YENİ TEKNOLOJİLER VE ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 3

İkinci bilimsel devrim olan kuantum paradigmasından kaynaklanan düşünsel ve zihinsel bilgi birikimi, yeni teknolojik uyarlamalar ve yeni teknolojik paradigma olarak önce bilişim ve iletişim teknolojilerini gündeme taşımıştır. Bilişim ve iletişim teknolojileri doğa ve evrendeki işleyişin, sistem ve süreç mantığı içinde çoklu ve karmaşık etkileşim ilişkileri olarak doğadaki parçacık etkileşimi ile bunun yanında canlılardaki DNA ve sinir ağları içinde gerçekleşen iletişim ve etkileşimi, ağ etkileşim sistemleri ve bu sistemler içindeki akış ve işleyiş ilişkileri olarak gündeme getirmektedir. İnsan genom haritasının çıkarılması canlı sistemlerin etkileşim ve işleyişine açıklık getirmiştir. Diğer yandan atom altı parçacıklarla oynayarak ya da onların bileşimini değiştirerek yeni maddeler yaratmak, nanoteknolojiler olarak insanlığın gündemine girmiştir. Kısacası bilimsel paradigma olarak Newtongil bilimsel düşüncenin mekanik teknolojik paradigmayı tetiklemesi gibi kuantum bilimsel devrimi de bilişim ve iletişim teknolojileri, DNA ve nanoteknolojik devrimleri tetiklemiştir. Bu teknolojilerin hepsinin ortak yönü çoklu etkileşim sistemleri olarak kendine özgü yapılanmasıdır.

Hareketli harf döneminde baskının temel ilkesi, adından da anlaşılacağı üzere birbirinden ayrı olarak tasarlanan hareketli harf­lerin bir kalıp üzerine dizilmesi esasına dayanmaktadır. Dünya literatüründe bu tekniğin menşeinin yaygın olarak Çin’e dayandığı savı yaygın olsa da, Kansu’daki Tun-Huang civarında bulunan mağaradaki bulgular ışığında çürütülmüştür. Hareketli harf tekniğini ilk uygulayanların 9. yüzyılda Uygurlar olduğu ortaya çıkmıştır. Nitekim alfabeden farklı olarak Çin yazı karakterini oluşturan hànzi’nin kalabalıklığının da etkisiyle böyle bir buluşun Çin kültürüne mal edilmesi tezini zayıf­latıyor. Ancak çeşitli bulgularla ortaya konulduğu üzere Çinli demirci Pî-Sheng’in (1041-1049) tahta yerine müteharrik harfleri demirden dökmesiyle bu teknik kalıcı bir biçim almış ve modern matbaanın temelini oluşturmuştur.

Morse’nin katkısına benzer öncü katkılar “moveable type” baskı tekniğini bulan Gutenberg veya günümüzde “World Wide Web” düşüncesini geliştiren Tim Berners-Lee tarafından yapılmıştır

Matbaa devrimi, Orta Çağ ile modern çağı ayıran en temel gelişme ve dönüm noktasıdır (Kovarik, 2011: 13-18). Matbaa, insanlık tarihinde kitlesel iletişimi sağlayan ilk araç olsa da yazının bulunmasından bile daha önceki dönemlerde insanlar sözlü kültür aracılığıyla iletişim kuruyordu. Zira iletişim, insan topluluğunun en temel unsurlarından birisidir. Bu nedenle, bilgi ve iletişimin zaman içinde gelişerek artması, evrilmesi ve matbaa gibi devrimsel süreçleri doğurması ile bilişim ve iletişim teknolojileri günümüzdeki düzeyine ulaşmıştır. Bu süreçler; dinî, siyasi, ekonomik, kültürel ve hukuksal çok sayıda yapısal değişim ve dönüşüm uygulamalarıyla birlikte gerçekleşmiştir.

