YENİ TEKNOLOJİLER VE ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 13

Üretimde teknolojik gelişmeler birtakım değişikleri de beraberinde getirmektedir. Bu değişikliklerden ilki küçük firmaların artışı ve üretim birimlerinin kendi içinde parçalanmasıyla gerçekleşen üretim ölçeğinin küçülmesidir. Küçük ölçekli üretimin sonucu ise istihdamın azalmasıdır.

Açık işsizlik türleri yapısal, konjonktürel, arızi, mevsimlik ve teknolojik olmak üzere beşe ayrılmaktadır.

Emek piyasası birincil ve ikincil piyasa olarak ikiye ayrılmaktadır. İkincil piyasalar; küçük, kurumsallaşmamış ve küçük ölçekli firmaların hâkim olduğu piyasalardır. Gençlerin, kadınların, engellilerin ve göçmen işçilerin ikincil piyasalarda istihdam edildiği ileri sürülmektedir

Etkililik ve etkinlik bileşenleri verimliliği meydana getirmektedir. Verimlilik üretim faktörlerinin birlikte yarattığı bir sinerjinin sonucudur. Ücret ile verimlilik arasında pozitif bir ilişki olduğu iddia edilmektedir ancak verimlilik-ücret ilişkisi tek yönlü bir ilişki değildir ve her zaman pozitif olduğu da söylenemez. Toplumsal ve bireysel refahın arttırılması için gerekli unsurlardan biri verimliliktir. Verimlilik ile ekonomik kalkınma arasında doğru orantı bulunmaktadır. Çalışanın sahip olduğu deneyimin verimliliği arttırdığına inanılmaktadır; dolayısıyla işveren deneyim sahibi çalışanları istihdam etmek konusunda daha isteklidir.

Göçmen işçiler göç ettikleri ülkelerin vatandaşlarına kıyasla çalışma süreleri, çalışma koşulları, iş güvencesi ve ücret bakımından da ayrımcılığa uğramaktadırlar. Lordoğlu’nun ileri sürdüğü gibi, göç alan ülkelerdeki işverenler göçmen işçilerin ülkelerinden işsizlik ve düşük gelir dolayısıyla ayrıldıklarını ve ücretler ve çalışma koşulları ne kadar düşük olursa olsun çalışma taraftarı olduklarının farkındadırlar. Göçmen işçilerin bu ülkelere gelişi yasal olmayan yollardan olduğunda ve/veya çalışma izinleri olmadığında ise ayrımcılık ve kötü çalışma koşulları iyice ağırlaşmaktadır. Göçmen işçiler kaçak çalıştığında, başka bir dil konuşulan bir ülkeden göç etmeleri dolayısıyla dil sorunları olduğunda enformel iş piyasasında istihdam edilmektedirler.

Verimliliği arttırmak yalnızca ücret artışı ile geçekleşmemektedir. Çalışanın takdir görmesi, övgü alması, yönetime katılması, eğitim fırsatlarına sahip olması gibi uygulamalar motivasyonu arttırmakta ve dolayısıyla verimliliği pozitif yönde etkilemektedir.

İş yaşam dengesizliği yaşayan bireylerde şiddet eğilimi, iş kazalarına yatkınlık, alkol ve sigara tüketiminde artış görülebilmektedir. İş yaşam dengesinin sağlanamaması kişinin çalıştığı işyerini de etkilemektedir; çalışma performansında düşüş, devamsızlığın artması, tatminsizlik ve işgücü devri artışı, örgüte ve işe bağlılıkta eksilme ortaya çıkan olumsuz sonuçlardan bazılarıdır

Emek piyasasının bölümlenmesi ile ortaya çıkan kategoriler çalışanlar arasında çalışma koşulları, iş güvencesi ve ücret yönünden dengesizliklere yol açmaktadır. İlk kategori, iş güvencesi olan, ücreti yüksek birincil işgücü piyasasıdır. Bu grupta yöneticiler, tasarımcılar sayılabilir. İkinci kategoride tam gün çalışan ancak iş güvenceleri olmayan, kolayca ikame edilebilen çalışanlar yer almaktadır. Üçüncü kategoride uzmanlık gerektiren işlerden temizlik gibi basit işleri içeren bir yelpazede taşeronluk ilişkisi ile çalıştırılan bulunmaktadır. Evden ya da ofisten yapılan tele çalışma da üçüncü gruba girmektedir

Fordist üretimin son döneminde kadın emeği gündeme gelmiştir. Bunun altında yatan nedenler arasında kadın emeğinin erkeğin emeğinden daha ucuz satın alınabilmesi yer almaktadır. Kadın işgücünün tercih edilmesinin ardında yatan nedenlerden birinin de kadın işgücünün eve bağımlı ve serbest olmayan bir özellik taşıması olduğu öne sürülmektedir

