YENİ TEKNOLOJİLER VE ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 2

1994 İlk web siteleri ODTÜ ve Bilkent Üniversiteleri tarafından kurulmuştur.

Bilgi toplumun yönelik politika, strateji, hedef ve uygulamalarına politika metin ve araçlarında ele alınmaktadır. Diğer yandan, Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı (TUENA-1999)”, “e-Türkiye Girişimi Eylem Planı/2000”, “e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı/2003-2004)”, ile “Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı/2006-2010”özellikle bilgi toplumu politika alanına yönelik olarak hazırlanmış olan politika belgeleridir.

Özetlemek gerekirse, 1999-2013 yılları arasında Türkiye’nin bilgi toplumuna yönelik temel politika metinleri şunlardır;
• 1999 TUENA
• 2000 e-Türkiye Girişimi
• 2003-2004 Kısa Dönem Eylem Planı
• 2005 Eylem Planı
• 2006-2010 Eylem Planı

Türkiye’nin dünyadaki gelişmelere uyumlu olarak bilgi toplumuna dönüşüm hedefini gerçekleştirmeye yönelik çalışmalarını orta vadeli programa bağladığı 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı temel bir politika metni olarak kabul edilmiştir.

Bilgi Toplumu Stratejisi 2015-2018 döneminde büyüme ve istihdam odağında 8 ana eksen söz konusudur. Odak ve kapsamın belirlenmesinde beş ana unsur belirleyici olmuştur. Bunlar; Türkiye’nin bilgi toplumu alanında geldiği aşama ve devam eden ihtiyaçları, Türkiye’nin temel sorunları ve önündeki fırsatlar, Onuncu Kalkınma Planı başta olmak üzere ulusal, tematik ve bölgesel politika belgeleri ve “Avrupa Birliği’nin Avrupa İçin Sayısal Gündem Girişimi” başta olmak üzere uluslararası alandaki politika tercihleridir.

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Onuncu Kalkına Planında tanımlanan bilgi toplumu politikaları ve hedeflerinin detaylandırıldığı; bu politikaların hayata geçirilmesine yönelik strateji ve eylemlerin belirlendiği bir politik aracı olarak tasarlanmıştır. Sonuç olarak 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile Onuncu Kalkınma Planı Türkiye’nin 2023 hedeflerinin gerçekleştirilmesine yönelik kurgusuna, büyüme ve istihdam odağında, bilgi toplumu politikaları ile sağlanacak katkı ortaya konmaktadır.

Avrupa Birliği’nde internet ile ilgili yasal düzenlemeler erken başlamıştır. 1987 yılında bilişim iletişim teknolojileri ile ilgili standart ve düzenlemeler yapılmasına karar verilmiştir (Binark, 2003).

1990 sonlarında internet ile ilgili olarak;
- Güvenli internet kullanımının geliştirilmesi
- İnternet iletişiminin yönetilmesine yönelik düzenlemeler
- Verilerin serbest dolaşımı ve kişisel bilgilerin korunması direktifi
- e-ticaret direktifi bulunmaktadır.
1992’de tek piyasanın uygulanması ile teknik ve işletme eksenli yasal düzenlemeler rekabeti artırmış yüksek kalite ve düşük tarifeler kullanıcılar açısından geniş seçim imkânı sağlamıştır.

1993 yılında yayımlanan “Büyüme, Rekabet Gücü ve İstihdam” ile ilgili“Beyaz Kitap” Avrupa’da bilgi toplumunun yaratılması için hangi önlemlerin gerekli olduğu konusunda bilgiler sunmaktadır.

1994 yılında yayımlanan Bangemann Raporu olarak da bilinen “Avrupa Küresel Bilgi Toplumu” adını taşıyan rapor AB Bilgi Toplumu politikalarının temel taşı olarak kabul edilmektedir. Raporda temel görüşlere ek olarak öncelikli 10 uygulama belirlenmiştir. Daha sonra “Avrupa’nın Bilgi Toplumuna Geçişi Eylem Planı” adını taşıyan çalışma Avrupa Komisyonu tarafından sunulmuştur. Bu çalışma; mevzuat çerçevesi, bilgi ağları-hizmetleri-uygulamaları-içeriği, sosyal ve kültürel ögeler, bilgi toplumunun geliştirilmesi alanlarına yoğunlaşmaktadır.

