YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Uykusuzlukla ilgili mücadele etmenin ilkeleri şöyle sıralamak mümkündür (Torun, 2016):

bu işlem tekrar edilmelidir.

kalma süresi uzatılmamalıdır.

kalınırsa maksimum 30 dk. uyunmalıdır.

olmalıdır.

Verilen seçeneklerde I, Gereksiz yere uyku ilacı kullanılmamalı, IV, Gece uykusunun süresi az olursa uyumaya devam edilmemeli, V Özellikle akşamüstü saatlerinde ev dışında vakit geçirilmeli olacağından I,IV ve V seçenekleri yanlıştır. Doğru cevap C’dir

Düşme risk faktörleri şunlardır (Naharcı ve Doruk, 2009):

 Seçenekte verilen korku ve kaygı düşme sonrası oluşan bozukluklar olduğundan yanlıştır. Doğru cevap D’dir.

Yaşlı bireylerin düşme olayını en sık yaşadığı ortam ev olduğundan ev içinde, özellikle yaşlının sık kullandığı geçiş kısımlarında kayma veya çarpma nedeni olabilecek her türlü engel ortadan kaldırılmalıdır. Görme, işitme ve iç kulak bozukluklarının bir an önce tedavi ettirilmesi, gerekiyorsa da işitme cihazı veya gözlük kullanımından kaçınılmaması gibi birtakım önlemlerin alınması oldukça önemlidir. Ayrıca, gerektiğinde rehabilitasyon uzmanları tarafından önerilecek çok ayaklı baston ve yürüteç gibi denge ve yürüme düzeneklerinin kullanımı sağlanmalıdır (Torun, 2016). Tüm seçenekler doğru olduğu için Doğru cevap A’dır.

Yaşlılıkta epilepsi nöbetine yol açan olası nörolojik durumlar şunlardır:

V,VI epilepsı nöbetleri sırasında ortaya çıkan durumlardır. Doğru cevap B’dir.

Epilepsi nöbeti geçiren hastaya müdahale, oldukça dikkat edilmesi gereken bir konudur. Evde geçirilen ilk nöbet sırasında hastanın kol ve bacaklarının kendisini yaralamayacak şekilde kontrol altında tutulması ve her şeyden önce, nöbet geçiren bireyin hava yolunun açık olması gerekir. Epilepsi nöbeti çoğunlukla kendiliğinden sonlandığından; soğuk su dökme, soğan/kolonya koklatma, tokatlama gibi bazen zarar verebilecek gereksiz müdahalelerden kaçınmalıdır. Asla ağzına bir şey sokmaya veya koymaya (örneğin, dişlerini sıkıyorsa açmaya veya su vermeye ) çalışılmamalıdır. Çene ile ilgili zorlayıcı hareketler zararlıdır. Ancak, 10 dakikadan uzun süren ve ardı ardına tekrarlayan bilinç bozukluğunun eşlik ettiği sık nöbetler (status epileptikus); hayatı tehdit eden, hızlı bir şekilde tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Böyle bir durumla karşılaşıldığında vakit kaybetmeden 112 Acil Servise haber vermek ve yaşlının bir sağlık merkezine ulaştırılması sağlanmalıdır. I,II,VI doğru olduğundan doğru cevap C’dir.

Spinal kord hasarı travmatik olan veya olmayan olmak üzere iki şekilde gerçekleşebilir. Travmatikspinal kord yaralanmaları genellikle düşme, şiddet uygulanması, trafik kazaları, iş ve spor kazaları gibi nedenlerle ortaya çıkar. Travmatik olmayan spinal kord yaralanmalarında ise enfeksiyon hastalıkları, tümör, kas-iskelet hastalıkları ve konjenital problemler gibi genellikle altta yatan başka bir patoloji vardır (WHO, 2013). Doğru cevap E’dir.

Kas gücünü ve işlevini arttırmaya yönelik olarak uzmanlarca önerilen düzenli egzersizlerin yapılması, rehabilitasyonda önemli bir yere sahiptir. Fizyoterapistlerce yürütülen alt ekstremite odaklı yürüme rehabilitasyonu çalışmaları, SKY olan yaşlıların mobilizasyonu bakımından çok önemlidir. Alt ekstremiteye yönelik müdahaleler; bacakları germe, açma ve güçlendirmeyi amaçlayan pasif ve aktif egzersizler; kaslara elektriksel uyarım yapılması; yürüteçler, koltuk değnekleri, jimnastik aletleri ve yardımcı düzenekler (ortoz) gibi yürümeyi destekleyici teknolojilerden faydalanılması gibi çeşitli uygulamaları kapsamaktadır (WHO, 2013). Doğru cevap D’dir.

