YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Periferik işitme sistemini oluşturan anatomik yapılar; dış kulak, orta kulak, iç kulak ve işitme siniridir. Santral işitme sistemi ise beyin sapı, işitme yolları, subkortikal ve kortikal işitme merkezlerinden oluşmaktadır. Buna göre doğru seçenek (E)dir.

Kulak kepçesinde büyüme, dış kulak yolunda katılaşmış kulak kiri (buşon) birikimi, özellikle erkeklerde kıllanmada artış, dış kulak kanalı ve dış kulak derisinde incelme-atrofi, elastikiyet kaybı, hava yolu iletim özelliklerini yüksek frekanslarda bozacak biçimde kulak kıkırdağının büyümesi gibi yapısal ve fonksiyonel değişiklikler yaşlılık döneminde dış kulakta görülen değişikliklerdir. Bu bilgiler ışığında doğru seçenek (A)dır.

Periferik ve santral işitme sistemindeki değişimlerinin ortaya çıkardığı sonuçlar, diğer bir ifadeyle işitme kaybının tanısı ve rehabilitasyonu ile ilgilenen bilim dalı Odyolojidir. Doğru seçenek (B)dir.

İşitme sisteminin yaşa bağlı değişimleri nedeniyle oluşan duyu-sinirsel tip işitme kaybı, presbiakuzi olarak tanımlanır. Presbiakuzinin, yaşlılık döneminde romatoid artrit ve hipertansiyondan sonra, en sık görülen üçüncü kronik rahatsızlık olduğu belirtmektedir. Doğru seçenek (C)dir.

İşitme kayıplı olsun ya da olmasın yaşlı bireylerle konuşurken aşağıdaki önerilerin takip edilmesi yaşlı bireyin iletişim işlevlerini artıracağı gibi bakım hizmetlerinin kalitesini de yükseltecektir.

• Ortamın gürültüden arındırılması

• Yavaş bir hızda konuşmak

• Normal bir ses şiddetinde konuşmak

• Açık ve net bir bir biçimde konuşmak

• Kısa cümlelerle konuşmak

• Konuşurken yüzün görünmesi

Yukarıdaki bilgilere göre, çok yüksek bir ses şiddetiyle konuşmak önerilmemektedir. Doğru seçenek (C)dir.

Edilmiş dil bozuklukları içinde sınıflandırılan afazi, çoğunlukla beyin-damar (serebrovasküler) hastalıkları sonucunda, beynin sol yarı küresindeki bölgelerin etkilenmesiyle ortaya çıkar. Afaziyi tanımlayan dört kritik ve kapsayıcı açıklama vardır. Buna göre;

• Afazi nörolojik bir bozukluktur.

• Afazi edinilmiş bir bozukluktur.

• Afazi bir dil sorunudur.

• Afazi biliş veya algı sorunu değildir. Doğru seçenek (D)dir.

Dizartri, Merkezi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistemin de hasarı sonucunda konuşma üretimindeki kas kontrolünün etkilenmesine bağlı bir grup motor konuşma bozukluğudur. Doğru seçenek (C)dir.

Kondüksiyon Afazi: Kondüksiyon afazili hastalarda dili anlama becerileri korunmuş, ancak tekrarlama becerileri bozulmuştur. Doğru seçenek (E)dir.

Parkinson hastalığında yutma bozuklukları (disfaji) da görülebilir. Sözü edilen yutma bozuklukları şunları içerebilir:

• Sıvı veya katı yiyecek alımında kontrolü sağlamada zorluklar (çok hızlı yemek veya bradikineziden dolayı yavaş ve kontrolsüz bir şekilde yemek)

• Çiğneme güçlükleri

• Besinleri ağızda hazırlama

• Yutmayı başlatmada, sürdürmede veya tamamlamada güçlükler.

Ses şiddetinde düşüklük ve konuşurken ses titremeleri ise dizartrinin içerdiği durumlardan biridir. Doğru seçenek (C)dir.

Parafazi, Konuşma dilinde kullanılan sözcük veya sözcük öbeklerinin yanlış kullanılması, ses veya hecelerin eksiltilmesi ya da ilave edilmesi şeklinde açıklanan bir ifade bozukluğudur.

Santral işitme sistemini oluşturan anatomik yapılar: beyin sapı, işitme yolları, subkortikal ve kortikal işitme merkezidir. Doğru seçenek (A)dır.

Periferik işitme sistemini oluşturan anatomik yapılar; dış kulak, orta kulak, iç kulak ve işitme siniridir. Bu nedenle periferik sistemde sorunu olduğu bilinen biri sadece bu elemanları ile ilgili bir soruna sahip olabilir. İşitme siniri de bu elemanlardan biridir. Doğru seçenek (B)dir.

En sık kullanılan sınıflandırma sistemlerinden biri olan Davis (1965)’in sisteminde önerilen normal işitme eşiği ve işitme kaybı dereceleri ise aşağıdaki gibidir:
• 0-25 dBHL = normal işitme
• 26-40 dBHL = çok hafif derece işitme kaybı
• 41-55 dBHL = hafif derece işitme kaybı
• 56-70 dBHL = orta derece işitme kaybı
• 71-90 dBHL = ileri derece işitme kaybı
• ≥90 dBHL = çok ileri derece işitme kaybı

Buna göre doğru seçenek (E)dir.

Uygun teknolojinin seçimi; yaşlı bireyin işitme kaybının tipi, derecesi, bireyin bilişsel, motor ve duygusal işlevleri, el-göz koordinasyonu, maddi olanakları ve kozmetik kaygıları temelinde belirlenmektedir. Cihazın ucuz olması bu ölçütlerden değildir. Doğru seçenek (E)dir.

Yaşlı bireyle gürültüsüz bir ortamda, yavaş bir hızda, normal bir ses tonuyla, açık ve net bir biçimde konuşmak kurulan etkileşimin niteliği arttıracaktır.

İşitme kayıplı bir bireyin işitme cihazı ile rehabilitasyonu sonrasında bilişsel ve duyuşsal olarak: bireyde iyi hisler meydana gelir, depresyonda azalma görülür ve yaşam kalitesi artar.

Afaziyi tanımlayan dört kritik ve kapsayıcı açıklama vardır. Buna göre;

Tutuk Afaziler: broca afazisi, transkortikal motor afazi ve global afazi olarak sınıflanırken; akıcı afaziler: wernicke afazisi, kondüksiyon afazisi, transkortikal duyusal afazi ve anomik afazi olarak sınıflanmaktadır.

Parkinson hastalığının en dikkat çeken belirtileri görülen titremedir. Alzheimer hastalığı olan bireylerde ise soyut anlamlı sözcükleri anlamada oluşan güçlük ve ses bozukluğu hastalığı belli etmektedir. ALS hastaları için bilinen en yaygın semptom yutma güçlüğü ile kas krampları ve spazmdır.

Presbiakuzi işitme sisteminin yaşa bağlı değişimleri nedeniyle oluşan duyu-sinirsel tip işitme kaybıdır.