YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

İnme, iskemi veya kanama sebebiyle meydana geldiği kabul edilen, 24 saatten uzun veya ölüme kadar devam eden nörolojik disfonksiyonlar-bozukluklar ile sonuçlanan damarsal olaydır.

‘Hemipleji’ veya ‘Hemiparezi’, inme geçiren 10 bireyden 8’ini etkilemektedir. Tek taraflı güçsüzlük kolları, elleri, bacakları ve yüz kaslarını etkileyebilir; yeme, giyinme ve banyoyu kullanma gibi günlük yaşam aktivitelerinde zorluk yaşamaya sebep olur. Rehabilitasyon sürecindeki terapiler, ev egzersizleri ve yardımcı cihazlar hareketliliğin geri kazanımında ve iyileşmede yardımcı olmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

İnme sonrası, kas tonusu olarak bilinen kasların gerginliğinin normal dengesi artar ya da azalır. Etkilenmiş kol zayıf/ağır (düşük tonuslı veya flaskgevşek) veya sertleşmiş (yüksek tonuslu veya spastistik) olabilir. Zayıf bir koldan dolayı şu problemler yaşanabilir: Kol aşağı doğru sarkmış, desteklenmemiş ve hareketi azalmışsa el ve parmaklarda çok fazla şişme olabilir. Baş ağrılarının sık bir şekilde ortaya çıkması bu duruma neden olan faktörler arasında yer almaz.

Disfaji olarak tanımlanan yutma bozukluğu inme sonrasında hastaların %65’inde ortaya çıkmaktadır. Belirlenmez ve yönetilmezse yetersiz beslenme, pnömni ve engelliliğin artmasına neden olur

Aspirasyon (yiyecek veya içecek inhalasyonu) disfaji olan kişiler için yaygın bir sorundur. Yutulan materyalin, hava yolu ve akciğere girmesiyle ortaya çıkar. Aspirasyon sonucunda pnömoni gelişebilir. Doğru yanıt A'dır.

Bağırsak kontrolü ve fekal (dışkı) inkontinans tedavisine yönelik bakım ve rehabilitasyon yaklaşımları şunları içerebilir: • Tuvalete düzenli olarak yapılan ziyaretler yoluyla bağırsak eğitimi (genellikle yemeklerden sonra, bağırsaklar doğal bir refleksle hareket etmeye başladığında) yapılır. Ayrıca, aynı zamanda “dışkı tutma” yeteneğini geliştirmek için dışkılama hareketlerini tuvalette bir kez ertelemek de öğretilebilir. • Bağırsakta hareketi azaltmaya yardımcı olmak veya sfinkter kasını “sızıntı” yı önlemek üzere daha sıkı hâle getirmek için hekimler tarafından bazı ilaçlar önerilebilir. • Geçici bir süre laksatif (yumuşatıcı) kullanarak konstipasyon tedavisi yapılabilir. • Uzamış konstipasyon durumunda bağırsaklar lavman (rektuma enjekte edilen sıvı) aracalığıyla kontrollü bir şekilde temizlenebilir. • C seçeneğinin aksine diyare durumunda yaşlının lifli yiyecekleri daha fazla tüketmesi sağlanabilir. Doğru seçenek C'dir.

Beyin, hücrelerdeki elektriksel yükü, canlı doku ile inmenin yol açtığı ölü doku arasındaki sınır bölgesi içinden iletmeye çalıştığında nöbet meydana gelebilir.

Orhan Bey'in A seçeneğinde yer alan iletişim güçlükleri afazi ile ilişkilidir. Diğer seçeneklerde sırasıyla görsel algı problemleri, apraksi, duyusal problemler ve duygusal problemlerle ilişkili örneklere yer verilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

İdeomotor ve ideasyonel apraksi olmak üzere iki tip apraksi vardır. Apraksi esas olarak bir motor planlama bozukluğudur.

Birisine yardım ederken iyi vücut mekaniklerini kullanın: • Bacaklarınızı sırt bölgenizden daha çok kullanın • Kendinize geniş bir destek yüzeyi sağlamak için bacaklarınızı açın. • Vücudunuzu bükmek veya döndürmek yerine tüm vücudunuzla hareket edin. • Bakım verdiğiniz kişiyi kendinize yakın tutun. • Olabildiğince sarsıntılı hareketlerden ve kaldırmalardan sakının. Bunun yerine; kişiyi hareket ettirmek için yuvarlama, döndürme veya kaydırmalar kullanın.

