YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ

ADA Diyabet Tanı Kriterleri (2010)

1. HbA1C >%6.5 ya da
2. En azından 8 saatlik açlık sonrası plazma
glukozu ≥126 mg/dl
3. 75 gr oral glukoz testi sırasında plazma
glukozu ≥ 200 mg/dl
4. Kan şekeri yüksek olan bir hastada rastgele
bir plazma glukoz düzeyinin ≥ 200 mg/dl

Oral glukoz tolerans testi OGTT diyabetin saptanmasında en geçerli yöntemdir.

Gestasyonel Diyabet
Gebelikte ortaya çıkan ve doğumdan sonra düzelen diyabet tipidir. Ancak gestasyonel diyabetli kadınların yaşamlarının ileriki dönemlerinde tip 2 diyabet riski %30-50 oranındadır ve düzenli olarak takip edilmelidirler. Gebelik sonrası kişinin sağlıklı beslenmeye özen göstermesi, fiziksel aktivitesini arttırması diyabet riskini azaltabilir. Bu diyabet tipi bazen doğumu takiben kalıcı da olabilmektedir. Gestasyonel diyabet tanısı için gebelere 24 28.gebelik haftalarında şeker yükleme testi yapılmaktadır.

İnsülin hormonu miktarı azsa veya dokularda insüline karşı direnç varsa, bu diyabete de Tip 2 diyabet denir. Diyabet hastalığının gelişmesinde hem genetik hem çevresel faktörler rol oynamaktadır. Ancak tip 2 diyabetin en önemli risk faktörleri fazla kilo ve hareketsiz yaşam tarzıdır. Dolayısıyla son yıllarda obezitenin (şişmanlık) giderek yaygınlaşması diyabet oranlarındaki artış ile doğrudan ilişkilidir.

En sık görülen diyabet tipi Tip 2 diyabettir (%90). Genellikle 35 yaşından sonra görülür. Tip
2 diyabetli hastalar diyet, egzersiz ve ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilebilir. Gerekirse hastalığın ilerleyen dönemlerinde insülin kullanabilirler

DM’nin kronik komplikasyonları:

• Mikrovasküler komplikasyonlar (diyabetik nöropati, retinopati, nefropati)

• Makrovasküler komplikasyonlar (koroner arter hastalığı, serebral arter hastalığı, periferik arter hastalığı, renal arter hastalığı)

Hipoglisemi Durumunda Acil Müdahale:

Hastanın bilinci kapalı ise: Ağızdan şeker ya da başka bir şey verilemez (hasta sorulara ya da diğer uyaranlara cevap vermiyorsa bilinci kapalı demektir). Sağlık bakım biriminde damar yolu ile %25- 50 dekstroz ve cilt altı glukagon 0.5-1 mg verilir.

Hiperozmolar Hiperglisemik Non-Ketotik Koma (HHNK)

Çoğunlukla Tip 2 DM’de görülür. Glukozun 600 mg/dl fazla olması, serum osmolaritesinin 310 mosm/kg önemli olması, asidozun olmaması, serum bikarbonatının 15 nEq/l’den fazla olması ve nadiren plazmada ve idrarda keton cisimciklerinin görülmesi ile karakterizedir. İnsülin eksikliği ve yetersiz sıvı alımı nedenlerindendir ve yaşlılarda sıklıkla gelişebilir. Kan şekerinin yükselmesi hücrelerden daha fazla su çekilmesine neden olarak güçsüzlük, poliüri, polidipsi, nörolojik bulgular, hemiparezi, hemianopsi gelişmesine neden olabilir. Tedavide hızlıca damar yolunu açmak ve %0.9’lık NaCl’nin başlanması gerekmektedir. İdrar çıkışı izlenmelidir.

DM tanısı alan ve uzun yıllar diyabetik olarak yaşayan bireylerde kronik komplikasyonların gelişme riski yüksektir. hastalıklar bu grupta yer almaz.

DM’de egzersiz tedavinin önemli basamaklarından biridir.  Glukoz tüketimi için egzersiz
süresi en az 10 dakika olmalıdır. Haftada en az 3 defa ve 30 dakika sürmesi gerekmektedir.

İnsülin Uygulama Bölgeleri:
İnsülin emilimini etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar arasında insülin yapılan bölge, çevre sıcaklığı, egzersiz ya da masaj yapılması emilimi etkileyebilir. İnsülin uygulamasında bir hafta sağ, bir hafta sol bölge ya da aynı bölgede 3 cm aralıkla enjeksiyon yapılabilir.

