YEMEK SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 7

1999 yılında hayata geçen Presidia projeleri küçük ölçekli üretim yapan üreticileri birleştirmeyi ve onları alternatif pazarlara yönlendirmeyi hedefler. Dünya genelinde 587 presidium tescilinden 4 tanesi Türkiye sınırları içindedir. Bunlar Boğatepe Gravyeri, Karaman Divle Obruğu Peyniri, Siyez Bulguru ve Ege Zeytin Ormanları Sızma Zeytinyağı’dır. Yanıt siyez bulgurudur.

Yetiştiği yörenin iklimi, toprak koşulları, arazi yapısı, biyolojik çeşitliliği, kültürü ve geleneği coğrafi işaret tescili almış ürünlerin ayırt edici özelliklerinin oluşmasında rol oynamaktadır.

Dünyaca bilinen coğrafi işaretlere örnek en çok Fransa’dan verilmektedir.

Üretici ve tüketiciyi direkt olarak buluşturan ağlara örnekler şu şekilde sıralanabilir: Topluluk destekli tarım grupları, çiftçi pazarları, tarladan direk satış, kent gıda çemberi, gıda politika konseyleri.

Coğrafi işaretler ve presidium üretici ve tüketiciyi sertifika ile buluşturan ağlara örnektir.

Artizanal Gıda: Hünerli ustaların el emeği ve geleneksel bilgisiyle üretilen gıdalardır. Artizanal terimi özellikle peynir, ekmek, zeytinyağı, turşu, bira gibi yiyecek ve içe-ceklerin geleneksel üretim koşullarına işaret etmek için kullanılan bir kavramdır

Antropolog Claude Lévi-Strauss gıdaların sadece yenilmeyi değil, bilinmeyi de hak ettiklerini belirtmektedir.

Fransızcada yiyecek ve içeceklerin yer ile ilişkisini tanımlayan bir kavram vardır. Bu kavram terroir olarak bilinir. Bu kavramın diğer dillere çevirisi zordur. Türkçeye “teruar” ya da “yerin tadı” olarak çevrilir. Yerin tadı kavramı lezzet ve yer arasındaki ilişkiye dikkat çekmektedir.

“Organik”, “Adil Ticaret” ve “Coğrafi İşaret” bu gönüllülük esasına dayalı sertifikalara verilebilecek birkaç örnektir.

Adil ticaret sertifikası ilk olarak 1988 yılında Meksika’daki bir kooperatifin ürettiği kahve için kullanılmıştır.

Artizanal Gıda: Hünerli ustaların el emeği ve geleneksel bilgisiyle üretilen gıdalardır. Artizanal terimi özellikle peynir, ekmek,
zeytinyağı, turşu, bira gibi yiyecek ve içeceklerin geleneksel üretim koşullarına işaret etmek için kullanılan bir kavramdır.

Dünya genelinde 587 presidium tescilinden 4 tanesi Türkiye sınırları içindedir

Türkiye'deki presidiumlar; Boğatepe Gravyeri, Karaman Divle Obruğu Peyniri, Siyez Bulguru ve Ege Zeytin Ormanları Sızma Zeytinyağı’dır

Türkiye’de coğrafi işaretler 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliğine uyum çerçevesinde bir kanun hükmünde kararname çıkartılarak korunmaya başlamıştır.

Hamsiköy Sütlacı mahreç olarak tescil edilen bir coğrafi işarettir. Üretim alanı Trabzon ili Maçka ilçesi Hamsiköy beldesidir.

Alternatif gıda ağları tarımın kadınlaşması, küçük ölçekli aile tarımının korunması, kırsal ekonominin canlandırılması, kırdan kente göçün önlenmesi ve kırda yaşam kalitesinin (iyi olma hâli) arttırılmasını amaçlamaktadır.

Yerin tadı: Lezzet ve yer arasındaki ilişkiyi belirleyen kültürel ve ekolojik faktörlere dayalı sistemi tanımlamak için kullanılan bir kavramdır.

Coğrafi İşaret: Coğrafi işaretler belirgin bir niteliği ve ünü itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan veya bölge ile öz- deşleşmiş ürünleri gösteren bir işarettir.

Adil Ticaret: Adil ticaret bir gıdanın ticaretinin etik ve adil koşullarda gerçekleştiğini gösteren bir sertifikadır.

Plantasyon: Sanayide kullanılmak üzere özellikle kahve, şeker kamışı gibi tropikal ürünlerin büyük ölçekle üretildiği mono- kültür tarım alanlardır.