YENİ TEKNOLOJİLER VE ÇALIŞMA HAYATI

Küreselleşme, bilginin gücü ve yeni ağ örgütlenmesinin getirdiği toplumsal yatay yapılanma ile merkezi yönetim anlayışı ve devleti tahtından indirip; onun sadece organizatör ve koordinatör olma işlevini daha bir öne çıkarmıştır. Yatay örgütlenmede yerel güç odakları da daha yoğun biçimde öne çıkarken, toplumsal bütün içinde şimdiye dek çok öne çıkmayan yerel birimler, ağ sisteminin eşit düzeydeki katılımcıları haline gelmişlerdir.

Yeni Ekonomi Sosyolojisi, ekonomik konuları teknolojik öze dayalı toplumsal (sosyal ve kültürel) örgütlenme içinde yer alan olgular olarak analiz eden bir bilim dalıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bilgi yönetimi konusunun öncülerinden olan Nonaka (1991-1995) M. Polanyi’nin ayrımını kullanmaktadır. Polanyi ve Nonaka’ya göre bilgi; “örtük” ve “açık” bilgi olarak iki farklı biçimde olabilir. Açık bilgi; kitap, kaynak, belge, rapor ve veri tabanlarında işlenip kaydedilerek aktarılabilen bilgidir. Örtük bilgi ise çalışanların beyninde uzmanlık bilgisi olarak var olan bilgidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tiwana’ya göre bilgi yaratma (üretme) süreci örtük bilginin açık bilgiye dönüştürülmesi süreci olarak; kişiye özgü bilginin dışsallaşma süreci olarak gerçekleşmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Sanayi toplumu, Rönesans, Reform ve Aydınlanma Çağı’nın birikimleri içinde şekillenen yeni düşünce ve bilgi birikimlerinin sonucu olarak şekillenen bir paradigmal kayma ile geleneksel düşünceden mekanik düşünceye geçiş yapmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

20. yüzyılın ikinci yarısında, özellikle de son çeyreğine yaklaşırken uygarlık önce şu olgularla karşılaşmıştır:

Bu gelişmelerle birlikte ağ sistemlerine dayalı “Ağ Toplumu” ortaya çıkmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Ayrıca ağ sisteminin düğüm noktaları, ağdaki unsurların birbiriyle bağlandığı ve birlikte ulaşmak istedikleri bilgi ve enformasyonun depolanıp işlendiği noktalardır. Bu nedenle ağa katılanlar bunlara bağlanmak ister. Ağ sisteminde yer alan birimlerin her birinin bir diğeri ile eşgüdümlü katılımı ve birbiriyle bağlantılı kararları, tek merkezli bir işleyiş yerine çok katılımlı, interaktif etkileşen ve yatay yapılanmaya dayalı bir işleyişi gündeme getirir. Sonuçta bu ağ sistemleri kentsel, bölgesel, ulusal ve küresel boyuta genişlediğinde, internet ağları modelinde görüldüğü gibi kentsel, bölgesel, ulusal ve küresel, iletişim ve etkileşim ağlarını oluştururlar. Sanayi toplumunun ulusal sınırları, oldukça kapalı ve kontrol edilebilen bir toplumsal yapılanma yaratırken, internet ağlarının küresel yapılanması sadece ulusal sınırları önemsiz kılmakla kalmaz; tüm insanların, şirketlerin, kurumların, kentlerin, bölgelerin, sosyal dernek ve örgütlerin her birinin küresel ağların içine taşınmasına yol açar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Farklı toplumlarda, bilgi ekonomisi ve bilgi toplumuna katılan ve katılmayan kesimlerin yaşanan değişim karşısındaki tepkileri de farklı olmaktadır. İnsanların ve ülkelerin yeni teknolojileri kullanma becerilerinin çok farklı düzeylerde gerçekleşmesi, toplumsal ve küresel düzeyde “Dijital Bölünme” yaratmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Moore tarafından 1965 yılında bilişim alanındaki yenilenme eğiliminin her 18 ayda ikiye katlandığını belirlemiş ve bu durum “Moore Yasası” olarak adlandırılmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Günümüzün yeni toplum ve uygarlık düzeyinde Tarım Toplumunun kapalı ve mutlakçı değer yargıları ve inanç sistemleri ile, Sanayi Toplumunun standart ve mekanik yasalarının baskın olduğu değerler yerine bilgi çağının belirsizlik ve risklere karşı gelişen tepki kültürü gündeme gelmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sanayi toplumunda hükümet biçimi parlamenter sistem, sosyal değişimin itici gücü işçi hareketleri, ekonomik yapısı meta ekonomidir. Bilgi toplumunda ise hükümet biçimi katılımcı demokrasi, sosyal değişimin itici gücü sivil hareketler, ekonomik yapısı sinerjik ekonomidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Toplumsal bütünü bu yönleriyle birlikte analiz etme amacına sahip genç bir bilim dalı olan “Yeni Ekonomi Sosyolojisi”
kendini “ekonomik konuları teknolojik öze dayalı toplumsal (sosyal ve kültürel) örgütlenme içinde yer alan olgular olarak analiz eden bir bilim dalı olarak tanımlamaktadır (Erkan, 2005: 3-4 ve 2011).

