YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Her yıl dünyada yaklaşık olarak 15 milyon insan inme geçirmektedir. Neredeyse 6 milyon inme
vakası ölüm ile sonuçlanmakta ve 5 milyon kişi de
kalıcı olarak çeşitli derecelerdeki bozukluklarla birlikte hayatlarına devam etmektedir .İnme, dünya çapında demanstan sonra bozukluk sebebi olarak ikinci sıradadır.İnmeli bireylerin yaklaşık dörtte üçü 65 yaş ve  üzerindedir. Buna göre cevap C seçeneğidir.

İskemi; hücrenin fonksiyonlarını devam ettirmesine yetecek kadar kan akımının olmaması, yani kan akımının azalması demektir. Hemiparezi: “Parezi” de felç gibi görünse de aslında “güçsüzlük  veya kısmi hareket kaybı” anlamına gelir. Hemipleji: “Hemi”; “yarım” ve “plegia”, “paralize veya felç”  anlamına gelir. İnsan beyninin dış tabakasında ve bilgi işleme merkezi olarak eşsiz bir yeteneğe sahip olan ‘serebral korteks’ bulunmaktadır. İnme sonrasında  buradaki beyin dokularının kalıcı  olarak lezyona uğraması (zarar görmesi); çok çeşitli duyusal,  algısal ve motor bozukluklara sebep olmaktadır. Tanımı verilen cevap A seçeneğinde yer almaktadır.

Bandajlama - Ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilecek doğru pozisyonu korumak için omuza ek destek vermek için kullanılır.Elektriksel stimülasyon - Kasların çalışmasını uyarmak için bazen fonksiyonel elektrik stimülasyon yöntemi kullanılır. Sinir ve kasları uyaran bu yöntem, cilt t üzerine küçük pedler aracılığı ile uygulanır.Splint (atel) - El ve kolun doğru bir pozisyonda kalması, ağrının azaltılması ve el bakımında yardımcı olması için kullanılır. Konraktür ise eklem hareket
açıklığının kaybı anlamına gelir. 

Tanıma göre cevap D seçeneğidir.

Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu - Bazı insanlar Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu (FES)’ndan yararlanabilir. Bu cihaz, kas kasılmasını uyarmak ve yürümeye yardımcı olmak için ılımlı bir elektriksel uyarı verir. Disfaji: Yutma Bozuklukları anlamına gelir. Aspirasyon yiyecek veya içecek inhalasyonu demektir. Ateller/splintler (bazen ortez olarak adlandırılır) yürümeye yardımcı olmak amacıyla kullanılır.Omuz Subluksasyonu (Eklemin Doğru Pozisyonundan Kayması)  anlamına gelir.

İdrar Kontrolündeki Zorluklar
• Sıklık - 
• Aciliyet -
gerçekleşir.
• Gece idrar kaçırma - 
• Fonksiyonel inkontinans - 
• Stres inkontinansı 
• Refleks inkontinans - K
• Overflow (taşma)  şeklinde sıralanabilir.

Fekal inkontinans - Dışkılamayı kontrol eden beyin bölümünün lezyona uğrması, zamanında tuvalete gidememe, diyare (ishal) veya konsitapsyondan kaynaklanabilir ve bağırsak kontrolündeki zorluklar arsında yer aldığından cevap E seçeneğidir.

İnme sonrası meydana gelen ve çevreyle olan iletişim zorluklarına sebep olan duyu-algı problemleri
şu şekilde sınıflandırılabilir:
1. Görme bozuklukları
2. Afazi (Söz yitimi): Dil-konuşma bozuklukluğu
3. Naglekt: Tek taraflı ihmal
4. Apraksi: Hareketleri planlama bozukluğunun yol açtığı beceriksizlik
5. Duyu bozuklukları
6. Depresyon, davranış ve duygulanım bozuklukları

Kompresyon (sıkıştırma) çorapları veya elastik sargılar, sıvıların dokularda birikmesini önlemek amacıyla kapiller (kılcal) yataklara basınç  uygulanmasını sağlar. Bu seçenek diğerleri ile ilgili olmadığından cevap C seçeneğidir.

İnme, bir dizi görme problemine neden olabilmektedir. Etkilenimin şiddeti, beyindeki hasarlanmanın
yeri ve genişliği ile yakından ilişkilidir. İnme sonrası görme sorunları, ‘görme kaybı’ veya ‘görsel algı problemleri’ olarak iki genel  kategoride incelenebilir. Görme Kaybı  ' Görme alanı kaybı’ olarak da bilinen görme kaybı, inmeden sonra yaygın bir şekilde görülmektedir. Görsel Algı Problemleri
Beyin sapının ve/veya beyinciğin (serebellumun) zarar görmesi, görme algısını, başka bir deyişle, gözle görülen bilgilerin işlenmesini bozabilir. Buna göre cevap A seçeneğidir.

