YAŞLILARLA SOSYAL HİZMET

Toplum her an tıpkı insan gibi hâlden hâle evrilmektedir. Bir önceki hâli bir sonraki hâlinin hazırlayıcısıdır. Bu toplumsal geçişler ve dönüşümler kısa ve uzun zaman aralıklarını kapsamaktadır. Toplumsal dönüşümlerin zaman aralıkları giderek daralmakta ve hız kazanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Toplumsal yaşlanma; mutlak ve oransal olarak artan nüfus yapısından toplam doğurganlık oranının azalmasıyla yaşlı nüfusun mutlak ve oransal olarak artması sonucu demografik dengenin yaşlı nüfus lehine değişmesi, toplumsal sürdürülebilirlik açısından nüfus krizinin baş göstermesidir. Bununla birlikte toplumsal yaşlanmanın göstergelerinden biri de yuva bilincinin zayıflamasıdır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Küresel ve ulusal nüfus dengesi özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfus lehine; Sosyal hizmetlere yönelik politikalar ve hizmetler de bebek, çocuk, kadın ve yetişkin hizmetlerinden yaşlı ve yaşlı bakım hizmetlerine dönüşmektedir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Mevcut demografik eğilimlerin devam edeceği varsayımından hareketle yapılan hesaplamalar, dünyadaki beklentilere paralel olarak 21. yüzyılın Türkiye’de de yaşlı yüzyılı olacağına işaret etmektedir. Değişen yaş yapısı ile birlikte, özellikle yüzyılın ikinci yarısında, yaşlı nüfusun, sosyal, demografik ve ekonomik açıdan Türkiye’de de önem kazanması beklenmekte, 2050 yılında Türkiye nüfusunda 16 milyon civarında yaşlının bulunacağı öngörülmektedir. Öte yandan yüzyılın ortasına gelindiğinde 0–14 yaş grubu ile yaşlı nüfus arasındaki yüzdesel farkın kapanacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Birlikte var olma ihtiyacı, sevgi ve saygı paylaşımı tüm yaşam evrelerinde en temel ontolojik ihtiyaçtır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Günümüzde gelişmiş ülkelerde bireysel otonomi yerine aile yaşamı ve ailede kuşaklar arası bağları güçlendirecek uygulamalar teşvik edilmektedir. Dünyada birlikte yaşamı özendiren ve destekleyen politikalar ağırlık kazanmaktadır. Aile kuşaklarının bir arada olduğu “çok kuşaklı aile” desteklenmektedir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Kurum bakımı kısa süreli bakım hizmetlerini kapsarken yerinde yani aile yanında ve evde bakım uzun süreli bakım hizmetlerini içermektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Sosyalleşme, doğumla başlayan ve hayatın sonuna kadar devam eden bir süreçtir. İnsan her yeni duruma uyum sağlamak gibi temel bir sorunla birlikte yaşar. Her yeni ve farklı duruma uymaya yeniden sosyalleşme denir. bu kapsamda soruda bahsi geçen Ali Bey'in emeklilik sonrası oluşan yeni ve farklı durumlara uyum sağlayabildiği ve sosyalleşebildiği görülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

İnsanın paylaşma, dayanışma, işbölümü ve işbirliği yapma imkanlarından mahrum olma durumudur ve Divan şairi Fuzuli soruda geçen beytiyle (Bana gönlümdeki ateşten başka hiç kimse yanmaz, bahar rüzgârından başka kimse kapımı açmaz.) yalnızlığı anlatmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Kimsesizlik bir kimsenin yalnız olma durumudur. Annesi, babası bir yakını ve koruyucusunun olmamasıdır, başkasının varlığından, yakınlığı ve himayesinden, aidiyet ve sahiplik duygusu ve durumundan mahrum olmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Toplumsal yaşlanma, nüfus kategorileri arasındaki dengenin hem sayıca hem nitelik olarak yaşlı nüfus lehine yoğunlaşmasıdır. Bu durumun iki boyutu vardır: Birincisi toplumun bilgelik çağına; ikincisi nüfusun sürdürülebilirlik açısından ontolojik bir risk sürecine girmesidir.

Bağımlılık aygıtları, kuşaklararası yabancılaşma, insan habitusunun bozulması, sosyal güvence ve mesleki örgütlenme sistemlerindeki zaaflar bu hakkın kullanılmasını engellemektedir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yaşlının, içinde bulunduğu yaşam döngüsü içinde bakılması; aile, akraba, arkadaş, komşularına yakın kendi ev ortamında yaşamını sürdürmesi ve gerekli sosyal hizmet desteğinin sağlanması ve toplumsal kaynakların aktarılması sürecine yerinde yaşlanma denir. Cevap C şıkkıdır.

Yaşlılar arasında hastalığın artışı toplumun yaşlanmasıyla ilişkili değildir.

Modern yaşam insana ve yaşlıya bakışı değiştirmiştir. Geleneksel aile anlayışı “ataya saygı ve sahip çıkmaya” dayanır. Günümüzde ise bu anlayış ailede ve toplumda değişime uğramıştır. Yaşlının yalnız yaşaması ve aile dışında yaşamın son evresini tamamlaması desteklenmekte ve teşvik edilmektedir. Bu durum kuşakların aile denilen bir sosyal ortamda var olmasını anlamsızlaştırmaktadır.

Amaç bozumu, insan yaşamın doğal bir gereği olarak bir aile içine doğar, yaşar ve hayatını tamamlar. İnsanın yaşamın doğal sürecinden uzaklaşmasına ve aile bireylerinden farklılaşmasına amaç bozumu denir. Aile, akrabalık, komşuluk, arkadaşlık gibi sosyal varlık alanlarının içi boşalmakta ve amaç bozumu gerçekleşmektedir.

Yaşlı ayrımcılığı veya dışlanması, yaşlı insanlara yönelik bir ideoloji türüdür. Teorik olarak yaşlılığın ve yaşlının olumsuz bir yaşam süreci ve yaşam evresi olarak görülmesi dışlanma ve ayrımcılığı desteklemektedir. Yaşlı ve yaşlılığa karşı yerleşik kalıplar olumsuzdur. Genelde yaşlıya ve yaşlılığa ön yargıyla bakılmaktadır. Yaşlı, geçimsiz, uyumsuz olarak tanımlanır. Yetersiz, gereksiz algılama yaygındır. Bu teorik algı yaşlı ayrımcılığına yol açmakta, buna bağlı olarak yaşlılar dışlanmaktadır.

Sosyal dışlanma, dar anlamda yaşlının etkinliklerin dışında kalmasını ifade
eder.

Terk etmek, isteğe bağlı bir eylemdir. Yetişkin çocukların ve yakınların yaşlıyı kendi hâline bırakmaları, ilgi ve alakalarını kesmeleri, her türlü desteği çekmeleridir. Kimsesizlik ise, yaşlının ölüm, ayrılık, göç vb. nedenlerle yalnız kalması; aidiyet bağlarından mahrum kalmasıdır.

Toplumsal alandan dışlanmanın bir diğer boyutunu da sosyal refah hizmetlerinden dışlanma oluşturmaktadır. Devlet tarafından sağlanan sosyal bakım ve sosyal koruma imkanlarından yaşlıların yeterince yararlanamamaları toplumsal alandan dışlanmayı göstermektedir.