YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 14

Keskin manevralar yürüme bozukluğu yaşayan tüm bireylerde sıklıkla denge kaybına neden olmaktadır. Buradaki dönüş açısı keskinleştikçe denge kaybı yaşama riski de o kadar artmaktadır. En büyük risk kendi etrafında tam tur dönme veya gözler kapalı iken pozisyonu veya aktiviteyi sürdürme sırasında yaşanabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlı bireyin ihtiyaçları doğrultunda hekimler, hemşireler, eczacılar, sosyal hizmet personeli, psikologlar, fizyoterapistler, dil ve konuşma terapistleri, diyetisyenler, sosyal hizmet çalışanları ve gereken meslek grupları evde bakım hizmetinde rol almalıdırlar.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Göz için test, işitme testi, posturografi testi, döner sandalye testi kullanılabilir. Doğru cevap D'dir.

Yürüme, denge, hareket bozuklukları veya kas zayıflığı
Fonksiyonel hareket veya düşme ile ilgili yerleşmiş korkunun varlığı
Göz bozuklukları
Bilişsel/nörolojik bozukluklar
İdrar kaçırma problemleri, acil tuvalete yetişme ihtiyacı duyma
Uygun olmayan çevresel düzenlemeler
Kalp ve dolaşım problemleri
İlaç yan etkileri, alkol ve sigara kullanımı yaşlılıkta düşme nedenlerindendir. Doğru cevap E'dir.

Evde yaşayan yaşlı bireylerde yaşam kalitesini olumsuz etkileyen faktörler olarak,

Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Koruyucu Sağlık; bakım ve rehabilitasyon, hastalık veya sorunlar oluşmadan gerekli önlemlerin alınarak, tedaviden önce korumayı amaçlayan hizmetlerin bütünüdür.

Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

DSÖ, yaşam kalitesini; hedefleri, beklentileri, standartları, ilgileri ile bağlantılı olarak, kişilerin yaşadıkları kültür ve değer yargılarının bütünü içinde durumlarını algılama biçimi olarak tanımlar.

DSÖ, sağlığı sadece hastalık ya da sakatlığın olmayışı değil bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamaktadır.

Rand-36: Dünyada sağlıkta yaşam kalitesi araştırmalarında da en çok kullanılan ölçeklerden birisidir. Ölçekte sağlıkla ilgili sekiz alan; fiziksel kapasite, fiziksel kapasiteye bağlı roldeki kısıtlanma, bedensel ağrı, genel sağlık algısı, yaşamsal durum, sosyal işlevsellik, duygusal işlevlere bağlı rollerin sınırları, ruhsal sağlık ve fark edilir yaşam değişikliği değerlendirilir.

Avrupa Yaşam Kalitesi Ölçeği sağlıkta yaşam kalitesini değerlendirmek için kullanılan bir diğer genel sağlık ölçeği, Avrupa Yaşam Kalitesi Çalışma Grubu tarafından 1987’de geliştirilmiştir. Araştırmalarda yaygın olarak kullanılan bu ölçek yaşam kalitesini 5 alanda değerlendirir hareket, öz-bakım, günlük aktivite, ağrı/rahatsızlık ve endişe/depresyon olmak üzere.

Nottingham Sağlık Profili Ölçeği  diğer ölçeklerden ayıran özelliği, bireylerin sağlık durumları hakkındaki öznel yargılarını ortaya çıkarmayı hedeflemesidir.

Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesi ölçeği geliştirme projesinin 1991 yılında ürettiği genel amaçlı bir yaşam kalitesi ölçeğidir. Bu ölçekle bireylerin kendi kültür ve değer sistemi dahilinde bireysel amaç, standart ve kaygı algılamalarını değerlendirmektedir. Yaygın olarak kullanılan ölçek, fiziksel sağlık, psikolojik sağlık, sosyal ilişkiler ve çevre alt alanlarından oluşmaktadır. Çoğunlukla nöroloji alanında yaşam kalitesini değerlendirme aracı olarak kullanıldığından yaşlı bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi için oldukça anlamlıdır. Bu ölçeğin de Türkçe uyarlama, geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır.

Ölçeklerin pek çoğunda bulunan ortak yaşam kalitesi boyutları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

Parkinson hastalığında yaşam kalitesini en fazla etkileyen faktör depresyondur.

Parkinson hastalığında yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen  non-motor bozukluklarla ilgili faktörler:

Evde bakım hizmetleri, birbirleri ile koordinasyon içinde sunulması gereken aşağıdaki hizmetleri kapsamalıdır :

Evde bakım hizmetlerinde yaşam kalitesinin daha iyi anlaşılabilmesi için evde yaşayan yaşlı bireylerde yaşam kalitesini olumsuz etkileyen faktörler aşağıda sunulmuştur (Desai ve Lenzter, 2001; Enginyurt ve Öngel, 2011; Shaff, 2007):
• Kronik hastalığın varlığı
• İlaç kullanımı
• Bağımsız hareket edebilme kabiliyetlerinin azalması
• Günlük işleri yerine getirmede zorluk
• Sosyal işlevlerin azalması
• Sosyal izolasyon
• Eş durumu (bekar veya dul olmak)
• Yalnızlık
• Uyku durumu
• Ağrı
• Depresyon
• Düşük gelir düzeyi
• Eğitim durumu

Öztop ve diğerleri (2008), evde bakımın olumlu yönlerini şu şekilde sıralamaktadır:
• Aileyi parçalanmaktan korur.
• Yaşlı birey aile yaşamının bir parçası olmaya devam eder.
• Bireyin kendi alıştığı ve rahat olduğu ortamda yaşamını sürdürebilmesine imkân sağlar.
• Yaşlı bireyin hobilerini ve sosyal ilişkilerini sürdürmesine imkân sağlar.
• Bakım alan yaşlı bireyin ve yakınlarının yaşam kalitesini artırır.

•İyileşmeyi hızlandırır.

• Stresi azaltır.
• Kurumlara geri dönüşü azaltır.
• Kişiye hastalığı üzerinde bir kontrol hissi sağlar.

Kurumda bakımda yaşam kalitesini belirleyen önemli bir etmen, sağlık personelinin ve bakım ve rehabilitasyon elemanlarının niceliği ve niteliğidir. Özellikle bakım ve rehabilitasyon elemanları yaşlı bireyin günlük yaşamından sorumlu olduğundan, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi noktasında büyük rol oynamaktadır. Yönetmeliğe göre bu elemanları yaşlıların ve huzurevinin bakım ve temizlik hizmetlerini yürütmekten sorumludur. Her 15 yaşlıdan 1 yaşlı bakıcısının sorumlu olduğu yaşlı bakım ve rehabilitasyon elemanlardan yaşlının fiziksel, psikolojik ve sosyal işlevlerini desteklemesi, bunu yaparken de sevgi, saygı, hoşgörü çerçevesinde bir iletişim kurarak etik ve ahlaki sorumlulukları yerine getirmesi beklenmektedir.

Koruyucu sağlık, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini sağlık hizmetlerinden ayıran en belirgin noktalara aşağıda yer verilmiştir:
• Toplum düzeyinde hizmet
• Toplumsal düzeyde sorumluluk
• Riski belirlemek
• Riski düşürmek,
• Hastalığı önlemek
• Davranışsal ve sosyal müdahaleler