Hemiparezi: “Parezi” de felç gibi görünse de aslında “güçsüzlük veya kısmi hareket kaybı” anlamına gelir. Yani hemiparezi, vücudun yarısı güçsüzleştiğinde veya kısmi hareket kaybına uğradığında ortaya çıkar. Hemiparezi, hemiplejinin daha az şiddetli formudur. Doğru cevap B'dir.

Omuz eklemindeki kolun çekme gücünü azaltıp desteklemek ve ağrıyı azaltmak amacıyla askı kullanılabilir. Doğru cevap A'dır.

Disfaji olan bireylerde, yutmaya başlamada
zorluk, yiyecek sıkıştığına dair boğulma davranışı, yutarken öksürme veya öğürme, yutmaya çalıştıktan sonra burnun içinden çıkan sıvı, akciğerlerde tespit edilen yiyecekler, zayıf ses, salya artışı, yetersiz dil kontrolü, öğürme refleksinin kaybı gibi belirtiler görülür. Doğru cevap C'dir.

Öksürme, hapşırma veya gülme gibi durumlarda küçük miktarlarda idrar kaçırma gerçekleşir. Bu durum stres inkontinansı olarak adlandırılır. Genellikle karın içi basıncın artışının zayıflamış
pelvik taban veya üretral sfinkterdeki kaslar
(idrarı tutmaya yardımcı kaslar) tarafından
karşılanamaması nedeniyle gerçekleşir. Doğru cevap E'dir.

İnkontinanslı yaşlılara yardımcı olan bakım elemanın dikkat etmesi gereken uygulamalardan başlıcaları;

Doğru cevap B'dir.

Nöbet geçiren kişiye yapılacak müdahaleler   aşağıda sıralanmıştır:

Doğru cevap C'dir.

Hemianopsi, görme alanının yarısını görememe
anlamına gelir. Beynin sol hemisferinde (yarım
küresinde) hasar oluşturan bir inme, her bir gözün
sağ görme alanını görmeyi engelleyebilir, sağ hemisferde meydana gelen inme ise karşı tarafı, yani sol görme alanını bozabilir. Doğru cevap D'dir.

Broca afazili hastalar ne söylemek istediklerini bilirler ve söylemeye çalışırlar, ancak doğru kelimeleri bulup akıcı bir şekilde sıralayamazlar. Böyle hastalarda iletişim, “evet” veya “hayır” ile yanıtlanabilecek sorular çerçevesinde daha kolay gerçekleştirilebilir.

Konuşulan veya yazılan çok az kelimeyi anlayabilen ve ifadeleri de çoğu zaman tek tük sözcüklerle sınırlı olanlar ise Global afazili hastalardır.

Wernicke afzisinde ise konuşmaları çok akıcı olabilir, ancak dil bilgisi hataları nedeniyle genellikle anlamlı değildir. Bazı hastalar sadece kendileri için anlamı olan anlamsız yeni sözcükler oluşturabilirler.

Doğru cevap D'dir.

Propriosepsiyon yetersizliği (uzaysal alan içerisinde
vücudunnerede olduğunu bilme ve algılama hissi); örneğin kişi ayaklarının zeminde düz pozisyonda olduğunu veya ayak bileği ekleminde dönme olduğunu bilemeyebilir ve farkedemeyebilir. Bu durum, kaslar normal fonksiyonlarında olsa bile yürümeyi zorlaştırır. Bir nesneyi kavradığı hâlde elinde olup olmadığını fark etmeyebilir. Doğru cevap B'dir.

Bakım elemanı birisine yardım ederken iyi vücut mekaniklerini kullanmalıdır. Doğru uygulama için; • Bacaklarınızı sırt bölgenizden daha çok kullanın

• Kendinize geniş bir destek yüzeyi sağlamak için bacaklarınızı açın.

• Vücudunuzu bükmek veya döndürmek yerine tüm vücudunuzla hareket edin.

• Bakım verdiğiniz kişiyi kendinize yakın tutun.

• Olabildiğince sarsıntılı hareketlerden ve kaldırmalardan sakının. Bunun yerine; kişiyi hareket ettirmek için yuvarlama, döndürme veya kaydırmalar kullanın.

Doğru cevap A'dır.