YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 5

Yetişkinlerde görülen motor nöron hastalıklarının dört tipi vardır. Bunlar; ALS, Progresif Bulber Paralizi, Progresif Kas Atrofisi ve Primer Lateral Skleroz- dur. Motor nöron hastalıklarından en sık görüleni Lou Gehrig hastalığı olarak da bilinen ALS’dir. Doğru cevap E'dir.

Santral sinir sistemi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistem hasarlarına bağlı olarak konuşmanın üretimi boyutunda görev alan kasları etkileyen motor konuşma bozukluğuna Dizatri denir. Doğru cevap A'dır.

Prevalans:Belirli bir anda saptanan eski ve yeni tüm vakaların görülme sıklığıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Ağrı Sınıflandırmaları

1. Nörofizyolojik mekanizma
a. Nosiseptif (doku hasarı sonucu)
b. Somatik (bedensel)
c. Visseral (iç organlarla ilgili)
d.Nöropatik (nonnosiseptif, santral ve periferik sinir
sistemi hasarı sonucu),
e. Psikojenik

2. Süreye bağlı
a. Akut
b. Kronik

3. Etiyolojik (Nedene göre)
a. Kanser ağrısı
b. Postherpetik nevralji
c. Orak hücre anemisine bağlı ağrı
d.Artrit ağrısı (eklem ağrısı)

4. Bölgesel ağrı
a. Baş ağrısı
b. Yüz ağrısı
c. Bel ağrısı
d. Pelvik ağrı

Doğru cevap A şıkkıdır.

Postherpetik nevralji: Sıklıkla tedavilere dirençli, fiziksel ve sosyal sakatlıklara, psikolojik sorunlara neden olabilen ve yıllarca sürebilen kronik bir ağrı sendromudur.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Osteoartrit (eklem kireçlenmesi) eklem kökenli ağrılardan biridir. 

Doğru cevap D şıkkıdır.

İnsomnia,uykuya bağlı solunum bozukluklarından biri değildir. 

Doğru cevap E şıkkıdır.

Yaşlılıkta Düşme Nedenleri ve Risk Faktörleri
Yaşlıda düşmenin birçok farklı nedeni bulunmaktadır. Postüral dengeyi sağlayan vestibüler sistemde, yürüme ve kardiyovasküler fonksiyonlarda yaşa bağlı olarak oluşan bozulmalara eklenecek yeni bir faktör, normal denge mekanizmasını etkileyerek düşmelere yol açabilir. Bu faktör ateş, sıvı kaybı, kalp ritim bozukluğu gibi ani gelişen, akut bir hastalık, yeni bir ilaç başlanması veya güvenli olmayan yürüme parkuru gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Yaşlılarda sık görülen düşme nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

• Yürüme/denge bozuklukları veya zayıflık
• Baş dönmesi (vertigo)
• Düşme atağı
• Konfüzyon (bilinç bulanıklığı)
• Postüral instabilite (sabit durmada zorluk)
• Görme bozukluğu
• Senkop
• Ortostatik hipotansiyon
• Alt ekstremitede kuvvetsizlik
• Diğer özel nedenler
• Bilinmeyen

Sözü edilen nedenlerden de anlaşılacağı üzere
yaşlılardaki pek çok fizyolojik kayıp, düşmeye neden
olabilmektedir. Bu kişisel faktörlerin yanında
yaşlılarda düşmeye neden oluşturabilecek çevresel
faktörlerin de (ilaç yan etkileri, diğer akut ve kronik
hastalıklar, depresyon, apati ve konfüzyon/bilinç
bulanıklığı gibi) olabileceği unutulmamalıdır
(Kutsal, 2007). Bunun yanı sıra düşme problemi
yaşayan yaşlı bireylerin düşme konusunda risk altında
olduğu durumlar da söz konusudur. Düşme
risk faktörleri şunlardır (Naharcı ve Doruk, 2009):

• İntrensek (içsel)
• Ekstrensek (dışsal)
• Yürüme ve Denge bozukluğu
• Çevresel tehlikeler
• Periferal nöropati
• Sağlıksız ayakkabı
• Vestibüler bozukluk (denge bozukluğu)
• Engeller
• Kas güçsüzlüğü                                                                                                    • Görme bozukluğu
• Hastalıklar
• İlerlemiş yaş
• Ortostatik hipotansiyon
• Demans
• İlaçlar

Doğru cevap A şıkkıdır.

Yaşlılıkta Epilepsi Nöbeti Geçirme Nedenleri

1. İnme
2. Beyin tümörü
3. Kafa travması
4. Alzheimer Hastalığı

Doğru cevap E şıkkıdır.