23-24 Mart Lizbon Avrupa Konseyi, 2000-2005 döneminde “Yeni Avrupa’yı biçimlendirmek” amacını güden uzun vadeli bir eylem programı ve ekonomik açıdan Avrupa’yı “bilgi ekonomisi”ne taşıyacak bir dizi eylem önceliğini kabul etmiştir. Lizbon, e-Avrupa, 2000-2002 Eylem Planında; hızlı, ucuz, güvenli internet ve internet kullanımının yaygınlaştırılması biçiminde üç ana hedef yer almaktadır.

AB-15 üyeleri ve yeni üyeler ekonomik ve sosyal gelişmelerde bilişim iletişim

teknolojilerine gereken önemi vermeye başlamışlardır. AB ülkelerinde, ulusal düzeyde

ve topluluk düzeyinde; telekomünikasyon altyapısı, yenilik, Ar-Ge vb. politikaların

üretilmesi süreci hızlanmaktadır (Eurofound, 2006). AB üyesi ülkeler dışındaki

ülkelerde bilgi toplumu söyleminin temel yapı taşlarını rekabet, verimlilik

ve ekonomik büyüme oluştururken, AB’de ekonomik büyümenin niceliksel boyutunun

yanı sıra niteliksel yönüne de dikkat çekilmektedir. AB’de bilgi politikasının

temel yapı taşını “ahlaki ekonomi” oluşturmaktadır. “Ahlaki ekonomi” ile tanımlanan;

toplumsal koruma, toplumsal diyalog ve toplumsal katılımdır. “Avrupa Bilgi

Toplumu Modeli” yüksek düzeyde toplumsal içerme/kapsama (dijital okur-yazar

Avrupa) ile Avrupa’nın kültürel ve dilsel çoğulluğunun korunmasına dayanmaktadır.

AB’de “nasıl yeni teknolojiler geliştiririz ya da uygularız” sorusunun yerine,

bu yeni teknolojileri temel toplumsal hedefler ve gereksinimler yönünde nasıl uygulamaya

geçirebiliriz sorusu sorulmaktadır. Ancak rekabet gücü ve sosyal uyum

ile bir arada düşünüldüğünde Avrupa’yı küresel anlamda rakipleri olan ABD’nden

ve Japonya’dan geri durumda bırakan bir geçiş süreci yaşanmaktadır. Doğru Cevap A'dır.

Avrupa Birliği’nde internet ile ilgili yasal düzenlemeler erken başlamıştır. 1987

yılında bilişim iletişim teknolojileri ile ilgili standart ve düzenlemeler yapılmasına

karar verilmiştir (Binark, 2003).

1990 sonlarında internet ile ilgili olarak;

- Güvenli internet kullanımının geliştirilmesi

- İnternet iletişiminin yönetilmesine yönelik düzenlemeler

- Verilerin serbest dolaşımı ve kişisel bilgilerin korunması direktifi

- e-ticaret direktifi bulunmaktadır.

Doğru Cevap B'dir.

Sosyal dışlanmanın bilgi toplumunda ele alınışı olan sayısal içerme ya da e-içerme “Herkes İçin Bilgi Toplumu” AB hedefine yönelik olarak işleyen bir sosyal içerme sürecidir. “eInclusion@EU” adını taşıyan projede sayısal dezavantajlar, fırsatlar ve destekler söz konusu olmaktadır. Doğru Cevap A'dır.

