YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 25

Somatik ağrı, nörofizyolojik mekanizmaya göre; artrit ağrısı,  etiyolojik (nedene göre); baş ağrısı ve pelvik ağrı, bölgeye göre; akut ağrı ise süreye bağlı ağrı sınıflamasına girer. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılarda ölüm nedenleri arasında beşinci sıradaki kazaların 2/3’ü düşme sonrasında gerçekleşmektedir. Ölüm nedenlerinin ilk dördünün sırasıyla kardiyovasküler hastalık, kanser, inme ve akciğer hastalığı olduğu tespit edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Psikiyatrik bozukluğa bağlı baş ağrısı, enfeksiyona bağlı baş ağrısı, bir maddenin alınması veya bırakılmasına bağlı baş ağrısı ve baş ve/veya boyun travmasına bağlı baş ağrısı, ikincil (sekonder) tip baş ağrısı semptomları arasında yer alırken gerilim tipi baş ağrısı ise primer (birincil) tip baş ağrısı semptomları arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

Osteoartrite (eklem kireçlenmesi) bağlı ağrılar eklem kökenli ağrılardır. Doğru cevap C'dir.

Santral uyku apne sendromu, Obstrüktif uyku apne sendromu, Uykuya bağlı hipoventilasyon, Uykuya bağlı hipoksemi; uykuya bağlı solunum bozukluklarının alt tipleridir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlıların uykusuzlukla mücadele edebilmeleri için gündüz uyuklamalarına izin verilmemeli, zorunda kalınırsa maksimum 30 dk. uyumalıdır. Doğru cevap D'dir.

İnme, beyin tümörü, kafa travması ve Alzheimer Hastalığı; yaşlılıkta epilepsi nöbeti geçirme nedenleri arasında yer alır. Parkinson hastalığı bu nedenler arasında yer almaz. Doğru cevap A'dır.

Fizyoterapistlerce yürütülen alt ekstremite odaklı yürüme rehabilitasyonu çalışmaları, spinal kord yaralanması olan yaşlıların mobilizasyonu bakımından çok önemlidir. Alt ekstremiteye yönelik müdahaleler; bacakları germe, açma ve güçlendirmeyi amaçlayan pasif ve aktif egzersizler; kaslara elektriksel uyarım yapılması; yürüteçler, koltuk değnekleri, jimnastik aletleri ve yardımcı düzenekler (ortoz) gibi yürümeyi destekleyici teknolojilerden faydalanılması gibi çeşitli uygulamaları kapsamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Amiyotrofik lateral skleroz'un erken belirtilerinden bazıları şunlardır:
• Kolda, bacakta, omuzda veya dilde fasikülasyon (kas seğirmesi),
• Kas krampları,
• Kaslarda gerginlik (spastisite),
• Kol, bacak, boyun veya diyaframı etkileyen kas güçsüzlükleri,
• Geveleyerek (sarhoş konuşmasına benzer) ve nazal konuşma,
• Çiğneme ve yutmada güçlük.

Kaslarda hipertrofi olmaz; kas hacmi gittikçe azalarak kas erimesi (atrofi) denilen görünüme yol açar.

Doğru cevap B'dir.

İnsidans, risk altındaki toplumda belirli bir süre içerisinde ortaya çıkan yeni vakaların ortaya çıkış hızı, görülme sıklığıdır.

Prevalans, belirli bir anda saptanan eski ve yeni tüm vakaların görülme sıklığıdır.

Dizartri, santral sinir sistemi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistem hasarlarına bağlı olarak konuşmanın üretimi boyutunda görev alan kasları etkileyen bir motor konuşma bozukluğudur.

Aspirasyon, yiyecek, içecek, tükürük salgısı veya mide içeriği gibi maddelerin solunum yollarına kaçması anlamına gelir.

Ataksi, altta yatan kas güçsüzlüğü, kas gerilim bozukluğu veya istemsiz hareket olmaksızın hareketlerin dengeli ve amacına uygun şekilde yapılmasındaki bozukluktur.

Doğru cevap B'dir.

Benlik saygısı, yaşam kalitesinin boyutlarından Psikolojik ve Duygusal Boyut ile ilişkilidir. Doğru cevap C'dir.