Bilişim ve iletişim ağlarının, hem donanım, hem işleyiş olarak toplumsal ve ekonomik alanlarda yeni bir örgütlenme biçimi olarak devreye girmesi, Sanayi Toplumundan sonra Bilgi Toplumu olarak yeni bir toplumsal
örgütlenme yapısı ile toplumsal sistemleri ve bu sistemler içinde yeni süreçleri gündeme getirmiştir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

İnsanlığın doğaya müdahale etme ve ona egemen olma yönünde kullandığı ilk temel teknolojik paradigma, “ilk-el” teknoloji olarak adlandırılır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bilginin donanımsal birikimi olan teknoloji, sürekli birikmekte ve evrimleşmektedir. Bu evrim sürecindeki köklü sıçramalar, teknolojik paradigmal kaymalar olarak adlandırılmaktadır.

Belirli iki merkez arasında, elektrik akımı kullanarak belirlenmiş kodlar vasıtasıyla haber ve belge iletimini sağlayan telgrafın icadıyla telekomünikasyon (uzak iletişim) teknolojisi başlamıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Telgrafın kullanılmasından önceki haberlerde haberi taşıyan kişinin değer yargıları ve kişisel düşüncesi ön plana çıkmaktaydı. Oysa telgraf mesajlarının dili ise daha yalındır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Radyo, müzik alanına kaydığında “Zirvedeki 40” (Top-40) gibi programlar müzik sanatçıları arasındaki rekabeti artırmış, sanatçıların radyo programlarının listelerindeki ilk sıralarda yer almak isteği ve çabası, albüm satışlarını tetiklemiştir. Müzik endüstrisi, radyo sayesinde şaha kalkmış ve 1960 yılında 600 milyon dolar olan plak satış düzeyi, 1970 yılına gelindiğinde ikiye katlanarak 1,2 milyar dolara sıçramıştır. Bu artış oranı, 1980 yılına gelindiğinde de tekrarlanmış ve ABD’deki bu canlanma İngiltere, Fransa, Almanya ve Japonya gibi ülkelerde de gözlenmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dijital teknoloji olarak bilgisayar, akıllara durgunluk veren bir olay sonucunda ve onu takip eden evrim süreci içinde ortaya çıkabilmiştir. 1821 yılında Greenwich Gözlem Merkezi’nde çalışan bir matematikçi olan Charles Babbage, kâşif­lerin denizdeyken gemilerinin pozisyonlarını düzeltmek için yararlandıkları astronomik tablolarda bir hata bulunduğunu tespit etmiş ve incelemelerini ilerletince de düzinelerce hatanın bulunduğu sonucuna varmıştır. Tablolardaki hataları tespit edip giderirken Babbage, mekanik bir aracın işlerini kolaylaştırabileceğini düşünmüştür. Delikli kartları kullanarak komut işleyebilen, hesapladığı sayıları belleğinde saklayabilen ve sıralı komutları işleyebilme yeteneğine sahip, verilen hesaplamaları nümerik yöntemlerle çözen ve modern bilgisayarın ilk müjdecisi olan “fark makinesi”ni (dif­ference engine) tasarlamıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bilgisayarlar tek başına olmaktan çok, bilgisayar ağı ile birbirlerine bağlanarak İnternet’i oluştururlar. Günümüzde internet, dar alan değil, dünya çapında bir ağa dönüşmüştür. “World Wide Web olarak adlandırılan bu ağ sayesinde bilgiler bir bilgisayardan diğerine aktarılabilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

E-dönüşüm kavramı geniş anlamda geleneksel üretim ilişkilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin güdümünde yeniden şekillendiği toplumsal yapıyı ifade eder. Doğru cevap A seçeneğidir.

17. yüzyılda önemli teknolojik ve bilimsel keşiflerle başlayan ve gelişen kapitalizm sanayi devrimi ile zirveye ulaşmıştır. “Ticari Kapitalizm” aşamasının 1500-1700 yılları arasında, “Endüstriyel Kapitalizm” aşamasının 1770-1870 yılları arasında “Ulusal Tekelci Kapitalizm” aşamasının 1870-1945 yılları arasında ve 1945 yılından itibaren de “Uluslararası Kapitalizm” aşamasında olduğumuz ve bu dönemin günümüzdeki görünümünün de “Enformasyonel Kapitalizm” olduğu çeşitli kaynaklar tarafından yıllarda küçük farklılıklar olmakla birlikte genel olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Küreselleşme, sınırların giderek şeffaflaşması, teknolojik ilerleme, bilginin giderek daha ulaşılabilir olması, üretim tekniklerinin sürekli ilerlemesi; çalışma yaşamını, emek piyasalarını işin yapısını ve endüstri ilişkilerini dönüştürmektedir. Doğru cevap E'dir.