YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ

Nörolojik semptomlar 24 saatten uzun sürüyorsa, SVH tanısı konmakta, 24 saatten daha kısa süreli bölgesel nörolojik defisit ya da geçici İskemik Atak (GİA) olarak tanımlanmaktadır.

İnsan beyninin karmaşık anatomisi ve damarlanması nedeniyle SVH’ın klinik görünümü farklılık gösterir. Bu nedenle birbirinin aynısı SVH yoktur ve hepsi bireyselleşmiş bakım gerektirir.

Beyin kan akımında yavaşlama, damar yapısında değişiklikler, pıhtılaşma bozuklukları ile hiperlipidemi (kan kolesterol seviyesinin artması) vb. risk faktörleri artırıcı rol oynamaktadır. Hipertansiyon, Hemorojik SVH türünün en önemli nedenidir.

Diabetes mellitus, SVH’da değiştirilebilir risk faktörlerinden biridir. Diğer seçeneklerdeki faktörler değiştirilemeyen risk faktörleridir.

Sigara kullanımı, SVH’da kesinleşmiş değiştirilebilir risk faktörlerinden biridir. Diğer seçeneklerdeki faktörler, değiştirilebilir kesinleşmemiş veya yeni risk faktörleridir.

Yazı yazma yeteneğinin kaybı olmaksızın okuma kaybı (aleksi), posterior serebral dolaşım etkilenmesine bağlı ortaya çıkabilecek bir belirtidir.

Bilinç Düzeyleri; 1. Bilinçli olma; uyanık ve farkında olma 2. Letarji: Uyarılarak uyanma, uykulu hal ve farkında olma 3. Stupor: Tekrarlayan ağrılı uyarılarla uyanma ve farkında olma durumu baskılanmış 4. Vejetatif (bitkisel hayat): Uyanık fakat farkında değil 5. Koma: hem uyanık hem de farkında değil.

SVH sonrasında hareket sorunlarını çözümlemek için eğer sakıncası yoksa hastaların ilk 24 saat içinde rehabilitasyon programına alınması önerilmektedir.

Dizartri merkezi sinir sistemindeki hasara bağlı gelişen motor konuşma bozukluğudur. Hastalarda telaffuz ve anlaşılabilirlik kusuru vardır. Dizartride anlama, okuma ve yazma genellikle tamdır.

Pudra derideki gözenekleri kapatıp yara oluşmasına neden olur. Bu nedenle pudra kullanılmamalıdır. Basıncı azalttığı ve dolaşımı hızlandırdığı için havalı yatak kullanılmalı. Kemik çıkıntılarına masaj yapılmamalıdır. Ayrıca yatağa bağımlı hastalara 2 saatte bir pozisyon değişimi uygulanmalıdır.

Değiştirilemeyen risk faktörleri; Yaş, Cinsiyet, Irk, Aile öyküsü/genetik, Ailede SVH ya da geçici iskemik atak öyküsü olarak değerlendirilebilir. Diğer seçenekler değiştirilebilir risk faktörleridir. Doğru cevap C'dir.

Mide bulantısı SVH uyarıcı belirtileri arasında değildir. Doğru cevap D'dir.

Değiştirilebilen Kesinleşmemiş veya Yeni Risk Faktörleri: Metabolik sendrom, Alkol kullanımı, İlaç kullanımı ve bağımlılığı, Pıhtılaşma hastalıkları, Doğum kontrol hapı kullanımı, Enfeksiyon, Migren, Uykuda solunum bozuklukları. Doğru cevap B'dir.

SVH tüm dünyada ölüm nedenleri arasında ön sırada yer almaktadır. Dünyada ikinci sırada ölüm nedeni olarak bildirilen SVH, Türkiye’de de dolaşım sistemi hastalıklarına bağlı ölüm nedenleri arasında %24.7’lik yüzde ile kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır.

Emboli: İnme olgularının %30’undan emboli sorumludur. Emboli kalpten ya da
ekstrakraniyal karotis arterlerden beyine gelebilen pıhtılardır.

SVH Uyarıcı Belirtileri
Beş önemli uyarıcı belirtisi bulunmaktadır.
• Vücudun bir tarafında yüz, kol ve bacakta ani güçsüzlük ve zayıflık
• Baş dönmesi, denge ve koordinasyon kaybı
• Ani, şiddetli ve açıklanamayan baş ağrısı
• Ani konfüzyon (bilinç bulanıklığı) ve konuşma ve anlamada güçlük
• Bir ya da her iki gözde görmede bozulma
Beyinde oluşan hasarın yerine ve büyüklüğüne göre SVH’ın belirtiler değişmektedir. Beynin hangi alanını
tutulduysa, sorunlar vücudun o bölüm tarafından yönetilen kısımlarında görülmektedir.

SVH’a Bağlı Gelişebilecek
Komplikasyonlar
• Aspirasyon pnömonisi
• Derin ven trombozu ve akciğer embolisi
• Bası yarası
• Nöbetler
• Sinirlilik
• Enfeksiyonlar
• Düşmeler ve kazalar
• İdrar ve gaita problemleri
• Yutma güçlüğü ve yeterince beslenememe
• Hareket sorunları
• Konuşma sorunları

SVH sonrası hasta çeşitli bilinç düzeylerinde
olabilir. Hastada bilinç değerlendirmesi yapılarak
bilinçsiz hasta bakımı yapılması gerekir.
Bilinç Düzeyleri;
1. Bilinçli olma; uyanık ve farkında olma
2. Letarji: Uyarılarak uyanma, uykulu hal ve
farkında olma
3. Stupor: Tekrarlayan ağrılı uyarılarla uyanma
ve farkında olma durumu baskılanmış
4. Vejetatif (bitkisel hayat): Uyanık fakat farkında
değil
5. Koma: hem uyanık hem de farkında değil.

Paralizi hemipleji (vücudun bir tarafında görülen güç kaybı) ve hemiparezi (Vücudun bir tarafındaki kaslardaki görülen kuvvet kaybı) istemli hareketlerde motor kontrolün azalmasına neden olur. Bu nedenle hastalarda ciddi anlamda hareketlerde bozulma ve özbakım aktivitelerini gerçekleştirmede sorunlar gelişebilir. Eğer sakıncası yoksa hastaların ilk 24 saat içinde rehabilitasyon programına alınması önerilmektedir.