YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER - Deneme Sınavı - 12

Rachel Carson’ın çevreciliğin tarihinde “çığır açan” DDT’nin insan sağlığı ve doğal yaşam üzerindeki yıkıcı etkilerini toplumun dikkatine getirdiği Sessiz İlkbahar (Silent Spring, 1962) kitabı isyan ve protesto döneminin başlamasında katalizör olmuştur.

1972’de kurulan Yurttaş Girişimleri Birliği (BBU) yurttaş girişimleriyle büyük çevre örgütlerini bir araya getirerek harekete ağ yapısını sağlamıştır.

Castells’in (2010: 72) “çağımızın en kapsamlı ve etkili hareketi” olarak nitelediği çevrecilik, ortaya çıktığı günden bu yana belirgin değişimler de geçirmiştir.

Kızılay çevrecilik alanında faaliyet gösteren bir örgüt değildir.

açık yeşil kavramı derin ekoloji değil sığ ekoloji kavramıyla örtüşmektedir.

Doğal yaşam alanlarının (habitat), yaban yaşamının, yaşlı ormanların korunması birinci dalga çevre hareketlerinin; Dizginsiz ekonomik büyüme, merkezîleşmiş devlet ve endüstrileşme ideolojisini sorgulamak ve Nükleer enerjiye karşı mücadele etmek ikinci dalga çevre hareketlerinin amacıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Rachel Carson’ın çevreciliğin tarihinde “çığır açan” DDT’nin insan sağlığı ve doğal yaşam üzerindeki yıkıcı etkilerini toplumun dikkatine getirdiği Sessiz İlkbahar (Silent Spring, 1962) kitabı isyan ve protesto döneminin başlamasında katalizör olmuştur.

Çevresel adalet hareketi ABD'de doğmuş ve daha çok bu ülkeyle sınırlı kalmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

TEMA Türkiye'ye özgü yerel bir kuruluştur.

Türcülük Kendi türünü üstün ve ayrıcalıklı görme olarak tanımlanabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye'de ilk yeşil parti 1988 yılında kurulmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

1999’da bir çevre örgütüne üye olduğunu söyleyenlerin oranı Hollanda’da %45’e ulaşırken, ABD’de %15,9, Danimarka’da 13,2, Venezüella’da %11,9, İsveç’te %11,7, Yunanistan’da %11’dir.

Derin ekoloji kavramı ilk kez Norveçli felsefeci Arne Naess tarafından kullanılmıştır. Derin ekoloji insan doğa ilişkisini derinlemesine sorgular ve temelden değiştirilmesi gereğine inanır.

Çevreciliğin tarihi küresel çevresel değişimin tarihiyle iç içe geçmiştir. Modern çevreciliğin tarihi 1960’ların sonunda görülen yeni sosyal hareketlere dayandırılır.

En eski çevre örgütlerinden biri olan Sierra Kulübü 1892’de ABD’de kurulmuştur.

Doğanın korunması için yasal düzenlemeler yapılmasını sağlayan bu hareket Birinci Dünya Savaşı nedeniyle kesintiye uğramış, İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar durağan kalmıştır. Savaş sonrasında yeniden canlanan hareketin en önemli kazanımlarından biri 1948’de doğa korumaya hizmet edecek uluslararası bir kuruluş olarak devlet kurumları ile sivil toplum örgütlerini bir araya getiren Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) kuruluşudur.

Doğal alanların, türlerin ve yaban yaşamının korunmasının başlıca itici güç olduğu Birinci Dalga seçkinci bir karaktere sahipti. Hareketin öncüleri çoğunlukla bilim insanları, doğa ve doğal kaynaklarla ilişkili mesleklerden gelen uzmanlar, teknisyenler ve varlıklı kişilerdi.

Endüstri toplumuna dönük siyasal olduğu kadar kültürel bir eleştiri olan ekoloji hareketi, insan-doğa ilişkisi, ekonomi-toplum-doğa ilişkisi hakkındaki düşünme biçimimizi de sorguluyor ve insan-merkezci, mekanik, atomistik bakışın karşısına holistik yeni bir kültürü koyuyordu. Bürokratik, hiyerarşik, merkeziyetçi, kapalı, cinsiyetçi ve eşitsiz toplumsal ve siyasal düzenin yerine çoğulcu, açık, yerinden yönetimci, eşitlikçi, demokratik ve katılımcı bir toplumsal ilişkiler düzeni talep ediyordu.

Yeşil hareketin ve ardından gelen yeşil partilerin nüvelerinden biri de 1970’lerde gelişen nükleer enerji karşıtı hareketlerdir. Amerika’da, Fransa, İngiltere, İsveç, İsviçre dahil pek çok Avrupa ülkesinde etkili olan nükleer karşıtı hareketin en güçlü ve uzun soluklu varlık bulduğu yer Almanya olmuştur. Bunda nükleer karşıtı hareketi önceleyen yurttaş girişimlerinin önemli payı vardır.