Bilgisayarlar içerdiği tüm unsurlar açısından sürekli gelişme, minyatürleşme, hız ve gücünü artırma sürecindedir. Ayrıca bilgisayarlar arası iletişim artık kablosuz gerçekleşmektedir. Bu gelişme çipler sayesinde bilgisayarların aynı anda her yerde hazır ve nazır (The Ubiquitous Computer) olmasını sağlamıştır. iPod, cep telefonu, güvenlik sistemleri, araba navigasyon cihazları, ATM’ler, otomotiv-elektrik devreleri ve benzeri her alanda etkin olarak kullanılmaktadır. Bu gelişme şu sonuçları doğurmuştur: (İnce, 2011: 41):

1. Her an her yerde çipler yoluyla bilgiye ulaşma ve izleme yapmayı olanaklı kılan ortam izleme ve dinleyi de kapsayan ortam bilişimi (ambient informatics) gündeme gelmiştir.

2. Her an ve her yerde izlenebilme, bizim bulunduğumuz ortam, çevremiz ve tüm dünya ile etkileşimimizin birileri tarafından izlenir olmasının doğal sonucu olarak güvenlik ve özel hayat bağlamında yeni riskler ve sonuçlar ortaya çıkmıştır.

3. Bilgisayar ve çiplerin her yerde olabilmesinin getirdiği yeni iletişim ve etkileşim tarzı, çok farklı alanlarda dikkat çekmeden kullanılabilir duruma gelmiştir.

“Bulut Bilgisayar”a (cloud computer) bağlanmak artık yeterli oluyor. Bunu gerçekleştirmenin birçok avantajı vardır. Bu sayede daha az teknik elemana ihtiyaç duyulduğu gibi bu programlar kendilerini güncelleyebiliyorlar.

Geleceğin bilgisayarı olarak gündeme gelen bir başka gelişme Moleküler Bilgisayar (DNA Computer) alanında gündeme gelmektedir.

Kuantum bilgisayar daha yolun çok başındadır. Örneğin, Kanadalı şirket D-Wave 16-kubitlik çalışmakta olan bir kuantum bilgisayar geliştirdi. Bu bilgisayar henüz basit Sudoku bulmacalarını çözmek gibi işlemler yapabiliyor (Ince, 2011: 122-23). Bu alandaki çalışmalar çeşitli yönleriyle başta ABD, Almanya, Kanada ve İngiltere’de sürmektedir.

E-dönüşüm kavramı, geniş anlamda geleneksel üretim ilişkilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin güdümünde yeniden şekillendiği toplumsal yapıyı ifade eder.

Tüketiciden Tüketiciye E-Ticaret (C2C): Bu uygulama henüz başlangıç aşamasındadır. Bu e-ticaret yönteminde kişiler elektronik ortamda karşı karşıya gelmekte ve ellerinde mevcut olan malları alıp satmaktadır. C2C ile ilgili doğru ve eksiksiz bilgiyi temin etmek ve değerlendirmek oldukça güçtür. Fakat bu yöntemin kullanımı dünyada ve ülkemizde hızla yaygınlaşmaktadır.

Yönetimden Tüketiciye E-Ticaret (G2C): Yönetimden tüketiciye e-ticaret henüz gelişme aşamasındadır. Hükûmetler hem B2C hem de G2B e-ticaret türlerinin gelişimine paralel olarak sosyal güvenlik ödemelerini, ehliyet, pasaport başvurularını internet ortamına taşımak amacıyla çalışmalar yapmaktadır.

