YAŞLILIKTA NÖROLOJİK TEMELLİ DURUMLARIN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 13

Aşı, beslenme politikaları gibi toplumsal düzlemdeki diğer koruyucu hizmetler için de bu durum geçerlidir. Koruyucu sağlık,
bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin bireyin yaşamında özellikle kısa dönemli etkilerini ayırt etmek zor olduğunda, ne yazık ki pek çok bireyin koruyucu önlemlere dair motivasyonları oldukça düşüktür. Bu olguya önleme paradoksu adı verilmektedir.

Birincil koruma: Aşılama, yaşam tarzı değişiklikleri (örn. kapalı alanlarda sigara içme yasağı), aktivitenin (fiziksel-sosyal) desteklenmesi gibi hastalığın ortaya çıkışını önlemek için yapılan girişimlerin bütünüdür. Özellikle birincil koruma yaşlılık dönemi sorunların çıkışını engellediği veya geciktirdiği için yaşam kalitesinin belki de en önemli belirleyicidir.
İkincil koruma: Kanser taramaları, osteoporoz için kemik mineral yoğunluğu ölçümü, hipertansiyonu tespit için kan basıncı ölçümü, işitme ve görme taramaları gibi hastalıklar semptom göstermeden yakalanmasına yönelik girişimler şüphesiz ki
hem yaşam süresi hem de yaşam kalitesi için oldukça belirleyicidir.
Üçüncül korunma: Diyabet gibi kronik rahatsızlıklara bağlı ortaya çıkabilecek komplikasyonlarının önlenmesi (hipoglisemi koması, nöropati, retinopati gibi), morbiditeyi geciktirmek ve işlevselliği korumak amacıyla yürütülen girişimlerdir. Semptomlara yönelik bu hizmetler yaşam kalitesinin korunması yolundaki en önemli adımlardan biridir.
Dördüncül koruma: Bu koruma biçiminde yaşlı bireyin mevcut sağlık durumunu değiştirmeyecek ilaç kullanımı veya ameliyat gibi girişimlerin engellenmesidir. Hastanın tıbbi rehabilitasyon sürecinde korunmasını hedefleyen bu yaklaşım da
yaşam kalitesinin korunmasına yöneliktir.

Duyuların analizi, bellek oluşturma, yeni bilgileri öğrenme, düşünce üretme ve karar verme gibi işlevlerde her iki hemisfer de rol alır. Birbirleriyle iletişim ve koordinasyon içinde çalışan sağ ve sol beyin yarım küreleri arasındaki bu ilişkiyi yoğun bağlantı elemanlarından oluşan korpus kallosum sağlar. Doğru yanıt D'dir.

Hareket bozukluğuna yol açan hastalıklarda sıklıkla görülür. Yürümedeki dengesiz, savruk ve sağa sola yalpalama hâli olan ataksi, genellikle beyincikle ilgili (serebellar) bir bozukluktur.

Alzheimer hastalığı klinik gidiş ve belirtiler çerçevesinde 3 evreye ayrılır:

• Görme algısı
• Yazılı sözcüklerin algılanması/tanınması (okuma)
• Görsel algı ve görsel yorumlamaya yönelik işlemlerin uzaklık, büyüklük, renk vb. özelliklerine göre değerlendirilmesi işlevleri oksipital lob ile ilişkilidir.

Dizartri, konuşma işlevini sağlayan kaslar arasındaki sinerjinin bozulması ile ortaya çıkan bir konuşma bozukluğudur. Yaşlıda sözcükleri ve sözcüğü oluşturan sesleri tam ve doğru olarak ifade edeme durumunun ortaya çıkması, konuşmanın anlaşılabilir olma özelliğini kaybetmesi, nörolojik bir hastalık belirtisi olabilir.

Akson (Axon), aksiyon potansiyeli denilen elektriksel uyarı sinyallerini hücre gövdesinden çevreye doğru, diğer nöronlara, salgı bezlerine ya da kaslara ileten ve dendritlerden daha uzun olan hücre uzantısıdır.

Tıbbi iletişimlerde nörolojik belirti ve bozuklardan söz edilirken sıklıkla karşımıza çıkan parezi terimi vücudun bir bölümünde kas kuvvetinin azalması anlamına gelir.

Hemianopsi, görme alanının yarısını görememe
anlamına gelir. Beynin sol hemisferinde (yarım
küresinde) hasar oluşturan bir inme, her bir gözün
sağ görme alanını görmeyi engelleyebilir, sağ hemisferde meydana gelen inme ise karşı tarafı, yani sol görme alanını bozabilir. Doğru cevap D'dir.

Bu tanım kan akımının azalması demek olan iskeminin tanımıdır.

Hemianopsi, görme alanının yarısını görememe anlamına gelir. Beynin sol hemisferinde (yarımküresinde) hasar oluşturan bir inme, her bir gözün sağ görme alanını görmeyi engelleyebilir, sağ hemisferde meydana gelen inme ise karşı tarafı, yani sol görme alanını bozabilir.

İnme beynin sol yarımküresinde hasara yol açtığı zaman, neredeyse her zaman kelimeleri oluşturmada zorluk, duraksama ve dili anlamada zorluk çekme anlamına gelen ‘afazi’ meydana gelir. Afazi; konuşma, anlama ve mimik gibi iletişim kurma yeteneklerinin her yönünü etkileyebilir.

Görsel ihmal, belirli bir alandaki nesnelerin görmezden gelinmesidir. Tabağın sadece bir yarısından yemek veya yüzün yarısını tıraş etmek gibi ilginç davranışlara neden olabilir. Doğru cevap D'dir.

Nöbet geçiren kişinin yanında bulunanlar için dikkat edilmesi gerekenler:

Doğru cevap E'dir.

Dünya Sağlık Örgütü, bireyleri 18-65 yaş arasında genç, 66-79 arasında yaş orta yaş ve 80-99 yaş arasında yaşlı olarak tanımlanmaktadır (WHO, 2017).

Eve gelen kişiler kısaca tanıtılmalı, eskiden tanıdığı kişileri tanıyamaması durumunda fazla ısrarcı olmaktan kaçınmalıdır

Genetik faktörler değiştirilebilir risk faktörlerinden değildir.

Demans, kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Demanslı bireyin; bellek, düşünme,
oryantasyon, kavrama, hesaplama, öğrenme, dil ve muhakeme gibi birçok bilişsel işlevi giderek yetersizleşir. Ancak; beyin hücrelerini demansın mı öldürdüğü yoksa beyin hücreleri öldüğü için mi demansın ortaya
çıktığı net olarak bilinememektedir. Demans çoğunlukla yaşlı nüfusta
görülmektedir; ancak yine de yaşlanmanın doğal bir sonucu değildir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Demansın psikolojik semptomları;