YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 24

Periferik işitme sistemini oluşturan anatomik yapılar; dış kulak, orta kulak, iç kulak ve işitme siniridir. Santral işitme sistemi ise beyin sapı, işitme yolları, subkortikal ve kortikal işitme merkezlerinden oluşmaktadır. Buna göre doğru seçenek (E)dir.

Kulak kepçesinde büyüme, dış kulak yolunda katılaşmış kulak kiri (buşon) birikimi, özellikle erkeklerde kıllanmada artış, dış kulak kanalı ve dış kulak derisinde incelme-atrofi, elastikiyet kaybı, hava yolu iletim özelliklerini yüksek frekanslarda bozacak biçimde kulak kıkırdağının büyümesi gibi yapısal ve fonksiyonel değişiklikler yaşlılık döneminde dış kulakta görülen değişikliklerdir. Bu bilgiler ışığında doğru seçenek (A)dır.

Periferik ve santral işitme sistemindeki değişimlerinin ortaya çıkardığı sonuçlar, diğer bir ifadeyle işitme kaybının tanısı ve rehabilitasyonu ile ilgilenen bilim dalı Odyolojidir. Doğru seçenek (B)dir.

İşitme sisteminin yaşa bağlı değişimleri nedeniyle oluşan duyu-sinirsel tip işitme kaybı, presbiakuzi olarak tanımlanır. Presbiakuzinin, yaşlılık döneminde romatoid artrit ve hipertansiyondan sonra, en sık görülen üçüncü kronik rahatsızlık olduğu belirtmektedir. Doğru seçenek (C)dir.

İşitme kayıplı olsun ya da olmasın yaşlı bireylerle konuşurken aşağıdaki önerilerin takip edilmesi yaşlı bireyin iletişim işlevlerini artıracağı gibi bakım hizmetlerinin kalitesini de yükseltecektir.

• Ortamın gürültüden arındırılması

• Yavaş bir hızda konuşmak

• Normal bir ses şiddetinde konuşmak

• Açık ve net bir bir biçimde konuşmak

• Kısa cümlelerle konuşmak

• Konuşurken yüzün görünmesi

Yukarıdaki bilgilere göre, çok yüksek bir ses şiddetiyle konuşmak önerilmemektedir. Doğru seçenek (C)dir.

Edilmiş dil bozuklukları içinde sınıflandırılan afazi, çoğunlukla beyin-damar (serebrovasküler) hastalıkları sonucunda, beynin sol yarı küresindeki bölgelerin etkilenmesiyle ortaya çıkar. Afaziyi tanımlayan dört kritik ve kapsayıcı açıklama vardır. Buna göre;

• Afazi nörolojik bir bozukluktur.

• Afazi edinilmiş bir bozukluktur.

• Afazi bir dil sorunudur.

• Afazi biliş veya algı sorunu değildir. Doğru seçenek (D)dir.

Dizartri, Merkezi ve/veya çevresel sinir sistemi ya da her iki sistemin de hasarı sonucunda konuşma üretimindeki kas kontrolünün etkilenmesine bağlı bir grup motor konuşma bozukluğudur. Doğru seçenek (C)dir.

Kondüksiyon Afazi: Kondüksiyon afazili hastalarda dili anlama becerileri korunmuş, ancak tekrarlama becerileri bozulmuştur. Doğru seçenek (E)dir.

Parkinson hastalığında yutma bozuklukları (disfaji) da görülebilir. Sözü edilen yutma bozuklukları şunları içerebilir:

• Sıvı veya katı yiyecek alımında kontrolü sağlamada zorluklar (çok hızlı yemek veya bradikineziden dolayı yavaş ve kontrolsüz bir şekilde yemek)

• Çiğneme güçlükleri

• Besinleri ağızda hazırlama

• Yutmayı başlatmada, sürdürmede veya tamamlamada güçlükler.

Ses şiddetinde düşüklük ve konuşurken ses titremeleri ise dizartrinin içerdiği durumlardan biridir. Doğru seçenek (C)dir.

