YENİ TEKNOLOJİLER VE ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 4

Emek piyasasının bölümlenmesi ile ortaya çıkan kategoriler çalışanlar arasında çalışma koşulları, iş güvencesi ve ücret yönünden dengesizliklere yol açmaktadır. İlk kategori, iş güvencesi olan, ücreti yüksek birincil işgücü piyasasıdır. Bu grupta yöneticiler, tasarımcılar sayılabilir. İkinci kategoride tam gün çalışan ancak iş güvenceleri olmayan, kolayca ikame edilebilen çalışanlar yer almaktadır. Üçüncü kategoride uzmanlık gerektiren işlerden temizlik gibi basit işleri içeren bir yelpazede taşeronluk ilişkisi ile çalıştırılan bulunmaktadır. Evden ya da ofisten yapılan tele çalışma da üçüncü gruba girmektedir (Watson, 1997).

1980’lerle birlikte kadın işgücü üretime katılmaya başlamıştır. Bu oluşum her ne kadar olumlu bir gelişme gibi görünse de kadınlar esnek üretim modelleri dâhilinde üretim sürecine erkeklerden farklı bir şekilde katılmışlardır. Üretim sürecine katılım koşullarını daha iyi hâle getiremeyen kadınlar güvencenin düşük olduğu bir çalışma ortamına dâhil olmuşlardır (Chant, 1991). Bu duruma yol açan tek faktör esnek üretim modelleri, hızla değişen talep, ürünler ve üretim miktarları değildir; aynı zamanda toplumsal yapının da etkisi vardır.

Fordist üretimin son döneminde kadın emeği gündeme gelmiştir. Bunun altında yatan nedenler arasında kadın emeğinin erkeğin emeğinden daha ucuz satın alınabilmesi yer almaktadır. Kadın işgücünün tercih edilmesinin ardında yatan nedenlerden birinin de kadın işgücünün eve bağımlı ve serbest olmayan bir özellik taşıması olduğu öne sürülmektedir (Mies, 1986). 1970’lerde kendisini gösteren ekonomik bunalıma çare amacıyla yeniden ucuz emek arama çabaları gündeme getirilmiştir. Artık emeğin sadece ucuz olması yetmemekte, ucuz işgücünde genel becerilerin fazlaca olması ve emek sürecine uyum sağlaması da aranmaktadır.

Sanayileşmenin önemini yitirip bilim ve teknolojinin söz sahibi olduğu yeni işgücü piyasasında kadın işçilerin tercih edilme nedeni literatürde kadınların güvencesi olmayan, ücreti düşük ve düzensiz işlerde çalışmayı kabul etmeleri olarak belirtilmektedir.

İşverenler çalışanların moralinin esnek çalışma süreleri ile iyileştiğini; daha etkin ve verimli çalıştıklarını savunmaktadırlar. Esneklik sayesinde işletmenin rekabet edebilirliği, verimliliği ve dolayısıyla karlılığı da artmaktadır. Çalışanların tarafından bakıldığında ise esnekliğin çalışanların iş-yaşam dengesi üzerindeki etkisi hakkında iki farklı düşünce öne çıkmaktadır. Çalışma sürelerinin esnekliğinin çalışanların iş-aile yaşam dengesini kolaylaştırdığını iddia eden çalışmalar bulunmaktadır (Parlak ve Özdemir, 2011). Bu iddianın açıklaması olarak çalışan annelerin aile ve çocuklarına zaman ayırabilmelerine izin vermesi öne sürülmektedir. Bunun yanında, esnek çalışmanın iş-aile yaşamı dengesini olumsuz yönde etkilediğini savunan çalışmalar da bulunmaktadır. Kişinin ailesinin, çevresinin ve işinin talepleri ve birtakım ihtiyaçları vardır; tüm bunlar kişi üzerinde birtakım baskılar oluşturabilmektedir (Çarıkçı vd., 2010). Çalışanlar genel olarak sınırlı olan zamanlarını iş yaşamı ve özel yaşamın sorumluluklarını taşıyabilecek şekilde paylaştırıp bir denge tutturmaya çalışırlar; bu nedenle iş yaşam dengesi birey için son derece önemlidir (Erdoğan, 2010)

İş yaşam dengesinin sağlanması ya da iş yaşam dengesizliği kişiyi ve çalıştığı işyerini etkilemektedir. İş yaşam dengesinin sağlanmadığı durumda işe dair isteksizlik, stres, örgütsel bağlılıkta düşüş, yüksek miktarda devamsızlık, iş kazaları ve performansın düşmesi meydana gelebilmektedir. İş yaşam dengesizliği yaşayan bireylerde şiddet eğilimi, iş kazalarına yatkınlık, alkol ve sigara tüketiminde artış görülebilmektedir. İş yaşam dengesinin sağlanamaması kişinin çalıştığı işyerini de etkilemektedir; çalışma performansında düşüş, devamsızlığın artması, tatminsizlik ve işgücü devri artışı, örgüte ve işe bağlılıkta eksilme ortaya çıkan olumsuz sonuçlardan bazılarıdır.

