YAŞLILARLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 17

Yaşlılık, engellilik vb. gibi bakıma muhtaçlarla ilgili literatüre baktığımızda, Batılı hayat anlayışının belirleyici olduğu üç temel yaklaşımdan söz edebiliriz. Birincisi ahlaki yaklaşım, ikincisi medikal yaklaşım üçüncü ise sosyal yaklaşımdır. Ahlaki yaklaşım, bakıma muhtaç kişinin (yaşlı, engelli vb.), ahlaki çöküntü içinde olduğu, içindeki ‹şeytanın› veya ‹ahlaksızlığın› dışa vurumu olduğu görüşüdür. Medikal yaklaşım ise bakıma muhtaçlığın bir hastalık (pataloji) olduğu gerekçesi ile bakıma muhtaç kişilerin hayatlarının doğal olarak kısıtlı olduğunun kabul edildiği yaklaşımdır. Sosyal yaklaşım ise bakıma muhtaç durumda olanların toplumdan soyutlanmadan, toplum tarafından bir engel konulmadan, toplum içinde bakılmasını esas alan bir yaklaşımdır. Birinci ve ikinci yaklaşım sosyal dışlanmaya sebep olurken üçüncü yaklaşım ise sosyal bütünleşmeyi ve kaynaşmayı esas alır.

Yaşlılık olgusuna bakıldığında bireyci olan batı toplumları, yaşlıya büyük ölçüde üreten bireyin menfaatleri açısından bakmışlardır/bakmaktadırlar. Zaten üretim gücünü kaybetmiş olan yaşlı rekabet ortamında kendiliğinden geride kalacağından ister istemez ihmale uğramış olacaktır ya da olmaktadır. Batı medeniyeti yaşlıların aleyhine olan bu anlayışı çeşitli sosyal güvenlik tedbirleri ile dengelemeye çalışmaktadır. Ancak bütün çabalarına rağmen bu konuda tamamıyla başarılı oldukları söylenemez. İslam medeniyeti çerçevesine girmemiş olan kamucu doğu toplumları ise yaşlıya büyük ölçüde kamunun menfaatleri açısından bakmışlardır/bakmaktadırlar. Kamunun yararına iş göremez hâle gelmiş olan yaşlı, yine kamu yararı gözetilerek ya ihmal edilecektir ya da öldürülecektir. Ancak bu anlayış teorik olarak mümkün gibi görünse de yaygın bir uygulamadan söz edilemez. Görüldüğü gibi her iki anlayış da yaşlıyla üretim tüketim kalıpları açsından bakmaktadır. Bireyci toplumlar yaşlıyı sağlıklı ve de üreten bireyin ekmeğine ortak olarak görüp, yaşlıyı üreten bireye feda ederken, kamucu anlayış ise üretmeyen yaşlıyı toplumun sırtına bir yük olarak görüp, yaşlıyı topluma feda etmektedir. Her iki yaklaşımda da yaşlıların bir tüketim sınıfı oluşturduğu anlayışı hakimdir.

Diğerkâm toplumlar yaşlıya büyük ölçüde kamu ile bireyin dengesini esas alan bir anlayışla bakmaktadırlar. Bu anlayışa göre yaşlı “aceze” duruma gelene kadar hem kendi menfaati için hem de toplum menfaati için çalışmak durumundadır.

Avrupa komisyonu tarafından yapılan bir değerlendirmeye göre, yaşlı nüfusun çalışan nüfusa bağımlılık oranının giderek arttığı, 1995-2055 yılları arasında, İrlanda, Norveç, Belçika, Danimarka, Hollanda, Fransa, İtalya, Almanya, İspanya, İngiltere, Avusturya, İsveç ve Finlandiya’dan oluşan on üç Avrupa ülkesinde, 1995 yılında yaşlı nüfusun ortalama %20 olan çalışan nüfusa bağımılık oranının 2055 yılında %59’a ulaşacağı ön görülmektedir. Yaşlıların değişik giderlerinin sosyal güvenlik sisteminde büyük açıklar oluşturacağı, ayrıca aktif çalışma dönemi olarak adlandırılan 15-64 yaş arasındaki nüfus grubunun nüfus piramidindeki yerinin daralması nedeniyle Avrupa ekonomisinin eksik istihdam sorunu ile de karşı karşıya kalacağı da öngörülmektedir.

