarına dönüşürler. Hareketlere katılanlar hedeflerini rastlantısal seçmezler. Toplumsal hareketler politik sistemin öne çıkardığı şikâyetler ekseninde ortaya çıkar. Doğru cevap A'dır.

Kolektif davranışlar baskın grubun norm ve değerlerini zorlayan, çok sayıda kişinin katıldığı, gönüllü ve genellikle planlanmadan, doğaçlama biçiminde gerçekleştirilen eylemlerdir. Çevreci örgütler ya da sendikalar gibi yapılarda ve kurumlarda var olan organize davranıştan farklı olarak, belirlenmiş kural ya da prosedürlerin, otorite hiyerarşisinin söz konusu olmadığı davranışlardır.

Kolektif davranış biçimlerini şöyle sınıflandırabiliriz: Kalabalık (crowd), çeteler (mobs), ayaklanmalar (riots), panik, çılgınlık (fads), moda (fashions), kamu düşüncesi (public opinion) ve dedi-kodu.

Yoksunluk kuramları, bireylerin kendi durumlarını başka gruplarla, kendi geçmişleriyle ya da gelecekleriyle karşılaştırarak değerlendirmelerde bulunmaları ile ortaya çıkan gerilim ve kolektif davranışlar arasındaki ilişkiyi vurgular.

“Toplumsal Hareket’’ kavramsalını ilk olarak Lorenz Von Stein, siyasal mücadele bağlamında kullanmıştır.

Açıkça tanımlanmış bileşenlerle çatışmacı ilişkiler toplumsal hareketlerin kavramsallaştırılması ve tanımlanmasında ortak eylemlerin niteliğiyle ilgili bir özelliktir.

Toplumsal hareketlerin tarihsel olarak sadece Batı toplumlarındaki sosyoekonomik değişimlerle açıklanmaya çalışılması genel bir yaklaşım olarak gözlenmektedir. Gerçekte 20. yüzyıl öncesindeki küresel toplumsal hareketlere ilişkin dünya tarihi çalışmaları oldukça eksiktir ve bu durum küreselleşen kapitalizme karşı gelişmiş hareketlerin tam olarak çözümlenmesini zorlaştırmaktadır. Türkdoğan’a göre Osmanlı toplum yapısı sistemli bir biçimde toplumsal hareketler kapsamında incelenmemiştir. Örneğin Celali isyanları, toplumsal tabanını köylülerin oluşturduğu bir toplumsal hareket olarak değerlendirilebilir.

Fransız İhtilali Avrupa'da gerçekleşmiştir.

Toplumsal hareketler oldukça genel bir sınıflandırmayla ve daha çok amaçları bakımından dört grupta ele alınabilir. Bu gruplandırmaya göre başlıca toplumsal hareket türleri barış hareketleri, çevreci hareketler, işçi hareketleri ve ifade özgürlüğü-demokratik hareketlerdir.

Reform hareketleri: Taban örgütlenmesine dayalı çevre hareketleri gibi toplumsal yapının belirli bir boyutunu değiştirerek toplumu iyileştirmeyi hedefleyen hareketlerdir.

Toplumsal hareketler öz bilinçlidir, Bir analiz sunar, üyeleri ile ve dışarıdakilerle ilişkilerini tanımlar ve kolektif davranış için strateji belirler.