Yatırımcı ve Yatırımcı İlişkileri

Yatırım fonları, Emeklilik yatırım fonları, Menkul kıymet yatırım ortaklıkları, Gayrimenkul yatırım ortaklıkları, Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, Hayat sigortası şirketleri ve Belli banka plasmanları

1. Kurumsal yatırımcılar, bireysel yatırımcının tek başına yapamayacağı çeşitlendirmelerle risk ve getiri dengesini sağlayarak, çeşitli portföyler oluşturur, işletir, gerektiğinde değişiklikler yapar.

2. Profesyonel yönetim söz konusudur. Kurumsal yatırımcıların esas amacı portföy oluşturup yönetmek olduğu için, portföy yönetim teknikleri ile piyasaları çok iyi takip edebilmekte, elde edilen bilgileri çok iyi işleyebilmektedir.

3. Sermaye piyasası araçlarına, mali piyasa ve kurumlara, ortaklıklara ilişkin gelişmeleri sürekli izleyerek, portföy yönetimiyle ilgili olarak gerekli önlemleri alır. Portföyün değerini korumaya ve arttırmaya yönelik sürekli araştırma ve çalışmalar yapar.

4. Kurumsal yatırımcılar yatırımlarını kolay nakde çevirebilmektedir. Genellikle likiditesi yüksek ve standartlaşmış ürünlere yatırım yaptıkları için, böylece likiditeleri yüksek portföyler yönetirler.

5. Kurumsal yatırımcılar varlıklarını ve yükümlülüklerini eşleştirebilmektedir. Örneğin, hayat sigorta şirketleri ödemelerini uzun vade sonunda yapacağı için, yatırım yapacağı varlıkları da uzun vadeli seçebilirler. Vadenin uzunluğu ölçüsünde üstlenecekleri riski ve getiriyi de artırıp dengelerler.

6. Kurumsal yatırımcılar ölçek ekonomisinden yararlanırlar. Bu sayede büyük miktarlarda yatırımlar yaparak maliyet tasarrufu da sağlarlar. Ayrıca, kurumsal yatırımcılar, büyük miktarlarda yatırımları nedeniyle, yatırım yaptıkları şirketlerin kontrolünü ellerine geçirerek, vekalet maliyetlerini engellemiş olurlar.

- Bireysel yatırımcılar, kurumsal yatırımcılara göre hem yatırım kararlarını etkileyen etmenler hem de yatırım kararını verirken izledikleri yol açısından farklılıklar taşır. Çünkü bireysel yatırımcıların pazarı algılamaları, risk ve getiriye ilişkin düşünceleri profesyonelce ve rasyonel değildir. Onları psikolojik ve demografik özellikleri etkilemektedir.

- Bireysel yatırımcının risk algısı kurumsal yatırımcıdan ayrılmaktadır. Çünkü bireysel yatırımcı için risk “para kaybetmek” ya da “anaparanın bir kısmını kaybetmek” olarak algılanır. Bireysel yatırımcı riski, yatırım sonucunda kaybettiği miktar olarak ölçmektedir.

- Kurumsal yatırımcı için risk; “beklenen getiriden sapma” olarak tanımlanır ve uzman portföy yöneticileri ile birlikte çalıştıklarından riski analiz eder, sonuçlarına göre gerekli tedbirleri alır.

- Bireysel yatırımcının bilinmeyenden korkma özelliği vardır. Genelde klasik yatırım araçlarına yatırım yapmayı tercih eder. Söz konusu yatırım araçları arasında daha önce kendisinde olumlu bir izlenim uyandırmış veya kazanç sağlamış olanları portföyüne almayı uygun bulur. Eğer bir yatırım aracı geçmişte kaybettirmiş ise ona yatırım yapmayacaktır. 

- Bireysel yatırımcı, kurumsal yatırımcılar gibi, çeşitlendirme yapmaktan kaçınır. Onlar için çeşitlendirme, kaygı oluşturan bir davranıştır. Bireysel yatırımcı herkesin ilgilendiği, gündemde olan finansal araçlara yatırım yapmayı tercih eder.

- Bireysel yatırımcı geçmişte olmuş olan risklerle gelecekteki riskleri karıştırma eğilimindedir. Bu nedenle geçmişte risksiz gördüğü bir yatırım aracına bugün de yatırım yapmaktan çekinmez. 

Bir şirket ile ilgili bilgilerin finans topluluğuna, analistlere, mevcut ve potansiyel yatırımcılara iletimi yatırımcı ilişkileri olarak adlandırılmaktadır.

Şirketlerin, finansal yönetim açısından en temel amacı olan “piyasa değerinin ençoklanması”, yatırımcı ilişkilerinin de genel amacını oluşturur.