Parafazi, Konuşma dilinde kullanılan sözcük veya sözcük öbeklerinin yanlış kullanılması, ses veya hecelerin eksiltilmesi ya da ilave edilmesi şeklinde açıklanan bir ifade bozukluğudur.

Semptom: Bir hastalık, bozukluk veya sağlık problemi ile bağlantılı olarak ortay çıkan gözlenebilir bir davranış, değişiklik veya durumdur. Semptom, “belirti” anlamına gelir. Örneğin; baş ağrısı bir semptom, migren bir hastalıktır.

Primer baş ağrılarından bir diğeri olan Gerilim Tipi Baş Ağrısının tanısı için; ağrının en az 10 kez, 30 dakikadan 7 güne kadar sürmüş olması, zonklamanın olmaması, hafif veya orta şiddette olması (aktiviteleri etkileyebilir, ancak engel olmaz), başın her iki tarafında da görülmesi, günlük fiziksel aktiviteler nedeniyle kötüleşmemesi gerekir. Ayrıca, baş ağrısı sırasında mide bulantısı, kusma ya da ışığa ve/veya sese karşı hassasiyet ortaya çıkmamalıdır.

Sekonder baş ağrıları, sinir sistemini veya diğer sistemleri tutan hastalıklarla ilişkili olarak ortaya çıkan ikincil baş ağrılarıdır. Sekonder baş ağrıları denildiğinde altta yatan esas nedenlerin, beyinle ve santral sinir sistemiyle ilgili önemli durumların (beyin kanaması, travmatik beyin hasarı vb. gibi) akla gelmesi gerekir. Sekonder baş ağrılarından toplumda en sık karşılaşılanı, ilaç aşırı kullanımına bağlı baş ağrısıdır.

Viseral (iç organlarla ilgili) ağrılar:

• Peptik ülser ve hiatal herni (Mide ülseri ve fıtıklaşması)

• Kolelitiyazis (safra kesesi taşı)

• Divertiküller, spastik kolon gibi barsak hastalıkları

• Konstipasyon (kabızlık)

• Hemoroid (basur)

Yaşlılarda sık görülen düşme nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Epilepsi; genetik temelli olduğu düşünülen ve genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan idiopatik epilepsi; daha ileri yaşlarda enfeksiyon, strok (inme) veya travmatik beyin hasarı gibi sonradan oluşan bir merkezi sinir sistemi hasarı ya da bozukluğundan kaynaklanan sekonder ve semptomatik epilepsi ve nedeni belli olmayan kriptojenik epilepsi olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır.

Yaşlılıkta Epilepsi Nöbeti Geçirme Nedenleri

1. İnme

2. Beyin tümörü

3. Kafa travması

4. Alzheimer Hastalığı

Travmatik olmayan SKY’nin önlenmesi, hem halk sağlığına hem de olası nedenlere yönelik geniş çaplı değerlendirmelerin yapılmasına dayanır. Bu bağlamda önlenebilir travmatik olmayan SKY nedenleri şu şekilde sıralanabilir (WHO, 2013):

• Bulaşıcı hastalıklar – tüberküloz hastalığı ve AIDS hastalığına yol açan virüs (HIV),

• Bulaşıcı olmayan durumlar – kanser, spinal stenoza (omurilik kanal darlığı) neden olan osteoartritler ve kardiyovasküler hastalıklar,

• Beslenme bozuklukları – nöral tüp defektleri, B12 vitamin eksikliği,

• Tıbbi tedavi komplikasyonları.

ALS’nin erken belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Kolda, bacakta, omuzda veya dilde fasikülasyon (kas seğirmesi),

• Kas krampları, • Kaslarda gerginlik (spastisite),

• Kol, bacak, boyun veya diyaframı etkileyen kas güçsüzlükleri,

• Geveleyerek (sarhoş konuşmasına benzer) ve nazal konuşma,

• Çiğneme ve yutmada güçlük.

Ataksi:

Altta yatan kas güçsüzlüğü, kas gerilim bozukluğu veya istemsiz hareket olmaksızın hareketlerin dengeli ve amacına uygun şekilde yapılmasında bozukluk olması şeklinde tanımlanabilir.