YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Somatik ağrı, nörofizyolojik mekanizmaya göre; artrit ağrısı,  etiyolojik (nedene göre); baş ağrısı ve pelvik ağrı, bölgeye göre; akut ağrı ise süreye bağlı ağrı sınıflamasına girer. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılarda ölüm nedenleri arasında beşinci sıradaki kazaların 2/3’ü düşme sonrasında gerçekleşmektedir. Ölüm nedenlerinin ilk dördünün sırasıyla kardiyovasküler hastalık, kanser, inme ve akciğer hastalığı olduğu tespit edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Psikiyatrik bozukluğa bağlı baş ağrısı, enfeksiyona bağlı baş ağrısı, bir maddenin alınması veya bırakılmasına bağlı baş ağrısı ve baş ve/veya boyun travmasına bağlı baş ağrısı, ikincil (sekonder) tip baş ağrısı semptomları arasında yer alırken gerilim tipi baş ağrısı ise primer (birincil) tip baş ağrısı semptomları arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

Osteoartrite (eklem kireçlenmesi) bağlı ağrılar eklem kökenli ağrılardır. Doğru cevap C'dir.

Santral uyku apne sendromu, Obstrüktif uyku apne sendromu, Uykuya bağlı hipoventilasyon, Uykuya bağlı hipoksemi; uykuya bağlı solunum bozukluklarının alt tipleridir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlıların uykusuzlukla mücadele edebilmeleri için gündüz uyuklamalarına izin verilmemeli, zorunda kalınırsa maksimum 30 dk. uyumalıdır. Doğru cevap D'dir.

İnme, beyin tümörü, kafa travması ve Alzheimer Hastalığı; yaşlılıkta epilepsi nöbeti geçirme nedenleri arasında yer alır. Parkinson hastalığı bu nedenler arasında yer almaz. Doğru cevap A'dır.

Fizyoterapistlerce yürütülen alt ekstremite odaklı yürüme rehabilitasyonu çalışmaları, spinal kord yaralanması olan yaşlıların mobilizasyonu bakımından çok önemlidir. Alt ekstremiteye yönelik müdahaleler; bacakları germe, açma ve güçlendirmeyi amaçlayan pasif ve aktif egzersizler; kaslara elektriksel uyarım yapılması; yürüteçler, koltuk değnekleri, jimnastik aletleri ve yardımcı düzenekler (ortoz) gibi yürümeyi destekleyici teknolojilerden faydalanılması gibi çeşitli uygulamaları kapsamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Amiyotrofik lateral skleroz'un erken belirtilerinden bazıları şunlardır:
• Kolda, bacakta, omuzda veya dilde fasikülasyon (kas seğirmesi),
• Kas krampları,
• Kaslarda gerginlik (spastisite),
• Kol, bacak, boyun veya diyaframı etkileyen kas güçsüzlükleri,
• Geveleyerek (sarhoş konuşmasına benzer) ve nazal konuşma,
• Çiğneme ve yutmada güçlük.

Kaslarda hipertrofi olmaz; kas hacmi gittikçe azalarak kas erimesi (atrofi) denilen görünüme yol açar.

Doğru cevap B'dir.

İnsidans, risk altındaki toplumda belirli bir süre içerisinde ortaya çıkan yeni vakaların ortaya çıkış hızı, görülme sıklığıdır.

Prevalans, belirli bir anda saptanan eski ve yeni tüm vakaların görülme sıklığıdır.

Dizartri, santral sinir sistemi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistem hasarlarına bağlı olarak konuşmanın üretimi boyutunda görev alan kasları etkileyen bir motor konuşma bozukluğudur.

Aspirasyon, yiyecek, içecek, tükürük salgısı veya mide içeriği gibi maddelerin solunum yollarına kaçması anlamına gelir.

Ataksi, altta yatan kas güçsüzlüğü, kas gerilim bozukluğu veya istemsiz hareket olmaksızın hareketlerin dengeli ve amacına uygun şekilde yapılmasındaki bozukluktur.