Hizmetler sektörünün yaygınlaşması, 1950’lerin sonlarına doğru gerçekleşmiştir. ABD’de, 1950 yılında ilk defa imalat sektöründe çalışan işçilerin, hizmetler sektöründe çalışanların gerisinde kalması ve bu eğilimin benzer şekilde devam etmesi yükselen yeni toplumun hizmet ağırlıklı toplum olacağı yolunda yorumlara yol açmıştır. Bu düşünce, ilerleyen dönemlerde yani günümüzde hizmetler sektörü içinde enformasyon/eğitim ve bilgi işlerinin büyük pay aldığı bir tabloyu ortaya çıkarmıştır. Doğru cevap A’dır.

Günümüze gelindikçe, sanayileşmesi tamamlanmış ülkelerde tarım ve sanayi sektörlerindeki istihdam oranı düşmüş, hizmetler sektöründeki istihdam oranı yükselmiştir (Atik, 2000: 34). Gelişmiş ülkelerin önemli bir kısmında, sanayi üreYeni Teknolojilerin Çalışma Hayatına Etkileri 120 Yeni Teknolojiler ve Çalışma Hayatı timinde çalışan oranı %25’in altına düşmüş, hizmetler sektörünün istihdam oranı %70’leri aşmış, sektörel bağlamda son birkaç on yıldır önemli düzeyde farklılaşmalar gerçekleşmiştir. Doğru cevap C’dir.

Hizmetler sektörü gelişirken, bu sektör içinde de “bilgi sektörü” şeklinde ifade edilebilen mikroteknoloji ve iletişime dayalı yeni bir sektör gelişmektedir. “Dördüncü sektör” veya “yüksek teknolojilere dayalı hizmetler sektörü” olarak ifade edilmekte olan bu sektör, hizmetler sektörünün gelenekselleşmesi ile birlikte, stratejik sektörlerden birisi hâlini almaktadır. Doğru cevap C’dir.

Sanayi ötesi toplumlarda, sanayi toplumlarındaki fiziki mal üretiminin yerini alan bilgi sektörü, “elle tutulmaz ekonomiler” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Teknoloji kavramı, birçok disiplini ilgilendirdiği için bu kavramın tanımlanması oldukça güçtür. Ülkemizde, teknoloji konusunda en yaygın kullanılan tanım; “bir sanayi alanında gücü ve bilgiyi biriktirme, denetleme, işleme, iletme gibi amaçlarla oluşturulan makinelerin, araç gereçlerin, aygıtların, yöntemlerin tümünü kapsayan uygulama bilgisi” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Bilgi işçisi kavramı, ilk kez uçak bileti satan veya otomobil kiralayan ofislerde bilgisayar ağı ile hizmet veren, enformasyon teknolojisinin önemli olduğu işlerde kullanılmıştır. Bilgi işçisi kavramı, zaman içinde, tüm beyin gücü ile çalışanları kapsayacak şekilde genişlemiştir. Doğru cevap B’dir.

Bilgi işçisi kavramının kapsamının giderek genişlediğine ve aynı zamanda da bu gruba giren çalışanların kendi içinde sınıf­landırıldığına tanık olunmaktadır. Nitekim bilgi işçisi olarak adlandırılan çalışanlar genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:

A, B, C ve D seçeneklerinde verilenler, bilgi işçisi sınıflandırmalarında yer almaktadır. Ancak "E" seçeneğinde verilen "bilim insanları" ise bu sınıflandırmalardan "bilgi üreticileri" altında  yer alan çalışanlardandır. Doğru cevap E’dir.

Bilgi işçisi ile geleneksel işçinin işe yönelik yaklaşımlarında da önemli farklılıklar söz konusudur. Geleneksel işçi; yoğunlukla, iş güvencesi, işe bağlılık, gelir garantisi gibi kavramlara odaklanırken, bilgi işçisi; kariyer, kendini geliştirme ve mesleğe bağlılık kavramlarına odaklanır. Buna göre geleneksel işçinin temel özellikleri aşağıdaki gibidir;

- İş güvencesi talep eder

- Kariyerinde işverenlerin sorumlu oluğuna inanır.

- İş değiştirzmeyi kariyer açısından olumlu görmez.

- İşe bağlılık işyeri ile özdeşleşme anlamı taşır.

- İşe gelir için bir fırsat olarak görür.

Doğru cevap A’dır.