Esneklik istihdam ilişkilerinde ve işte esneklik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır (Benner, 2002). İstihdamda esneklik, geçici ve belirli süreli istihdam, kısmi-za- manlı istihdam, kiralık işçi, taşeronluk gibi yeni istihdam türlerini kapsamaktadır. İşte esneklik ise üretim için gerekli olan vasfın, bilginin ve üretim miktarının sü- rekli değişmesine uyum sağlama becerisidir.

Bir başka deyimle insanlığın doğaya müdahale etme ve ona egemen olma yönünde kullandığı ilk temel teknolojik paradigma, “ilk-el” teknoloji olarak adlandırıldı (Erkan, 2004:227-237 ve 2012).

Paradigmal kaymalar, doğa ile insan zihni arasındaki etkileşim yöntemindeki köklü değişimlerdir.

Zira Newton yasaları doğanın bir makine modeline benzer biçimde işlediği algı ve düşüncesine dayanarak mekanik teknolojiler üretmeye hizmet etmektedir. Söz konusu ilk bilimsel ve teknolojik paradigmalardaki gelişmeler, insanlığı ve uygarlığı Tarım Toplumundan Sanayi Toplumuna dönüştürmüştür.

Matbaa, insanlık tarihinde kitlesel iletişimi sağlayan ilk araç olsa da yazının bulunmasından bile daha önceki dönemlerde insanlar sözlü kültür aracılığıyla iletişim kuruyordu.

MS 700’de Çin’de ilk kez gazete basılmıştır.

Belirli iki merkez arasında, elektrik akımı kullanarak belirlenmiş kodlar vasıtasıyla haber ve belge iletimini bsağlayan telgrafın icadıyla  telekomünikasyon (uzak iletişim) teknolojisi başlamıştır.

Telefon 1876 yılında Alexander Graham Bell tarafından icat edilmiştir.

Televizyon, bir vericiden elektromanyetik dalga biçiminde
yayınlanan görüntü ve seslerin, elektronik alıcılarla yeniden görüntü ve sese çevrilmesini sağlayan bir iletişim aracıdır (Kovarik, 2011: 210-267).

Her ne kadar ilk sayım aletleri 4 bin yıl öncesine ve Sümerlere kadar giderse de boncuk ve bağlardan oluşan ilk hesap makinesi olan Abacus,
bin yıl kadar önce Çinliler ve Japonlar tarafından geliştirilmiştir (Tekeli,1994: 25).

Bu diller, geleneksel programlama dilleri gibi basamaklı olmayıp
bunun yerine çözümleri bilgisayarlara bırakılan, bir seri matematiksel denklemden
oluşmaktadır. En çok bilinen dört fonksiyonel dil; FP, Haskell, ML ve Miranda’dır.

Yeni Ekonomi Sosyolojisi, ekonomik konuları teknolojik öze dayalı toplumsal (sosyal ve kültürel) örgütlenme içinde yer alan olgular olarak analiz eden bir bilim dalıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bilgi yönetimi konusunun öncülerinden olan Nonaka (1991-1995) M. Polanyi’nin ayrımını kullanmaktadır. Polanyi ve Nonaka’ya göre bilgi; “örtük” ve “açık” bilgi olarak iki farklı biçimde olabilir. Açık bilgi; kitap, kaynak, belge, rapor ve veri tabanlarında işlenip kaydedilerek aktarılabilen bilgidir. Örtük bilgi ise çalışanların beyninde uzmanlık bilgisi olarak var olan bilgidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Newtongil bilimsel paradigma, ilk bilimsel devrimle doğanın gözlenmesine dayalı geleneksel teknolojik paradigma yerine, doğanın işleyişinin bilimsel açıklamasına dayalı, yeni bir “bilimsel teknolojik paradigma” yaratmıştır. Zira Newton yasaları doğanın bir makine modeline benzer biçimde işlediği algı ve düşüncesine dayanarak mekanik teknolojiler üretmeye hizmet etmektedir. Söz konusu ilk bilimsel ve teknolojik paradigmalardaki gelişmeler, insanlığı ve uygarlığı Tarım Toplumundan Sanayi Toplumuna dönüştürmüştür.