YAŞLILARLA SOSYAL HİZMET

Nüfus projeksiyonlarına bakıldığında 2008-2040 yılları arasında Türkiye’de yaşlı nüfusta, %20’lik bir artış beklenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı tanımına bakıldığında dünyada genel olarak 65 yaşın yaşlılık sınırı olarak kabul edildiği görülmektedir. Buna göre 62 yaşında olan bir kişi yaşlı olarak kabul edilmemektdir. Buan göre 1955 yılında doğan ve günümüzde 64 yaşında olan  bir kişi dünya genelinde yaşlı olarak kabul görmez. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanma sürecinde en çok hasara uğrayan bilişsel işlev, öğrenme ve bellektir. Hafıza kayıpları, unutkanlık, yanlış ve eksik hatırlama gibi değişiklikle görülür. Genç nesli beğenmeme, narsist kişilik özelikleri, huysuzluk, alınganlık gibi özellikler yaşlılık döneminin başlıca özellikleri olarak karşımıza çıkmaktadır.Yaşlılık döneminin en büyük sorunlarından biri ise yalnızlıktır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılık döneminde verilen sosyal hizmetlerin ve sağlık hizmetlerinin temel amacı, yeti yitimini önlemek olmalıdır. Erken tanı ve erken müdahale, yeti yitimini önlemede birincil düzeyde önemlidir. İkincil ve üçüncül düzeyde ise yeti yitiminin ilerlemesini önlemek ve günlük yaşamda bu nedenle yaşanan sıkıntıları hafifletmek vardır. Buna göre I ve II birincil düzeyde önlemedir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılara yapılan rehabilitasyon etkinlikleri üç başlık altında incelenmektedir. Bunlar; reaktivasyon, resosyalizasyon, reintegrasyondur. Reaktivasyon; gerek sosyal gerekse fiziksel aktivite azlığı içerisindeki yaşlıların günlük yaşam için gerekli aktiviteleri tekrar kazanması için yapılan cesaretlendirme ve yönlendirme çabalarını kapsamaktadır.

Bakanlığa bağlı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ve uygulanan bu hizmetler aşağıdaki şekildedir (eyh.aile.gov.tr);

Evde bakım/destek hizmeti; yaşanılan bölgeye, ne tür ve hangi sıklıkta bakım ihtiyacı olduğuna bağlı olarak maliyette farklılık gösterebilmektedir. Evde bakım/destek hizmetleri; bireysel bakım ve ev işlerine yardım, bireyin evini temizleme, çamaşırlarını yıkama, yiyeceklerini hazırlama (diyet dâhilinde), yiyecek alış-verişini yapma ve pişirmeyi içermektedir. Yardım, ev dışında refakat etme, rehberlik ve arkadaşlık etmeyi de kapsamaktadır. Bu durumda verilen seçeneklerden I ve II doğru olmaktadır.

Evde bakım gerekli bakımın yaşlı bireye kendi yaşam alanında sunulmasıdır. Kurum bakımı yaşlının yatılı yada gündüzlü bir kurumda rehabilitasyon, fiziksel aktivite ve sosyal hizmetler bağlamında ihtiyaçlarını karşılayacak bir bakımı ifade etmektedir.

Yaşlılığın ortaya çıkardığı fiziksel değişimler kendini psikolojik sonuçlarda da göstermektedir. Özellikle güç kaybı ve yeti yitimi yaşlı bireylere işe yaramaz ve değersiz olduklarını düşündürmektedir. Bu düşünce başkalarına yük olma endişesi ve mutsuzluk gibi birçok olumsuz sonucun yanında umutsuzluk, hayattan zevk almama, ilgisizlik, gerginlik, öfkeli olma gibi ruh sağlığı açısından olumsuz olarak nitelendirilebilecek durumlara yol açmaktadır. Yaşlılık döneminin en büyük sorunlarından biri yalnızlıktır. 