Epilepsi ve İlk Yardım
Bir kişi yanınızda nöbet geçirirse neler yapmalısınız?
Öncelikle sakin olun, hastanın yanından ayrılmayın,
yardıma gerek varsa başkasını gönderin
1. Hastanın hareketlerini durdurmaya veya engellemeye
çalışmayın!
2. Hastayı güvenli bir yere yatırın veya alın!
3. Yaralayabilecek ucu sivri veya sert eşyalardan
(Sivri köşeler vb.) hastayı uzaklaştırarak veya
bunları hastanın yanından uzaklaştırarak hastayı koruyun!
4. Sıkı giysileri varsa giysilerini gevşetin (kravat,
kemer gibi), şayet takıyorsa gözlüğünü
çıkartın!
5. Sabit ve rahat olacak bir şekilde onu bir tarafa doğru yatırıp tükürüğünün dışarı akması sağlayın. Rahat nefes alması için mümkünse ağzını ve solunum yolunu açık tutun!
6. Asla ağzına bir şey sokmaya veya koymaya
(örneğin, dişlerini sıkıyorsa açmaya veya su vermeye ) çalışmayın!
7. Çene ile ilgili zorlayıcı hareketler zararlıdır.                                   8. Nöbet sırasında ilaç vermeye çalışmayın, kendi kendinize nöbetin geçmesine yönelik bir şey yapmayın! Soğan, kolonya vb. şeyler koklatmayın!
9. Epilepsi krizi olduğu bilinen bir kişi ise yapay solunum veya kalp masajı yapılmasına gerek yoktur!
10. Hastanın üzerinde epilepsi hastası olduğunu gösteren ve/veya öyle ise sizin neler yapmanız gerektiğini açıklayan bir kart veya sağlık karnesi olup olmadığına bakın!
11. Nöbetinin bitmesini bekleyin!
12. Unutmayın ki sıklıkla nöbet sonrasında kişi yorgun, ne yaptığını bilemez haldedir, dolayısıyla bu aşamada elinizden geldiğince sakin ve güven verici olun! Engellemeler olumsuz
olabilir ama açık bir cama veya yola doğru gitme vb. hareketlere yumuşakça engel olun!
13. Nöbet hakkında verebileceğiniz bütün bilgilerin
hem hastaya, hem de doktora yardımcı olacağını unutmayın!

Doğru cevap D şıkkıdır.

Yaşlılıkta sık görülen
baş ağrısı nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Metabolik baş ağrısı (kansızlık, böbrek yetmezliği gibi)
• Dev hücreli arterit
• Beyin tümörü
• Zona (postherpetik nevralji)
• İnme, menenjit
• Trigeminal nevralji (Yüz sinirinin şimşek çakması gibi ani, şiddetli ağrısı)
• İlaca bağlı baş ağrıları (Ağrı kesiciler, tansiyon ilaçları gibi)
• Hipnik baş ağrısı (genellikle 60 yaşlarında geceleri uykuda ortaya çıkan baş ağrısı)
• Göz ve kulakla ilişkili baş ağrıları (göz tansiyonu, kulak iltihabı gibi)
• Migren
• Gerilim tipi baş ağrısı
• Küme baş ağrısı

Doğru cevap E şıkkıdır.

Dizartri: Santral sinir sistemi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistem hasarlarına bağlı olarak konuşmanın üretimi boyutunda görev alan kasları etkileyen bir motor konuşma bozukluğudur.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Semptom bir hastalık, bozukluk veya sağlık problemi ile bağlantılı olarak ortay çıkan gözlenebilir bir davranış, değişiklik veya durumdur. Semptom, “belirti” anlamına gelir. Örneğin; baş ağrısı bir semptom, migren bir hastalıktır. Prevalans belirli bir anda saptanan eski ve yeni tüm vakaların görülme sıklığı; insidans ise risk altındaki toplumda belirli bir süre içerisinde ortaya çıkan yeni vakaların ortaya çıkış hızı, görülme sıklığıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Osteoartrit eklem kökenli; kolelitiyazis visseral; periferik nöropati nörojenik; Anjina pektoris damarsal kökenli; fibromiyalji ise kas kökenli bir ağrıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yatakta TV izlemek, kitap okumak gibi aktivitelerden uzak durulmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Paget hastalığı ve senil osteoporoz kemik kökenli, servikal-Lumbal spondiloz eklem kökenli, peptik ülser visseral kökenli, Anjina pektoris ise damarsal kökenli ağrılara yol açmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bulaşıcı hastalıklar, bulaşıcı olmayan durumlar, beslenme bozuklukları ve tıbbi tedavi komplikasyonları önlenebilir travmatik olmayan spinal kord yaralanmalarının nedenleridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

ALS, klinik olarak güçsüzlük, atrofi (kas hacminin azalması) ve fasikülasyon (seğirme) gibi alt motor nöron bulgularına, spastisite, hiperrefleksi ve patolojik refleksler gibi üst motor nöron bulgularının eşlik etmesi ile karakterizedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Aspirasyon yiyecek, içecek, tükürük salgısı veya mide içeriği gibi maddelerin solunum yollarına kaçması anlamına gelir; ataksi altta yatan kas güçsüzlüğü, kas gerilim bozukluğu veya istemsiz hareket olmaksızın hareketlerin dengeli ve amacına uygun
şekilde yapılmasında bozukluk olması şeklinde tanımlanabilir; dizartri santral sinir sistemi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistem hasarlarına bağlı olarak  konuşmanın üretimi boyutunda görev alan kasları etkileyen bir motor konuşma bozukluğudur; insomnia uykusuzluk, diplopi ise çift görmedir.

Hipersomnolans solunum bozukluğu değil; bir uyku bozukluğu tipidir. Doğru cevap C seçeneğidir.