Doğru cevap B'dir.

Semptom: Bir hastalık, bozukluk veya sağlık problemi ile bağlantılı olarak ortay çıkan gözlenebilir bir davranış, değişiklik veya durumdur. Semptom, “belirti” anlamına gelir. Örneğin; baş ağrısı bir semptom, migren bir hastalıktır.

Primer baş ağrılarından bir diğeri olan Gerilim Tipi Baş Ağrısının tanısı için; ağrının en az 10 kez, 30 dakikadan 7 güne kadar sürmüş olması, zonklamanın olmaması, hafif veya orta şiddette olması (aktiviteleri etkileyebilir, ancak engel olmaz), başın her iki tarafında da görülmesi, günlük fiziksel aktiviteler nedeniyle kötüleşmemesi gerekir. Ayrıca, baş ağrısı sırasında mide bulantısı, kusma ya da ışığa ve/veya sese karşı hassasiyet ortaya çıkmamalıdır.

Sekonder baş ağrıları, sinir sistemini veya diğer sistemleri tutan hastalıklarla ilişkili olarak ortaya çıkan ikincil baş ağrılarıdır. Sekonder baş ağrıları denildiğinde altta yatan esas nedenlerin, beyinle ve santral sinir sistemiyle ilgili önemli durumların (beyin kanaması, travmatik beyin hasarı vb. gibi) akla gelmesi gerekir. Sekonder baş ağrılarından toplumda en sık karşılaşılanı, ilaç aşırı kullanımına bağlı baş ağrısıdır.

Viseral (iç organlarla ilgili) ağrılar:

• Peptik ülser ve hiatal herni (Mide ülseri ve fıtıklaşması)

• Kolelitiyazis (safra kesesi taşı)

• Divertiküller, spastik kolon gibi barsak hastalıkları

• Konstipasyon (kabızlık)

• Hemoroid (basur)

Yaşlılarda sık görülen düşme nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Epilepsi; genetik temelli olduğu düşünülen ve genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan idiopatik epilepsi; daha ileri yaşlarda enfeksiyon, strok (inme) veya travmatik beyin hasarı gibi sonradan oluşan bir merkezi sinir sistemi hasarı ya da bozukluğundan kaynaklanan sekonder ve semptomatik epilepsi ve nedeni belli olmayan kriptojenik epilepsi olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır.

Yaşlılıkta Epilepsi Nöbeti Geçirme Nedenleri

1. İnme

2. Beyin tümörü

3. Kafa travması

4. Alzheimer Hastalığı

Travmatik olmayan SKY’nin önlenmesi, hem halk sağlığına hem de olası nedenlere yönelik geniş çaplı değerlendirmelerin yapılmasına dayanır. Bu bağlamda önlenebilir travmatik olmayan SKY nedenleri şu şekilde sıralanabilir (WHO, 2013):

• Bulaşıcı hastalıklar – tüberküloz hastalığı ve AIDS hastalığına yol açan virüs (HIV),

• Bulaşıcı olmayan durumlar – kanser, spinal stenoza (omurilik kanal darlığı) neden olan osteoartritler ve kardiyovasküler hastalıklar,

• Beslenme bozuklukları – nöral tüp defektleri, B12 vitamin eksikliği,

• Tıbbi tedavi komplikasyonları.

ALS’nin erken belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Kolda, bacakta, omuzda veya dilde fasikülasyon (kas seğirmesi),

• Kas krampları, • Kaslarda gerginlik (spastisite),

• Kol, bacak, boyun veya diyaframı etkileyen kas güçsüzlükleri,

• Geveleyerek (sarhoş konuşmasına benzer) ve nazal konuşma,

• Çiğneme ve yutmada güçlük.

Ataksi:

Altta yatan kas güçsüzlüğü, kas gerilim bozukluğu veya istemsiz hareket olmaksızın hareketlerin dengeli ve amacına uygun şekilde yapılmasında bozukluk olması şeklinde tanımlanabilir.