YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ

Başlıca yaşam biçimi değişiklikleri düzenli fiziksel aktivite yapma, sigaradan uzak durma, alkol tüketimini azaltma, stresle baş etme, ideal kiloda olma, tuz tüketimini azaltma, sebze ve meyve tüketimini arttırma, herhangi bir sakıncası yoksa potasyumdan zengin beslenme, herhangi bir sakıncası yoksa kalsiyumdan zengin beslenme, balık tüketimini arttırma ve diiyette lifi arttırmadır. Ayrıca hipertansiyondan korunma konusunda verilen eğitimlerde; normal kiloda olmak (Beden kitle indeksi: 20-25 kg/m²), sodyum alımını azaltmak (Günde 6 gr. Sodyum klorid ya da 2,4 gr. sodyumdan az), yürüme gibi izotonik egzersizi düzenli yapmak (En az günde 30 dk. yada haftada 4 kez), gevşeme egzersizleri yapmak (En az günde bir kez, her gün), alkol tüketimini azaltmak (Erkeklerde günde 3, kadınlarda 2 üniteden az), sebze ve meyve tüketimini arttırmak (En az günde 5 porsiyon) ve diiyette yağ tüketimini mümkün olduğunca azaltmak gerektiği vurgulanmıştır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hipertansif yaşlı bireyde önerilen hipertansiyon değerleri 140 mmHg ve 80 mmHg iken son çalışmalarda yaş ilerledikçe tolere edilebilen değerlerin önerilen değerlerden daha yüksek olduğu belirtilmiştir. Örneğin 75 yaş üstü bireylerde aşılmaması önerilen bu değerler 150 mmHg ve 90 mmHg dır

Arter kan basıncı indirekt ölçümü için civalı, aneroid ve elektronik aletler kullanılır. Elektronik aletlere göre öncelikli aneroid olan aletler
tercih edilmelidir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Hipertansiyondan korunma tedavi ve bakım kadar önem taşımaktadır. Korunma için, sağlıklı yaşam tarzı benimsenmelidir. Kilonun kontrol altında tutulması, egzersiz, düzenli ve dengeli beslenme, alkol ve sigaranın sınırlandırılması ve stres yönetimi kontrolde önemli girişimlerdendir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hastane ortamı ya da hekim ofisinde ölçülen kan basıncının yüksek bulunmasına karşın günün diğer saatlerinde evde ve klinik dışında yapılan ölçümlerin normal olması “beyaz önlük hipertansiyonu” olarak tanımlanır. Sistolik kan basıncının 160 mmHg ya da daha fazla olmasına karşın diyastolik kan basıncının 90 mmHg nın altında olması “izole sistolik hipertansiyon” olarak tanımlanır. “Malign hipertansiyon” ise   sistolik kan basıncının ani olarak 200 mmHg ve diyastolik kan basıncının 140 mmHg dan daha fazla olması ve ortalama arter basıncının 150 mmHg üzerine çıkması olarak tanımlanır. “Acil hipertansiyon” ise önemli derecede organ hasarına sebep olan hatta kısa süre içinde ölüme neden olabilen bir durumdur. A düzeyi risk gruptaki hastaların kan basıncına bakılmaksızın klinik olarak saptanmış kardiyovasküler bir hastalığı, hedef organ hasarı ve diğer risk faktörleri bulunmamaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Hipertansiyon risk faktörleri arasında; yaşın ilerlemesi, sigara kullanma, menapoza girme, kalp damar hastalıkları, hipertansiyona neden olan ilaç                kullanımları, yağdan ve tuzdan zengin diyetle beslenme, ailede hipertansiyon tanısı varlığı yer almaktadır. Hipertansiyon belirtileri arasında; genellikle başın arka bölgesinde gelişen baş ağrısı, burun kanaması, kulak çınlaması, baş dönmesi, çarpıntı, bayılma sayılabilir. Yaşla birlikte kan basıncında artma görülmesinin temel nedenleri ise; büyük arterlerdeki elastisite kaybı, arheroskleroz gibi farklı nedenlerle damar rijiditesinin artması, kalpteki (kollejen lif) yapısal değişiklikler, kalp ileti sistemindeki bozukluklar, kalbin hipertrofisi ve kanın yoğunluğu sayılabilir. Doğru yanıt C’ dir.

Erişkin bireylerde hipertansiyon sistolik kan basıncının 140 mmHg’ dan ve/veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg’ dan yüksekliği olarak tanımlanmaktadır. Hipertansiyonun ilaçlı tedavisinde diüretik, kalsiyum kanal blokörü, anjiotensin dönüştürücü enzim inhibitörü, anjiotensin reseptör blokörü ve beta blokör gibi anti hipertansiflere yer verilmektedir. Hipertansiyonun ilaçsız tedavisinde ise yaşam biçimi değişikliklerine gidilmektedir. Hipertansiyondan korunmak için sodyum kullanımının azaltılması gerekmektedir. Doğru yanıt E’dir.

DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti içinde; tuz tüketimini azaltma, sebze ve meyve tüketimini artırma, sakıncası yoksa potasyumdan zengin beslenme, sakıncası yoksa kalsiyumdan zengin beslenme, balık tüketimini artırma ve diyette lifi artırma yer almaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Hipertansiyon komplikasyonları (hastalığa bağlı gelişen problemler) arasında, beyin gibi hayati organlarda kanamalar, görme kaybı, felç gibi nörolojik durumlar, kalp ve böbrek gibi kan basıncı yüksekliğinden olumsuz etkilenen organlarda yetmezlikler sayılabilir. Bu nedenle her yaş grubu için geçerli olmak üzere sistolik kan basıncı 140 mmHg ve diyastolik kan basıncı da 90 mmHg’ nın altında olmalıdır. Eğer bireyde diabetes mellitüs (şeker hastalığı) gibi kronik hastalıklar mevcutsa bu değerler 130 mmHg ve 80 mmHg’ı geçmemelidir. Doğru yanıt D’dir.

Sistolik kan basıncının 160 mmHg ya da daha fazla olmasına karşın diyastolik kan basıncının 90 mmHg nın altında olması “izole sistolik hipertansiyon” olarak tanımlanır. Doğru yanıt A’dır.

Sinir lifleri içerisinde epineurium, perineurim ve endoneurim adlı konnektif doku tabakaları yer alıp bunlar içerisinde zengin damar desteği bulunmakta ve sinirdeki enerji ihtiyacı ve atıkların uzaklaştırılması sağlanmaktadır. Sinir dokusu yaralanmaya maruz kaldığında ilk tepkiler damarların geçirgenliğinde artış sağlama ve çeşitli kimyasalların (örneğin histamin, serotonin) serbest bırakılmasıdır. Bunun sonucunda sinir liflerinin etrafındaki konnektif doku tabakalarında ödemde artış görülür. Bu ödem hasar uğramış sinir liflerinin uyarıyı iletme, beslenme ihtiyacını karşılama, oksijen taşınması ve iyonların işlevlerini yerine getirmesi için olumsuz bir durum yaratmaktadır.

Damar hasarlarında tedavi yöntemleri doğrudan tamir olup bu kapsamda ayrılan uçları birleştirme (anastomoz), lateral sütur, greft uygulamaları ve endovasküler teknikler yapılmaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Yaşlı bireylerin (65 yaş üstü) yaklaşık yarısının hipertansif olduğu yapılan bazı çalışmalarla tespit edilmiştir. Yaşlıda bu kadar yüksek oranda hipertansiyon gelişme nedenleri arasında; sodyum duyarlılığının artması, damar duvarında sertleşme oranının artması, damar tabakalarının fonksiyon yeteneğinin azalması, kanın daha yoğun hale gelmesi, dolaşımın bozulması, kalpteki yapısal değişiklikler yer almaktadır. Doğru yanıt C’dir.

Arter kan basıncının evde izlenmesinin nedenleri şunlardır; “Beyaz önlük” hipertansiyonundan ayırt edilmesi, kan basıncı yükselmelerinde ve sınırda hipertansiyonda günlük kan basıncı değerlerinin belirlenmesi, antihipertansif ilaçların etkinliğinin değerlendirilmesi, hastanın tedavi planına uyumunun sağlanması ve maliyetin azaltılmasıdır. Doğru yanıt C’dir.

Aritmisi olan hastalarda ortalama sistolik ve diyastolik kan basıncı değerlerini elde etmek için birden fazla ölçüm yapmak gerekir. Doğru tanılama için kan basıncı takibi iki hafta ara ile birer hafta sabah ve akşam olarak ölçülebilir. Yaşlılarda, diyabetli hastalarda, ortostatik hipotansiyonun sık görüldüğü durumlarda ve antihipertansif ilaç tedavisi altındaki hastalarda ölçümlerin ayaktayken tekrar edilmesi gereklidir. Ayaktaki ölçümler hasta hemen ayağa kalkar kalkmaz ve ayağa kalktıktan 2 dakika sonra yapılmalıdır. Gençlerde kan basıncı yüksek bulunmuş ise bacaktan da ölçümler yapılmalıdır.  Doğru yanıt B’dir.

Epidemiyolojik çalışmalar, otuzlu yaşlarda %20 -25 olan hipertansiyon prevelansının yaşla birlikte artış gösterdiğini ve 60 üzeri yaş grubunda %50’lere çıktığını belirtmektedir. Ülkemizde hipertansiyon prevelansının PATENT 2’ye göre erkeklerde %28.4, kadınlarda %32.3 ve genel prevelansın ise %30.3 olduğu görülmüştür (Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği, 2012). Doru yanıt A'dır.

Yaşla birlikte kan basıncında artma görülmesinin temel nedenleri arasında;
• Büyük arterlerdeki elastisite kaybı
• Atheroskleroz gibi farklı nedenlerle damar rijiditesinin artması
• Kalpteki (kollejen lif ) yapısal değişiklikler
• Kalp ileti sistemindeki bozukluklar
• Kalbin hipertrofisi
• Kanın yoğunluğu sayılabilir.
Yaşlı bireyde sistolik basınç artarken diyastolik basınç değişmeyebilir ya da hafif değişkenlik gösterebilir. Doğru yanıt E'dir.

“Acil hipertansiyon” önemli derecede organ hasarına sebep olan hatta kısa süre içinde ölüme neden olabilen bir durumdur. Doğru yanıt D'dir.

B seçeneği dışındakiler hipertansiyon risk faktörleridir. Burun kanaması ise hipertansiyon belirti ve bulgularından biridir. Doğru yanıt B'dir.

Hipertansiyon risk faktörleri arasında;

Hipertansiyon belirtileri arasında;