Karın (hızlı emilim ve aktivitelerden az etkilenme): Göbek deliğinin etrafında bir el boşluğu kalacak şekilde enjeksiyon yapılabilir.

Bacaklar: İyluk ön ve yan yüzleri (yavaş emilim ve kolay uygulama)

Kollar: Üst kol lateral yüzleri (bacaklara göre daha hızlı emilim ve büyük çocuklarda uygun)

Kalça: Üst dış kadran (en yavaş emilim ve küçük çocuklarda uygun)

Ayak tabanı bu bölgelerden birisi değildir.

Açlık kan şekeri  ölçülecek kişinin en az 8 saat boyunca bir şey yememesi gerekir. Ayrıca hastaya bu süre içinde IV yolla dekstroz içeren sıvılar verilmemelidir.

Oral glukoz tolerans testi (OGTT) diyabetin saptanmasında en geçerli yöntem olarak kabul edilmektedir.

Yemek sonrası da sağlıklı genç bir bireyde kan şekerinin 100 mg/dl geçmemesi gerekir. Yaşlılarda önerilen tokluk kan şekeri <140 mg/dl’dir.

Glikozillenmiş hemoglobin ölçümü (HbA1c): Uzun süreli hiperglisemi durumunda bazı hemoglobulinler eritrositlerin yaşam süresi boyunca glikoz ile birleşerek glikolize hemoglobini oluştururlar. HbA1c değeri hastanın son üç ay için kan şekeri yüksekliği hakkında bilgi verir ve %6.5 altında olmalıdır. Hasta için diyet ve ilaç (insülin ve oral antidiyabetik ilaçlar dahil) kısıtlaması yoktur. Venöz kandan 5 mm alınır ve özel bir tüpe konularak buz içinde laboratuara gönderilir. Yaşlı DM hastalarında <%7.5 düzeylerinde olması önerilmektedir.

Diyabet hastalığının gelişmesinde hem genetik hem çevresel faktörler rol oynamaktadır. Ancak tip 2 diyabetin en önemli risk faktörleri fazla kilo ve hareketsiz yaşam tarzıdır. Dolayısıyla son yıllarda obezitenin (şişmanlık) giderek yaygınlaşması diyabet oranlarındaki artış ile doğrudan ilişkilidir. En sık görülen diyabet tipi Tip 2 diyabettir (%90). Genellikle 35 yaşından sonra görülür. Tip 2 diyabetli hastalar diyet, egzersiz ve ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilebilir. Gerekirse hastalığın ilerleyen dönemlerinde insülin kullanabilirler.

Normalde gençlerde hipoglisemi kan şekerinin 50 mg/dl ya da altına düşmesidir. Ancak yaşlılarda 70 mg/dl altına düşmesinin risk oluşturabileceği belirtilmektedir.

Normalde gençlerde hipoglisemi kan şekerinin 50 mg/dl ya da altına düşmesidir. Ancak yaşlılarda 70 mg/dl altına düşmesinin risk oluşturabileceği belirtilmektedir. Bu duruma verilen dozdan fazla insülin alınması ya da oral antidiyabetik ajanların (insülin dışı şeker ilaçlarının) unutularak fazla alınması, çok fazla egzersiz yapma, yetersiz besin alma gibi nedenlerle gelişebilir.

Hiperglisemi belirtileri;
• Daha fazla susama
• Daha fazla acıkma
• Sık idrar çıkma ve gece idrara çıkma
• Uyku hali
• Yaraların geç iyileşmesi
• Deride kuruma
Hastada bu belirtiler varsa derhal kan şekeri ölçülmelidir. Geçici kan şekeri yükselmelerinde diyette değişim ya da stresle baş etme yöntemleri kontrolü sağlayabilir. Kan şekeri yüksekse hastanın diyetine uyması, İlaçlarını düzenli kullanması, düzenli egzersiz yapması, her gün kan şekeri kontrol etmesi sağlanmalıdır.

Egzersiz öncesi kan şekeri 100’ün altında ya da 240’ın üzerinde ise egzersiz yapılmaz.

İnsülinler aşırı sıcak yoksa oda ısısında birkaç hafta kalabilir. Ancak kullanılmayan insülinler buzdolabında 2-8 derecede saklanmalı, fakat asla dondurulmamalıdır. İnsülin şişe açıldıktan sonra yüksek sıcaklıkta ya da arabada etkisini kaybedebilir. Şişe açıldıktan sonra buzdolabında 3 ay oda ısısında 1 ay saklanabilir.