Kurum bakımına alternatif olarak sunulan Evde Bakım Modeli ise daha çok kurumsal bakımın eksikleri üzerinde durmaktadır. Evde Bakım programları yaşlıların evinde
ve yaşadığı çevrede ihtiyaç duyduğu sağlık ve sosyal bakım ihtiyaçlarını sunmak ve düzenlemek amacıyla sunulan hizmetlerdir. Sağlık kuruluşlarındaki bakımın tamamlayıcısı
olmakla birlikte bakımın sürekliliğini sağlayan Evde Bakım Modeli üç ana amaçla uygulanabilen bir hizmet modelidir :

1. Akut ve kısa süreli bakım hizmetlerine destek olmak amacıyla verilen evde bakım,
2. Uzun süreli bakım gereksinimi için evde bakım,
3. Tıbbi, hemşirelik ve rehabilitasyon hizmetlerinin bileşiminden oluşan evde sağlık
bakımı. Bu nedenle cevap B seçeneğidir.

Resosyalizasyon; hastalık sırasında ve sonrasında aile, komşular, arkadaşlar ve diğer yaşlılarla azalmış ya da kaybolmuş olan ilişkilerin yeniden canlandırılmasını amaçlamaktadır.
Reintegrasyon; yaşlının günlük yaşamın akışı içerisinde yenilenen ve değişen topluma
uyum göstermesini ve bu beceriyi kazanmasını amaçlamaktadır. Reaktivasyon; gerek sosyal gerekse fiziksel aktivite azlığı içerisindeki yaşlıların günlük yaşam için gerekli aktiviteleri tekrar kazanması için yapılan cesaretlendirme ve yönlendirme  çabalarını kapsamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bazı ülkelerde bu kapsamdaki sosyal hizmet uygulamaları şu şekildedir;
• Sanat ve kültür etkinlikleri göstererek yaşlıların hoşça zaman geçirmesini sağlayan
yaşlılık kulüpleri ve merkezleri.
• Daha çok beceri kazandırma programının uygulandığı yaşlılara yönelik eğitim ve
öğretim programları.
• Koruyucu büyük annelik ve büyük babalık programları.
• Yaşlının yaşlı ile arkadaşlığı sağlanarak, birbirlerine yardım etmelerinin amaçlandığı, yaşlıya arkadaşlık programları

Bakanlığa bağlı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel
Müdürlüğü tarafından düzenlenen ve uygulanan bu hizmetler aşağıdaki şekildedir
• Evde Bakım/ Evde Destek Hizmetleri
• Gündüzlü Bakım Hizmetleri
• Yaşam Evi-Umut Evi (Toplum Temelli Yaşam Evleri)
• Huzurevi (Yaşam Evleri)
• Bakımevi
• Yaşam Destek Merkezleri (Evleri/Üniteleri)
• Süreli ve Sürekli Bakım ve Danışma Merkezi

Koruyucu büyük annelik ve büyük babalık programları bunların arasında yer almadığından cevap A seçeneğidir.

Evde bakım hizmetleri şu amaçları içermektedir;
• Bireysel günlük bakım
• Sertifikalı personel ve refakatçi desteği
• Yemek sağlama hizmetleri
• Sosyal yardım ve destek programları
• Küçük ev ve tamirat işlerinde destek
• Transfer hizmetleri
• Evde sağlık hizmetleri

Güvenlik sisteminin kurulması,bireyin hareket rahatlığı ve güvenliğini ön plana alacak şekilde planlanan mekan modifikasyonu kapsamındaki ev içi düzenlemeler ve tamirler arasında yer aldığından cevap C seçeneğidir.

Evde Bakım Hizmetleri, yaşlıyı yaşadığı ortamdan koparmayan, ailesinden uzaklaşmadan gerekli
hizmetleri almasını sağlayan bir hizmet türüdür. Yaşam Evi-Umut Evi (Toplum Temelli Yaşam Evleri)
Toplum temelli yaşam evleri, birden fazla bireyin aynı evde bakım/destek hizmetlerini
içermektedir.Diğer seçeneklerde verilenler ise evde bakım hizmetlerinin amaçları arasında yer aldığı için cevap D seçeneğidir.