Tanımda yer alan ölçek, Amerikan Konuşma ve İşitme Birliği İletişim Yaşamı Kalitesi Ölçeği'dir. Doğru cevap E'dir.

Parkinson hastalığında yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen, motor ve non-motor faktörler şöyledir: 

Motor bozukluklarla ilgili faktörler:
• Hastalığın şiddeti
• Hastalığın evresi (Hoehn-Yahr Evresi)
• Dizabilite (özürlülük) düzeyi
• Hastalık süresi
• Yürüme bozukluğu
• Denge ve duruş bozukluğu (postural instabilite)
• İlaca bağlı motor komplikasyonlar
Non-motor bozukluklarla ilgili faktörler:
• Depresyon
• Anksiyete
• Uyku bozuklukları
• Ağrı ve diğer duyusal bozukluklar

Doğru cevap D'dir.

Stigmatizasyon, her bireyde olduğu gibi, nörolojik sorunları olan yaşlıda da birçok olumsuz etkiyi beraberinde getirerek; benlik duygusunun sarsılmasına, kaygı düzeyinin artmasına, hastalığına ve yaşam ilişkin olumsuz duyguların çoğalmasına, tedavi sürecinin olumsuz etkilenmesine, depresyon ve içe kapanma durumuna, sosyal ayrımcılığa ve toplumdan kaçmaya neden olur. Bu nedenle, stigmatizasyon bireyin yaşam kalitesi ile doğrudan ilgilidir. Doğru cevap D'dir.

Evde bakımın özellikleri;

•Aileyi parçalanmaktan korur.
• Yaşlı birey aile yaşamının bir parçası olmaya devam eder.
• Bireyin kendi alıştığı ve rahat olduğu ortamda yaşamını sürdürebilmesine imkân sağlar.
• Yaşlı bireyin hobilerini ve sosyal ilişkilerini sürdürmesine imkân sağlar.
• Bakım alan yaşlı bireyin ve yakınlarının yaşam kalitesini artırır.                        • İyileşmeyi hızlandırır.
• Stresi azaltır.
• Kurumlara geri dönüşü azaltır.
• Kişiye hastalığı üzerinde bir kontrol hissi sağlar.

Doğru cevap B'dir.

Kurumsal hizmetlerde yaşam kalitesini arttırmanın öncelikli yollarından biri, yaşlı bireylerin kendilerini rahat ve huzurlu hissedebilecekleri ortamların oluşturulmasıdır. Bu bağlamda yaşam kalitesini arttırmada öncelikle hedef, aşağıdaki değişiklerle mekanların kalitesini arttırmak olmalıdır:
• Ev benzeri tasarımlar
• Geniş yaşam birimi alanları
• Odaların ve koridorların güneş alması
• Banyo ve mutfak gibi yaşam alanlarının uygun tasarımları
• Sosyal alanlarının sayısını arttırma
• Kent ve sosyal aktivitelere yakın bir konum
• Asansör sistemi

Doğru seçenek (E)dir.

Bakım elemanları, yaşlı bireyi iç mekanda zaman geçirmekten çok açık havaya çıkma yönünde desteklemelidir. Doğru seçenek (C)dir.

Koruyucu sağlık, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini sağlık hizmetlerinden ayıran en belirgin noktalar şunlardır:
• Toplum düzeyinde hizmet
• Toplumsal düzeyde sorumluluk
• Riski belirlemek
• Riski düşürmek,
• Hastalığı önlemek
• Davranışsal ve sosyal müdahaleler

Koruyucu sağlık yaklaşımı bireyden daha çok ve öncelikle toplumu hedeflemektedir.

Doğru cevap B'dir.

İkincil koruma: Kanser taramaları, osteoporoz için kemik mineral yoğunluğu ölçümü, hipertansiyonu tespit için kan basıncı ölçümü, işitme ve görme taramaları gibi hastalıklar semptom göstermeden yakalanmasına yönelik girişimler şüphesiz ki hem yaşam süresi hem de yaşam kalitesi için oldukça belirleyicidir. Doğru cevap C'dir.

Dördüncül korumada hedef, yaşlı bireyin mevcut sağlık durumunu değiştirmeyecek ilaç kullanımı veya ameliyat gibi girişimlerin engellenmesidir. 

Doğru cevap (E) seçeneğidir.