Bilgi yönetimi konusunun öncülerinden olan Nonaka (1991-1995) M.
Polanyi’nin ayrımını kullanmaktadır. Polanyi ve Nonaka’ya göre bilgi; “örtük” ve
“açık” bilgi olarak iki farklı biçimde olabilir. Açık bilgi; kitap, kaynak, belge, rapor
ve veri tabanlarında işlenip kaydedilerek aktarılabilen bilgidir. Örtük bilgi ise çalışanların
beyninde uzmanlık bilgisi olarak var olan bilgidir.

Bilgi, bilimsel bilgi ile desteklenmiş, kurumlarda uygulanabilir olan ve değer
yaratan Nasıl’ın bilgisi (Know-How) olarak ortaya çıkar. Bilgiye uzanan yolda önce
sinyaller ve duyumlar yer alır. Bunların derlenip toparlanması verileri oluşturur.
Veriler potansiyel enformasyonlardır.

Teknoloji, bilginin uygulamaya yönelik olarak belli bir format ve biçim kazanmış
şeklidir.

Bilgi Toplumu, sosyal ve enformasyonel ağ sistemlerinde etkileşim ve işleyişe dayalıdır.
20. yüzyılın ikinci yarısında, özellikle de son çeyreğine yaklaşırken uygarlık
önce şu olgularla karşılaşmıştır:
• Enformasyon teknolojisi devrimi ve bunu izleyen süreçte genetik devrimin
ortaya çıkması,
• 1973 Petrol Krizi arkasından kapitalizm ve sosyalizm krize sürüklendi.
• Bu olgular sonrasında doğu ve batı bloklarının her ikisinde de farklı yoğunlukta
olmak üzere yeniden yapılanmaların gündeme gelmesi,
• Bu gelişmeler, insan hakları, çevre sorunları ve feminizm başta olmak üzere
yeni konuların insanlığın gündemine taşınması.

İnternet ağlarının küresel yapılanması sadece ulusal sınırları düzlemekte kalmaz; tüm insanların, şirketlerin, kurumların, kentlerin,
bölgelerin, sosyal dernek ve örgütlerin her birinin küresel ağların içine taşınmasınayol açtı.

Moore tarafından 1965 yılında bilişim alanındaki yenilenme eğiliminin her 18 ayda ikiye katlandığını belirlemiş ve bu
durum “Moore Yasası” olarak adlandırılmıştır. (Erkan, 2013).

Teknolojik sistem insanın bilgi birikimi ile bağlantılı olduğu için, bilgi birikimi
ve teknolojik sistemdeki köklü dönüşüm ve sıçramalar toplumsal bütünün her
seferinde daha üst toplumsal platformda yeniden örgütlenme ve yapılanmasına
yol açar. Bu anlamda toplumun yaşadığı paradigmal sıçramalar;
• İnsanların el becerisi ve doğaya egemen olma dönemi ilkel toplumların,
• Doğadan aldığı malzemeyi biçimlendirerek doğaya egemen olma dönemi
geleneksel tarım toplumlarının,
• Doğanın mekanik işlediği algısına dayalı olarak ürettiği makinelerle doğaya
egemen olma yönünde örgütlenişi sanayi toplumunun,
• Nihayet doğanın kuantum etkileşim sistemine dayalı işleyiş algısı ile doğaya
bilişim teknoloji ile egemen olma dönemi bilgi toplumunun yapılanışını
belirlemiştir.

Bilginin kendine özgü özellikleri insanlara daha fazla seçenek sunmaktadır.
İnsanların gelecek amaçlarını gerçekleştirmesi, kendini gerçekleştirmesi ve kendini
kanıtlaması Bilgi Toplumunun yatay örgütlenmiş ve işbirlikçi yapısı içinde
daha kolay olmaktadır. Kısacası kişisel düzeyde hiyerarşi yerine eşitlik; uyum yerine
uygunluk; standart yerine farklı olmak ve etkin kişiliği öne çıkarır. Etkin bireysel
öğrenmenin, eğitim süreci ile “Öğrenen Ekonomi” ile bağlantısı