YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER - Deneme Sınavı - 34

toplumsal hareketlerin açıklanmasında da kullanılan kolektif davranışları açıklamak üzere geliştirilen yaklaşımlardan kitle toplumu kuramı, küçük toplumsal grupların yok olmasıyla birlikte modern toplumun, soyutlanma, kişiliklerin kaybolması ve yabancılaşmanın egemen olması sonucunda kitle toplumuna dönüştüğünü savunur. Bu bağlamda özellikle soyutlanan ve yabancılaşan bireylerin sosyal güvenlik ve sığınma sağlayacak kolektif davranışların cazibesine daha çok kapıldıkları öne sürülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Kolektif davranışlar baskın grubun norm ve değerlerini zorlayan, çok sayıda kişinin katıldığı, gönüllü ve genellikle planlanmadan, doğaçlama biçiminde gerçekleştirilen eylemlerdir. Çevreci örgütler ya da sendikalar gibi yapılarda ve kurumlarda var olan organize davranıştan farklı olarak, belirlenmiş kural ya da prosedürlerin, otorite hiyerarşisinin söz konusu olmadığı davranışlardır.

“Toplumsal Hareket’’ kavramsalını ilk olarak Lorenz Von Stein, siyasal mücadele bağlamında kullanmıştır.

Toplumsal hareketler öz bilinçlidir, Bir analiz sunar, üyeleri ile ve dışarıdakilerle ilişkilerini tanımlar ve kolektif davranış için strateji belirler.

Toplumsal nitelikli hareketlerin, protestoların ve devrimlerin altında yatan temel eylem, mücadeleci/ kavgacı kolektif davranıştır.

Toplumsal hareketlere yönelik ortak bir tanımın yapılması her ne kadar zor olsa da çeşitli toplumsal hareket örnekleri dikkate alınarak bir kavramsallaş- tırma yapılabilir. Toplumsal hareket örnekleri ara- sında şunlar sayılabilir (Crossley, 2002:1);

• Kadın hareketi ya da feminizm,

• İşçi hareketi ve ticaret birlikleri hareketleri,

• Faşist hareketler,

• Faşizm karşıtı, ırkçılık karşıtı hareketler,

• Psikiyatri karşıtı ya da psikiyatrik çabalarlasorunlarını aşanların hareketleri,

• Milliyetçi hareketler,
• Dayanışma hareketleri,
• Çevreci ya da yeşil hareket,
• Kürtaj karşıtı ya da savunucusu hareketler, • Hayvan hakları hareketleri,
• Barış hareketleri.

Özellikle 1750-1850 döneminde dünyada Av- rupa merkezli hareketlerin dışında gerçekleşen top- lumsal hareketleri genel olarak kapsayacak şöyle bir sınıflandırma yapılabilir (Ağartan, Choi ve Huynh, 2008:21);

a. Amerika’daki köleliğe karşı isyanlar,

b. Balkanlar’dan Amerika’ya uzanan, sömür- geci ve yayılmacı sistemlerdeki milliyetçi ve ayrılıkçı hareketler,

c. Asya ve Ortadoğu’dan Amerika’ya uzanan alanda, dünya ekonomisine katılmaya ve bu ekonomiyle birleşmeye karşı olan ve dün- yanın geri kalanı ile bağlantıları koparmayı deneyen girişimler,

d. Ortadoğu, Asya, Afrika ve Amerika boyun- ca görülen, Avrupa kültürüne ve kapitalist kültüre direnen, genellikle dinsel ya da kül- türel hareketler olarak adlandırılan uygar- lıkçı hareketler.

Toplumsal nitelikli hareketlerin, protestoların ve devrimlerin altında yatan temel eylem, mücadeleci/ kavgacı kolektif davranıştır.

Toplumsal hareketleri açıklamak üzere işe koşulan başlıca yaklaşımlar arasında Kolektif Davranış, Göreli Yoksunluk, Kaynak Hareketliliği, Politik Süreçler, Katma Değer, Ağ Kuramı, Rasyonel Tercih ve Kimlik Yönelimli Yaklaşımlar sayılabilir.

A, C, D ve E seçenekleri, kaynak hareketliliği kuramına getirilen eleştirilerdir. Doğru cevap B’dir.

Mevcut kuramsal sistemler ve doktrinler ile toplumsal sistemler arasında kavramsal bir ayrım yapmış ve toplumsal hareketleri sosyoloji alanında merkezi bir yere koyan kişi Lorenz Von Steindir.

Toplumsal hareketler, kolektif davranışın formlarından birisi olarak yüksek düzeyde yapılandırılmış bir kolektif davranış biçimi olarak tanımlanabilir.

Toplumsal hareketler, çok sayıda kişinin katıldığı geniş ölçekli ve sürekliliği olan ortak davranışları ifade eder. Bireylerin belirli bir amaç için bir araya gelmeleri ve ortaklaşa etkinliklerde bulunmaları toplumsal hareketlerin başlangıç noktasıdır denilebilir. Kolektif davranışlar egemen kültürün norm ve değerlerini zorlayan, çok sayıda kişinin katıldığı gönüllü ve kendiliğinden oluşan, planlanmayan eylemlerdir. Bu bağlamda toplumsal hareketler üst düzeyde yapılanmış bir kolektif davranış biçimidir. Doğru cevap D'dir.

Toplumsal hareket, belli bir dayanışmayı esas alan, bir çatışma özelliği taşıyan ve yer aldığı sistemin sınırlarını zorlayan kolektif davranış biçimidir. Doğru cevap A'dır.

Temel kavramlar çerçevesinde tanımlanan toplumsal hareketlerin kavramsallaştırılmasında göz önünde bulundurulması gereken üç temel ilke söz konusudur. Bu üç ilke dikkate alınmadan herhangi bir toplumsal hareketin açıklanması söz konusu olamaz;

• Hareketin ortak kimliği

• Hareketin karşıtının olması

• Toplumsal hedefin olması 

Doğru cevap E'dir.

Kolektif davranışlar baskın grubun norm ve değerlerini zorlayan, çok sayıda kişinin katıldığı, gönüllü ve genellikle planlanmadan, doğaçlama biçiminde gerçekleştirilen eylemlerdir.

“Toplumsal Hareket’’ kavramsalını ilk olarak Lorenz Von Stein, siyasal mücadele bağlamında kullanmıştır.

Kolektif davranış ekolünden gelen Herbert Blumer’in geliştirdiği sembolik etkileşimcilik yaklaşımı, toplumsal huzursuzluk, hareket kültürü ve kimlik boyutlarına odaklanan sembolik etkileşimcilere örnek teşkil etmektedir

Hareketleri kör inançların ve sürü psikolojisinin sonucu olarak gören kalabalıklar yaklaşımının karşıtı olan rasyonel tercih kuramı, hareketleri bireylerin rasyonel eylemlerinin tezahürü olarak açıklar. Bu kurama göre bireyler rasyonel aktörlerdir ve katılacakları eylemlerin maliyet ve yararlarını hesaplayarak kendileri için olabildiğince çok yarar sağlayacak olanı tercih ederler.

Toplumsal hareketler kendilerini çevreleyen toplumdaki derin ve köklü değişimlerin sonucu olarak modern yaşamın artırdığı rasyonelleşmeye tepki olarak ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

1960'lar