Gerontoloji; yaşlılık sorunlarıyla ilgili bilim dalına verilen addır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılık konusu ile ilgilenen gerontologlara göre; bir ülkenin nüfusunun %14’ünden fazlası 65 yaş ve üzeri bireylerden oluşuyorsa o toplumlar "yaşlı toplum" olarak nitelendirilebilir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlanma kronolojik, biyolojik, ekonomik, patolojik, psikolojik ve sosyal boyutu olan süreçleri ifade eder.

Yaşlanma; (a) kronolojik, (b) biyolojik, (c) ekonomik, (d) patolojik, (e) psikolojik ve ve (f) sosyal boyutu olan süreçleri ifade eder. Doğru cevap E'dir.

Psikolojik süreç; yaşa bağlı olarak bireyin davranış ve uyum yeteneğindeki değişmeleri ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılık, engellilik vb. gibi bakıma muhtaçlarla ilgili literatüre baktığımızda, Batılı hayat anlayışının belirleyici olduğu üç temel yaklaşımdan söz edebiliriz.

Ahlaki yaklaşım; bakıma muhtaç kişinin ahlaki çöküntü içinde olduğu, içindeki "şeytanın" veya "ahlaksızlığın" dışa vurumu olduğu görüşündedir. Doğru cevap D'dir.

Sosyal bütünleşme ve kaynaşmayı esas alan yaklaşıma sosyal yaklaşım adı verilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Komitok; ilkel topluluklarda yaşlıların diri diri gömülmesi, açlığa terk edilmesi, boğularak öldürülmesi demektir.

Diğerkam toplum ; yardımlaşmayı ve dayanışmayı esas alan toplum demektir.

Kadim sorun; eski bir sorun yani başlangıcının hangi zamana dayandığı bilinmeyen sorun demektir. Doğru cevap D'dir.

Gerontoloji; yaşlılık sorunları ile ilgili bilim dalına verilen addır.

Yaşlılık, engellilik vb. gibi bakıma muhtaçlarla ilgili literatür üç yaklaşımdan sözetmektedir. Bu yaklaşımlardan medikal yaklaşım; bakıma muhtaçlığın bir hastalık (pataloji) olduğu gerekçesi ile bakıma muhtaç kişilerin hayatlarının doğal olarak kısıtlı olduğunun kabul edildiği yaklaşımdır.

Kamitok; ilkel topluluklarda yaşlıların diri diri gömülmesi, açlığa terk edilmesi, boğularak veya kaba kuvvete başvurularak öldürülmesini içeren uygulamadır. Zengin yaşlıların öldürülmemesi diye bir durum yoktur.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında yüksek doğurganlık oranının devam etmesi, ortalama yaşam beklentisinin artması, buna paralel olarak da zamanla gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının azalma trendine girmesi ve yaşlı nüfusun oranında bir artış da kaçınılmaz olmuştur. Böylece toplumsal yaşlanma dediğimiz şey gerçekleşerek dünya nüfusu yaşlanma sürecine girmiştir.

Gelişmiş ülkelerde nüfus artışının durması ve ortalama yaşam beklentisinin uzaması bu ülkelerde genel nüfus içinde yaşlı nüfus oranının çok hızlı bir biçimde artmasına yol açmaktadır. Çeyrek asır sonra Japonya, Almanya, İtalya ve İsveç gibi ülkelerde nüfusun üçte birini yaşlıların oluşturacağı görülmektedir.

Diğerkâm toplumlar yaşlıya büyük ölçüde kamu ile bireyin dengesini esas alan bir anlayışla bakmaktadırlar. Bu medeniyet tasavvurunda yaşlı, aceze durumuna düştüğünde öncelikle çocuğu/çocukları ona, onlar (anne-babası) kendisine/kendilerine çocukken nasıl baktıysa aynı şekilde ona (acezeye) şefkatle ve merhametle incitmeden, gücendirmeden bakmaları gerektiği esastır.