Bulber belirtilerle başlayan ALS hastalarında konuşma, yutma ve solunum güçlüğü erken dönemde ortaya çıkarken bu hastalarda el becerileri daha sonra bozulmaktadır. Spinal (limb tipi) başlayan ALS hastalarında ise el becerileri, yürüme gibi yetenekler erken dönemde kaybedilmekte; buna karşılık konuşma, yutma, solunum güçlüğü gibi bozukluklar daha geç dönemde ortaya çıkmaktadır. Tüm seçenekler ALS belirtileri olduğu için Doğru cevap C’dir.

MS rehabilitasyonunda hastaya çok yönlü bir yaklaşım sunulması önem kazanmaktadır. Koordinasyonu geliştirmek, kuvvet ve dayanıklılığı arttırmak ve sürdürmek, hareketsizliğe bağlı kontraktür ve basınç yaralarını engellemek, özürlülüğe ve hastalığın önceden tahmin edilemeyen seyrine duygusal açıdan uyum sağlamak, bilişsel duruma uygun planları oluşturarak güvenlik önlemleri almak ve günlük yaşam aktivitelerinde performansı geliştirmek, yaşlı MS rehabilitasyonunda yer alan amaçlar arasındadır (Turhan ve Bayramoğlu, 2004). Tüm seçenekler doğru olduğu için doğru cevap D’dir.

Risk altındaki toplumda belirli bir süre içerisinde ortaya çıkan yeni vakaların ortaya
çıkış hızı, görülme sıklığına "İnsidans" adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Ağrı dört ana başlıkta sınıflandırılmaktadır.

Bölgesel ağrılar sınıflandırmasında; baş ağrısı, yüz ağrısı, bel ağrısı ve pelvik ağrı yer almaktadır. Dolayısıyla bel ağrısı bölgesel ağrı sınıflandırmasonda yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sekonder baş ağrıları;

• Baş ve/veya boyun travmasına bağlı baş ağrısı
• Kraniyal veya servikal vasküler bozukluğa bağlı baş ağrısı
• Vasküler (damarsal) olmayan intrakraniyal (kafa içi) bozukluğa bağlı baş ağrısı
• Bir maddenin alınması veya bırakılmasına bağlı baş ağrısı
• Enfeksiyona bağlı baş ağrısı
• Homeostaz bozukluğa bağlı baş ağrısı
• Kafatası (kraniyum), boyun, gözler, kulaklar, burun, sinüsler, dişler ve ağız ile ilgili
bozukluğa bağlı baş ağrıları ya da fasiyal ağrılar
• Psikiyatrik bozukluğa bağlı baş ağrısı

Doğru cevap B'dir.

Kas kökenli ağrılar;
Polimiyaljiya romatika (kas romatizması)
Hastalıklara veya ilaçlara ikincil miyopatiler (kas hastalıkları)
Fibromiyalji, miyofasiyal ağrılar (yumuşak dokuların romatizmaları)
İmmobilizasyona (hareketsizliğe) bağlı kas ve tendon (kas kirişleri) kontrakturleri (kısalmaları). Doğru cevap D'dir.

REM dönemi dış uyaranlarla uyandırılmanın daha zor olduğu, rüyaların görüldüğü ve bedenin en pasif, beynin ise en aktif durumda olduğu uyku dönemidir. Doğru cevap E'dir.

Uyku bozukluğu tipleri;

İnsomnia

Uykuya bağlı solunum bozuklukları

Hipersomnolans

Sirkadyen ritm uyku-uyanıklık bozuklukları

Parasomnia

Uykuya bağlı haraket bozukluklarıdır.

Doğru cevap A'dır.

Periyodik bacak hareketleri bozukluğu; uykuda ayak başparmağında geriye doğru bükülme ile başlayan ve ayak bileği, diz ve kalçanın gerilmesi şeklinde devam eden, huzursuz bacak sendromu olan kişilerin çoğunda görülen uykuyla ilişkili hareket bozukluğudur. Doğru cevap B'dir.

Düşmeye neden olan risk faktörleri;

• İntrensek (içsel)
• Ekstrensek (dışsal)
• Yürüme ve Denge bozukluğu
• Çevresel tehlikeler
• Periferal nöropati
• Sağlıksız ayakkabı
• Vestibüler bozukluk (denge bozukluğu)
• Engeller
• Kas güçsüzlüğü
• Görme bozukluğu
• Hastalıklar
• İlerlemiş yaş
• Ortostatik hipotansiyon
• Demans
• İlaçlar

Doğru cevap C'dir.

Beyindeki hücreler arasında oluşan anormal veya artmış elektriksel aktivitenin
sonucunda gelişen ataklar ile görülen hastalık Epilepsi'dir. Doğru cevap D'dir.

Multipl Skleroz, otoimmun (özbağışıklık) sistemi etkileyerek miyelin kılıfı hasara uğratan kronik ve ilerleyici bir nörodejeneratif hastalıktır. Doğru cevap E'dir.