•Piyasa değerinin ençoklanması

• Şirket hakkında olumlu algıyı geliştirerek yatırımcıların beklentilerini yönetmek,

• Şirketi izleyen analist sayısını arttırmak,

• Yatırımcıların coğrafik olarak yaygın dağılımını sağlamak,

• Pay senetlerinin fiyatlarındaki oynaklığı azaltmak,

• Pay senedinin gerçek değeri yansıtmasına yardımcı olmak,

• Mevcut yatırımcıları yönetmek,

• Yeni yatırımcıların oluşmasını sağlamak,

• İşletmenin bilinirliğini artırmak,

• Sermaye maliyetini düşürmek.

1950’li yıllarda “yatırımcı ilişkileri” olarak tanımlanmış bir meslek mevcut değildi. Bu nedenle şirketlerin yatırımcılarla ilişkilerini basın temsilcisi olarak atanan, halkla ilişkilerde uzman, genellikle ekonomi gazeteciliği yapan kişiler yerine getirmekteydi. Bu yıllarda finansal alanlarda uzmanlık yetersizdi. Yatırımcı ilişkilerinin modern anlamda bir meslek olmaya yönelmesi 1953 yılında General Electric yönetim kurulu başkanı Ralph Cordiner’in, pay sahipleri ile ilişkileri sadece pazarlama odaklı olup, finans alanında uzman olmayan ya da iletişim konusunda eksikliği olup, finans konusunda uzman finans departmanı çalışanları tarafından yürütülmesini istememesi ile başladığını söylemek yerinde olacaktır. Bunun için bazı yapıcı fikirler geliştirmiş, bu fikirler sonucunda; bütün pay sahipleri ile iletişimden sorumlu olacak, bir görev tanımı ile yatırımcı ilişkileri mesleği ortaya çıkmıştır.Aslında yatırımcı ilişkilerinin ortaya çıkması bir süreçtir. 1950’lerde çok sayıda Amerikan şirketinin pay sahipleri ile daha faydalı bir ilişki oluşturmak istemeleri nedeniyle, şirketler pay sahipleri ile iletişimi odak noktalarına alan yaklaşımlar ortaya koymuşlardır. Şirketleri bu tür düşünce süreçlerine sevk eden somut bir olay da şirketlerin finansal piyasalarda yeni bir çeşit pay sahibi ile karşılaşmalarıdır. Artık, kurumsal yatırımcının yanı sıra bireysel yatırımcılar da şirketlerde pay sahibi olmaya başlamıştır. Bu tür yatırımcı değişikliğini ilk tanıyan şirketler; Ford, General Motors ve Chrysler’dir.

1. Sermayeyi ve likiditeyi arttırma

2. Tahvil-bono ihraçları ve stratejik ortaklıklarda önemi

3. Şirketin gerçek değerine ulaşması

4. Şirketin fark edilebilirliğine katkısı

5. Çift taraflı iletişim

6. Yatırımcı tabanının korunması ve yatırımcı sayısının arttırılması

7. Üst yönetim ile ilişkiler

8. Analist ve yatırımcı sayısının arttırılması

9. İleriye yönelik beklenti vermek

10. Mevzuata uyum

İleriye yönelik beklenti vermek: Şirketlerin yatırımcılarla ileriye dönük beklentilerini paylaşmaları, yatırımcılar tarafından olumlu karşılanır. Özellikle geleceğe yönelik söylenenlerin gerçekleşmesi ve gerçekleşmesi için gösterilen çabalar yatırımcıları cezbeder. Yatırımcı ilişkilerinin bu açıdan görevi, geleceğe dair doğrudan net kâr bilgisinden ziyade, gelecek yatırımlar, gelecek şirket stratejisi, büyümeye dair yapılacaklar, büyümeyi sağlayan unsurlar gibi bilgilendirmeler ile yatırımcının şirketi geniş bir açıdan anlaması sağlanır. Ayrıca yatırımcı ilişkileri, yatırımcıya verdiği geleceğe dair öngörülerini de takip etmelidir. Eğer verdiği hedeflere belirlenen zamanlarda ulaşılamıyorsa, ulaşılamama sebebi, alınan tedbirler ve yeni beklentiler kamu ile paylaşılmalıdır.

Yatırımcı tabanının korunması ve yatırımcı sayısının arttırılması: Diğer etkenleri dikkate almadan, bir paya talep oldukça, o pay senedinin fiyatı artacağı, pay senedinin satışı arttıkça, fiyatının düşeceği bilinen gerçektir. Şirket yatırımcısını iyi tanımalıdır; yatırımcının şirketin pay senedini niye aldığını, niye sattığını, hangi beklentiler ile yatırımcı olmaya devam ettiğini iyi ve doğru analiz edebilmelidir. Şirket sürekli olarak yatırımcı listelerini güncellemelidir. Söz konusu yatırımcıların arttırılması veya mevcutların korunması için, şirket yönetimi yatırımcılara zaman ayırmalıdır. Şeffaflığa dikkat edilmeli, ileriye dönük şirketin beklentileri yatırımcıya zamanında iletilmeli, güncellenmeli, düzenli yatırımcı günleri organize edilmeli, yatırımcı nezdinde güven oluşturulmalıdır.