Tiwana’ya göre bilgi yaratma (üretme) süreci örtük bilginin açık bilgiye dönüştürülmesi süreci olarak; kişiye özgü bilginin dışsallaşma süreci olarak gerçekleşmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Sanayi toplumu, Rönesans, Reform ve Aydınlanma Çağı’nın birikimleri içinde şekillenen yeni düşünce ve bilgi birikimlerinin sonucu olarak şekillenen bir paradigmal kayma ile geleneksel düşünceden mekanik düşünceye geçiş yapmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

20. yüzyılın ikinci yarısında, özellikle de son çeyreğine yaklaşırken uygarlık önce şu olgularla karşılaşmıştır:

Bu gelişmelerle birlikte ağ sistemlerine dayalı “Ağ Toplumu” ortaya çıkmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Ayrıca ağ sisteminin düğüm noktaları, ağdaki unsurların birbiriyle bağlandığı ve birlikte ulaşmak istedikleri bilgi ve enformasyonun depolanıp işlendiği noktalardır. Bu nedenle ağa katılanlar bunlara bağlanmak ister. Ağ sisteminde yer alan birimlerin her birinin bir diğeri ile eşgüdümlü katılımı ve birbiriyle bağlantılı kararları, tek merkezli bir işleyiş yerine çok katılımlı, interaktif etkileşen ve yatay yapılanmaya dayalı bir işleyişi gündeme getirir. Sonuçta bu ağ sistemleri kentsel, bölgesel, ulusal ve küresel boyuta genişlediğinde, internet ağları modelinde görüldüğü gibi kentsel, bölgesel, ulusal ve küresel, iletişim ve etkileşim ağlarını oluştururlar. Sanayi toplumunun ulusal sınırları, oldukça kapalı ve kontrol edilebilen bir toplumsal yapılanma yaratırken, internet ağlarının küresel yapılanması sadece ulusal sınırları önemsiz kılmakla kalmaz; tüm insanların, şirketlerin, kurumların, kentlerin, bölgelerin, sosyal dernek ve örgütlerin her birinin küresel ağların içine taşınmasına yol açar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Farklı toplumlarda, bilgi ekonomisi ve bilgi toplumuna katılan ve katılmayan kesimlerin yaşanan değişim karşısındaki tepkileri de farklı olmaktadır. İnsanların ve ülkelerin yeni teknolojileri kullanma becerilerinin çok farklı düzeylerde gerçekleşmesi, toplumsal ve küresel düzeyde “Dijital Bölünme” yaratmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Moore tarafından 1965 yılında bilişim alanındaki yenilenme eğiliminin her 18 ayda ikiye katlandığını belirlemiş ve bu durum “Moore Yasası” olarak adlandırılmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Günümüzün yeni toplum ve uygarlık düzeyinde Tarım Toplumunun kapalı ve mutlakçı değer yargıları ve inanç sistemleri ile, Sanayi Toplumunun standart ve mekanik yasalarının baskın olduğu değerler yerine bilgi çağının belirsizlik ve risklere karşı gelişen tepki kültürü gündeme gelmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sanayi toplumunda hükümet biçimi parlamenter sistem, sosyal değişimin itici gücü işçi hareketleri, ekonomik yapısı meta ekonomidir. Bilgi toplumunda ise hükümet biçimi katılımcı demokrasi, sosyal değişimin itici gücü sivil hareketler, ekonomik yapısı sinerjik ekonomidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Günümüzde “ileri teknoloji” adı verilen teknolojik bir devrimden söz edilmektedir ve ileri teknoloji terimi bilgi yoğun endüstri anlamında kullanılmaktadır.

Tarih boyunca ortaya çıkan üretim biçimleri ve işgücü piyasalarına etkileri incelendiğinde geçiş sürecinin “yapısal uyum” sorunlarına yol açtığı görülmektedir. Ortaya çıkan yeni işler beceri düzeyleri ve mekânları itibariyle eski işleri karşılamamaktadır. Bu durumda ise teknolojik değişime bağlı yapısal dönüşüm ortaya çıkmaktadır.

İş yaşam dengesinin çeşitli tanımları bulunmaktadır; genel olarak bireyin işi ve
özel yaşamının gereklerini dengeli bir şekilde yerine getirmesi şeklinde ifade edilebilir.