Yaşam Destek Merkezlerinin verdiği hizmetler söyle sıralanabilir:

Kişinin ağrılarını yönetme,
• Medikal ve bireysel bakım sağlama,
• Aile üyelerince verilen bakım hizmetine destek olma,
• Bireyin ve ailesinin ölüm hakkında duygusal, ruhsal beklentilerini destekleme,
• İhtiyaç duyduğu ilaç, tıbbi araç, sağlık desteğini sağlama,
• İhtiyaç hâlinde ek hizmetleri düzenleme, (konuşma terapisi, fizyoterapi, hasta bakımı, respite bakım gibi)
• Yaşam kalitesini koruma,
• Yakınını kaybeden aile üyeleri için yas danışmanlığını içerir

Duş ya da ıslak zeminde kaymayı önleyici yerleştirme bunların arasında olmadığı için cevap E seçeneğidir.

Reintegrasyon; yaşlının günlük yaşamın akışı içerisinde yenilenen ve değişen topluma uyum göstermesini ve bu beceriyi kazanmasını amaçlamaktadır.

Süreli ve sürekli bakım ve danışma merkezi hizmetleri kapsamında bireylere; gelecekte
ihtiyaç duyabileceği bakım hizmet modelleri ve finansmanına yönelik danışmanlık hizmetleri yanında, ihtiyaç duyan bireylere evde bakım, huzurevi, bakımevi, yaşam destek
evleri/üniteleri gibi bakım hizmet modellerine yönlendirmeler mevcuttur. Bu hizmetlerin
verildiği merkezler, bireyi yaşadığı ortamda destekleyen, evde bakım hizmetleri organizasyonlarını yapmaktadırlar. Bireyin ihtiyaç değişikliğinde, uygun hizmet modellerine
geçişini sağlamaktadır. Yaşam Destek Merkezleri (Evleri/Üniteleri) (Hospis)
Palyatif bakım hizmeti alan ve raporla yaşam süresi tahmin edilen bireyler için, evde ve /
veya kuruluşta bakım hizmetleri sunulmaktadır.Bakım Evi
Bireylerin yaşamlarını huzur ve güven içinde sürdürmeleri amacıyla sağlık ve rehabilitasyon hizmetleri sağlanarak, sürekli özel bakım desteğinin verildiği hizmet modelidir.Huzur Evi (Destek Yaşam Evleri) Destek yaşam evleri; bireyin güvenli ve huzurlu bir ortamda yaşaması, sosyal ve psikolojik  gereksinimlerinin karşılanması amacıyla oluşturulan evler bütünüdür. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlılık biyolojik, psikolojik, sosyal neden ve sonuçları olan bir olgudur. Bedensel aktivitelerdeki yavaşlama, sağlık durumundaki kronik olumsuzluklar; psikolojik olarak kendini değersiz ve işe yaramaz hissetme; sosyal hayatta ise hayatının önceki dönemlerine göre daha az yer alma ve bundan kaynaklı depresyonlar yaşlılığın sonuçları olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılık beraberinde fizyolojik sorunları da getirmektedir. Yaşlılıkla birlikte kalp damar hastalıkları, kronik hastalıklar, vücudun elastikiyetini kaybetmesi gibi birçok olumsuz sağlık durumunu ortaya çıkarmaktadır. Güç kaybı, yeti yitimi, duyu organlarındaki bozukluklar yaşlının hayatını zorlaştıran özelliklerdir. Yaşlılığın ortaya çıkardığı fiziksel değişimler kendini psikolojik sonuçlarda da göstermektedir. Özellikle güç kaybı ve yeti yitimi yaşlı bireylere işe yaramaz ve değersiz olduklarını düşündürmektedir. Ayrıca genç nesli beğenmeme, narsist kişilik özelikleri, huysuzluk, alınganlık gibi özellikler yaşlılık döneminin başlıca özellikleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yaşlılık döneminin en önemli sorunlarından biri olan yalnızlık  yaşlı bireyleri olumsuz etkilemektedir. Hayat arkadaşını kaybetme, akranlarının ölümü psikolojik yıkımlara sebep olurken dünyada yalnız kaldığı inancını da pekiştirir. Hastalıklarla beraber kendine yetemeyen yaşlılar yalnızlık hissiyle birlikte derin kaygı ve duygu bozukluklarına sürüklenirler. Dolayısıyla derin kaygı ve duygu bozuklukları sebep değil sonuçlar arasında gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.