YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Yaşlılarda denge problemlerinin görülme sıklığı, yaşlılığın fizyolojisine bağlı olarak artmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Denge, insan veya nesnenin devrilmeden durabilme hâlidir. Doğru cevap C'dir.

Statik postür oturma, ayakta durma, yatma sırasındaki durağan postüre verilen addır. Statik postür, hareketsiz bir duruşu ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Dengeli bir duruş için ayakta durma, oturma, uzanma gibi sabit pozisyonlar ve yürüme, koşma gibi hareketli aktiviteler sırasında baş, gövde (omurga), kol ve bacaklar birbiri ile orantılı ve düzgün bir dizilimde olmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Yatarken doğru duruşun sağlanması için; öncelikle yatak, omurgaya yeterli desteği sağlamalıdır. Bunun için de yeterli bir genişliğe ve uygun bir sertliğe sahip olmalıdır. Yastık çok alçak, çok yüksek, çok sert veya çok yumuşak olmamalı, boyun çukurunu tam olarak destekleyebilmeli. Doğru cevap E'dir.

Psikolojik durum, ailesel faktörler, edinilen alışkanlıklar, oturma çömelme, diz çökme, ayakta durma, bağdaş kurma gibi kültürel farklılıklar kötü postürün alışkanlık haline gelmesine neden olur.

Dengenin en rahat ve en az kas aktivasyonu ile sürdürülebilmesi için uygun olan ayak basma pozisyonu, düz, kaygan olmayan ve herhangi bir engelin olmadığı bir zeminde, ayak tabanlarının yer ile tam temas ettiği ve ayaklar arası mesafenin omuzlar arası mesafe kadar olduğu pozisyondur. Doğru cevap A'dır.

Keskin manevralar yürüme bozukluğu yaşayan tüm bireylerde sıklıkla denge kaybına neden olmaktadır. Buradaki dönüş açısı keskinleştikçe denge kaybı yaşama riski de o kadar artmaktadır. En büyük risk kendi etrafında tam tur dönme veya gözler kapalı iken pozisyonu veya aktiviteyi sürdürme sırasında yaşanabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Göz için test, işitme testi, posturografi testi, döner sandalye testi kullanılabilir. Doğru cevap D'dir.

Yürüme, denge, hareket bozuklukları veya kas zayıflığı
Fonksiyonel hareket veya düşme ile ilgili yerleşmiş korkunun varlığı
Göz bozuklukları
Bilişsel/nörolojik bozukluklar
İdrar kaçırma problemleri, acil tuvalete yetişme ihtiyacı duyma
Uygun olmayan çevresel düzenlemeler
Kalp ve dolaşım problemleri
İlaç yan etkileri, alkol ve sigara kullanımı yaşlılıkta düşme nedenlerindendir. Doğru cevap E'dir.

Dengenin sağlanması için kalp-damar sistemi, kas-iskelet yapısı, iç kulaktaki denge için özelleşmiş yapılar ve görme yetisi başta olmak üzere birçok vücut sisteminin, nörolojik sistemin kontrolünde belli bir ahenk içerisinde çalışması gerekmektedir. Bu sistemlerin herhangi birinin fonksiyonundaki aksama ile denge bozuklukları ve denge ile ilişkili bir dizi problemler, değişik boyutlarda yaşanabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yaşlılıkla birlikte başta omurga bozuklukları olmak üzere çeşitli duruş bozuklukları da gelişmektedir. Omurga ile ilişkili en çok yaşanan kötü postür, kifoz (kamburluk), skolyoz (omurga eğriliği)’dir. Nadir olarak bel çukurunun artışı da görülebilmektedir. Omurgada gelişen bu postür bozuklukları hem beynin kan akışını sekteye uğratması, görme ve duyma yetilerini etkilemesiyle hem de vücut pozisyon algının değişmesi ve hareket kabiliyetini kısıtlanmasına neden olması sebebiyle denge bozukluklarına, dolayısıyla düşme riskinin artışına neden olabilmektedir.  Doğru cevap C’dir.

Eklem hareket ve pozisyon duyusuna propriyosepsiyon denilmektedir. Propriyosepsiyon, eklemlerin dolayısıyla da vücudun boşluktaki pozisyonu, konumu ve hareketini algılama yeteneğidir. Proprioseptif duyu bozuklukları da hareket kabiliyetini etkilenmekte, yaralanma riskini artırmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Denge bozuklarının belirti ve bulguları şunlardır;  • Hareket ediyor hissi, bulunduğu fiziki ortamın veya tüm vücudun dönüyor duygusu (vertigo tipi denge kaybı), • Zayıflık, güçsüzlük, bayılma veya kendinden geçme hissi, • Ani gelişen denge kayıpları (dengesizlik), • Kuvvetli bir baş dönmesi. Doğru cevap E’dir.

Posturografi testi, hareketli bir zemin üzerinde durmaya çalışıldığı, test sırasında hastanın düşmemesi için emniyet önlemlerinin alındığı testtir. Posturografi test sonuçları denge sistemi ve denge bozuklukları ile ilgili ayrıntılı bilgi verdiği için güvenilir testlerdendir. Doğru cevap D’dir.

Birçok yetişkin yaşlandıkça daha az aktif hâle gelmektedir, bu da yaşlanmanın fiziksel etkilerini şiddetlendirmektedir. Fiziksel uygunluğun sağlanmasında egzersizin yoğunluğundan çok uzun yıllar, düzenli bir şekilde devam ettirilmesi etkili olmaktadır. Düzenli olarak hafif yoğunlukta egzersiz yapmama durumunda kas gücü ve kemik kütlesi azalmakta, denge kaybı, koordinasyon ve esnekliğin de azalmasıyla sonuçlanmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Denge rehabilitasyonu, literatürde vestibüler rehabilitasyon olarak adlandırılmaktadır. Vestibüler rehabilitasyonda özel eğitim almış olan fizyoterapistler tarafından oluşturulan egzersiz temelli tedavi şeklidir. Bu tedavide amaç, dengeye katılan merkezlerin yeniden eğitimi ve egzersiz programı ile iyi dengenin kalıcılığının devam ettirilmesini sağlamaktır. Denge rehabilitasyonu, denge problemlerinin en aza indirilmesi, fiziksel aktivite seviyesi, bağımsızlık ve yaşam kalitesinin artırılmasına yardımcı olmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yaşlılarda düşme riskini arttıran açık hava tehlikeleri genellikle zayıf aydınlatma, düzgün olmayan, kayma riskini artıran ıslak / buzlu zemin veya dikkat dağınıklığına neden olabilecek gürültü kirliliği veya kalabalık ortamı içermektedir. Doğru cevap E’dir.

Geriatriklerin kas iskelet sistemi değerlendirmelerinde öncelikle kişinin kaybolan ve o an için sahip olduğu fonksiyonel kapasitesi belirlenmeli, daha sonrasında var olan fiziksel aktivite seviyesinin korunmasına yönelik aktivite takvimi oluşturulmalıdır. Düzenli olarak tutulan aktivite günlüğü veya takvimi, kişinin belli seviyede faaliyetleri devam ettirmesine büyük katkısı olmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Denge problemleri yaşayan yaşlıların bakımında görev alan bakıcıların temel sorumlulukları arasında kişinin ev içi ve yakın ev çevresindeki güvenliğinin sağlanması, bağımsızlığını kazanmasında yardımcı olunması bulunmaktadır. Doğru cevap B’dir.