Yönetim kurulundan aldığı hedefi gerçekleştirmek için strateji oluşturup uygulayan, şirketin bugününü yönetirken yarınını da planlayan ve yönetim kuruluna hesap veren kişiye CEO (Chief Executive Officer), bir şirketin tüm finansal işlemlerinden sorumlu üst düzey yöneticiye ise CFO (Chief Financial Officer) denilmektedir.

Çevresel Faktörler: Bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını içinde bulunduğu aile, çevre ve toplumun bazı özellikleri de etkiler. Bunlar; yatırımcının sosyal ve kültürel yapısı, içinde bulunduğu toplumun özellikleri ve aile yapısı, ilişkileri çevresel faktörler arasında sayılabilir.

Kişisel Faktörler: Bunlar yatırımcının yaşamına dair özellikler olup, kendi kişiliğinden ve yetiştiği ortamdan kaynaklanan psikolojik olarak etkilendiği faktörlerdir. Örnek olarak cinsiyeti, yaşı, sağlık durumu, gelir düzeyi, ailesinin ihtiyaçları, yatırım konusunda yeterli bilgi, tecrübe, zamana sahip olup olmaması gibi.

Finansal Beklenti Faktörleri: Bireysel yatırımcıların, yatırıma dair maddi beklentileridir. Yapılan yatırım sonucunda bireysel yatırımcı, yatırımı ile ilgili birtakım beklentilere sahiptir; yatırdığı anaparanın yatırım sonucunda korunmasını bekler ve ona göre yatırım kararlarını oluşturur. Diğer bir beklentisi, anaparanın belli bir seviyeye çıkmasını hedefler. Bir diğeri ise yatırımının sürekli olarak belli bir miktarda gelir getirmesini ister.

Vekâlet sorunu; şirketin yöneticileri ile şirketin ortakları arasındaki çıkar çatışmasıdır. Bu sorunun temeli, şirketin ortaklarının, şirketin yönetimini yöneticilere bırakmış olmasıdır. Bunun sonucunda da şirket yöneticileri kararlarını, ortakların çıkarlarını gözetmeden alabilir. Bu durumda vekâlet maliyetleri; ortakların yöneticileri kontrol altında tutmak için harcayacakları çabaların maliyetidir. Örnek olarak şirketi denetleme maliyeti gösterilebilir.

Gayrimenkul yatırım ortaklıkları: Konusu gayrimenkul, gayrimenkul projeleri, gayrimenkule dayalı haklar, altyapı yatırım ve hizmetleri, sermaye piyasası araçları, Takasbank para piyasası ve ters repo işlemleri, Türk lirası cinsinden vadeli mevduat veya katılma hesabı, yabancı para cinsinden vadeli ve vadesiz mevduat veya özel cari ve katılma hesapları ile iştirakler ve Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla anonim ortaklık şeklinde kurulan sermaye piyasası kurumudur.

Girişim sermayesi yatırım ortaklığı: Girişim sermayesi yatırım ortaklığı, sermayelerini gelişmekte olan, gelecekte yüksek kâr potansiyeli taşıyan ve sermaye gereksinimi olan şirketlere yatıran, ortak olduğu şirketlerin büyümesini sağlayan, şirket belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra ortaklığı sonlandırıp, bu yatırımdan kâr elde eden şirketlerdir.

Bir ekonomide fon fazlası olanlardan fon açığı olanlara fon transferini gerçekleştiren sisteme finansal sistem denir.

• Finansal piyasalarda alıcı ve satıcı bir araya gelir. Böylece finansal varlığın fiyatı oluşur.

• Finansal piyasalar likidite sağlar. Çünkü finansal piyasalarda finansal varlığı satmak isteyen yatırımcı vadesinden önce veya istediği zaman satarak likidite elde edebilecektir.

• Finansal piyasalar maliyet avantajı sağlar. Finansal piyasalar vasıtasıyla alıcı ve satıcı karşılaştığından, tarafların birbirini bulmak için harcayacakları zaman ve araştırma maliyeti yönünden tasarruf yapacaklardır.

• Sermaye piyasaları likit piyasalardır. Yatırımcılar istedikleri zaman yatırımlarını nakte dönüştürebilirler.

• Sermaye piyasaları yatırımları, para piyasalarına göre daha riskli ve getirisi de daha yüksek piyasalardır.

• Sermaye piyasaları, piyasada yer alan şirketler hakkında bilgi alınmasını kolaylaştırır. Çünkü sermaye piyasalarında yer alan şirketler bazı yasal düzenlemeler nedeniyle, ticari sır dışındaki bilgileri kamuya açıklamak zorundadır.

• Şirketler, düzenleme ve denetleme otoritelerinin gözetimi altında olduğundan yatırımcıya güven verir.