‘

Tek taraflı ihmal, serebral korteksin lezyona uğraması sonucu ortaya çıkan bir uzaysal/uzamsal algı ve dikkat bozukluğudur. Tek taraflı ihmalde, hastalar etkilenen tarafa sunulan anlamlı uyaranlara  geri  bildirimde bulunamamakta ya da yönlenememektedir. İnme, sol yarımkürenin ön ve arka bölgelerinin geniş bir kısmını etkilediğinde, sonuç ‘global afazi’olabilir. Wernicke afazisine sahip  bireyler, kendilerine söylenilenleri ve ne söylediklerini anlama da ve izlemede  güçlük yaşarlar. Apraksi esas olarak bir motor planlama bozukluğudur. Parestezi (değişik his); karıncalanma, uyuşukluk, ağrı, yanma veya iğnelenmegibi değişik hisler mevcuttur  

İnmede görülen duyu problemleri şu şekildedir:
• Dokunma duyusu kaybı;
• Isı duyusu kaybı; 

• Duyusal uyaranlara karşı hipersensivite(aşırı duyarlılık)

• Mesane veya bağırsaktan gerilme duyusunun kaybı

• Parestezi (değişik his)

• Propriosepsiyon yetersizliği (uzaysal alan içerisinde vücudunnerede olduğunu bilme ve
algılama hissi)

• Merkezi ağrı

Desensitizasyon (hassasiyeti azaltma) ise duyu bozukluklarına ilişkin bakım verenlere
öneriler arasında yer aldığı için cevap D seçeneğidir.

Birisine yardım ederken iyi vücut mekaniklerini kullanın:
• Bacaklarınızı sırt bölgenizden daha çok kullanın
• Kendinize geniş bir destek yüzeyi sağlamak için bacaklarınızı açın.
• Vücudunuzu bükmek veya döndürmek yerine tüm vücudunuzla hareket edin.
• Bakım verdiğiniz kişiyi kendinize yakın tutun.
• Olabildiğince sarsıntılı hareketlerden ve kaldırmalardan sakının. Bunun yerine; kişiyi hareket ettirmek için yuvarlama, döndürme veya kaydırmalar kullanın

A seçeneğinde bacaklarınızı sırt bölgenizden daha az kullanın dendiği için cevap A dır.

Amerikan Kalp Derneği/Amerikan İnme Derneği tarafından 2013’te yapılan son güncel tanıma göre inme, ‘İskemi veya kanama sebebiyle meydana geldiği kabul edilen ve 24 saatten uzun veya ölüme kadar devam eden nörolojik disfonksiyonlar-bozukluklar ile sonuçlanan damarsal olayıdır. Doğru cevap D’dir.

Enerji için kan hücreleri tarafından taşınan glikoz ve oksijeni kullanamayan beyin hücreleri yaklaşık dört dakika sonra ölmeye başlar. Doğru cevap B’dir.

Hemiparezi sonuncuda denge kaybı, yürümede zorluk, nesneleri kavrama yeteneğinde bozulma, yorgunluk, koordinasyon eksikliği gibi problemler de ortaya çıkar. Doğru cevap E’dir.

Disfaji olarak tanımlanan yutma bozukluğu inme sonrasında hastaların %65’inde ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D’dir.

İnkontinans; ‘her türlü idrar ya da gaita kaçırması’ anlamına gelmektedir. Doğru cevap C’dir.

Hastanın gün içerisinde yeteri kadar hareket etmemesi inme sonrası inkontinans görülmesinin sebeplerinden birisi değildir. Doğru cevap E’dir.

Fizyoterapistler, mobiliteyi geliştirmek için eğitim ve egzersiz sağlar. Yataktan veya koltuktan bir lazımlık iskemlesine veya tuvalete nasıl en iyi şekilde hareket edeceğinizi gösterebilir ve pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi ve mesane veya bağırsak işlevini geliştirmek için yararlanılacak egzersizleri öğretir.

İş ve uğraşı terapistleri, inme sonrası fonksiyonel iyileşmeyi destekleyecek aktiviteler aracılığıyla bağımsızlığın yeniden kazanılmasına yardımcı olur. Ayrıca, yürüme yardımcıları ya da tekerlekli sandalye gibi herhangi bir hareket ekipmanı gerektiğinde de yardımcı olabilirler. Doğru cevap A’dır.

İstenmeyen durumlar olarak ortaya çıkan komplikasyonların çeşitliliği hastanın inme sonrası iyileşme sürecini etkileyebilmektedir. Bu çeşitlilik; dolaşım problemleri, nöbetler, ağrı, kırıklar, deri ülserleri (sıklıkla yatak yaraları olarak adlandırılır). Doğru cevap E’dir.

İnme sonrası meydana gelen ve çevreyle olan iletişim zorluklarına sebep olan duyu-algı problemleri şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Görme bozuklukları 2. Afazi (Söz yitimi): Dil-konuşma bozuklukluğu 3. Naglekt: Tek taraflı ihmal 4. Apraksi: Hareketleri planlama bozukluğunun yol açtığı beceriksizlik 5. Duyu bozuklukları 6. Depresyon, davranış ve duygulanım bozuklukları. Doğru cevap E’dir.