YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ

Yaşlanmayla birlikte üriner sistemde gelişen fizyolojik değişikliklerden biri, idrar yapmayı kontrol eden pelvik kasların zayıflamasıdır. Doğru cevap A'dır.

Üriner inkontinans, miktarı ne olursa olsun her türlü istemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Üriner inkontinans, toplumumuzda 65 yaş üzerindeki kadınlarda %57 olarak saptanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Histerektomi, kadınlarda görülen bir risk faktörüdür. Doğru cevap A'dır.

Üriner İnkontinansın Belirti ve Bulguları;

• Mesanenin yetersiz boşalması

• Tuvalete zamanında ulaşılamaması

• Acil idrar yapma hissi

• Sık idrara çıkma

• Gece idrar kaçırma

• İstemsiz idrar yapma

• Kötü hijyen ya da enfeksiyon belirtilerinin olması.

Doğru cevap B'dir.

Geçici Üriner İnkontinans Nedenleri;

• Delirium (akut konfüzyonel bozulma-deliryum)

• Infection (idrar yolu enfeksiyonu)

• Atrophic vaginitis (atrofik vajinit-üretrit)

• Pharmaceutical (ilaçlar)

• Psychological (psikolojik nedenler)

• Excess fluids (fazla sıvı atılımı)

• Restricted mobility (hareket kısıtlılığı)

• Stool impaction (gaita tıkacı)

Doğru cevap D'dir.

Sıkışma Tipi İnkontinans: Detrusör aşırı aktivitesine bağlı olarak kontrol edilemeyen ani sıkışma tipi hissi ile idrar kaçırılmasıdır. Mesaneyi irrite eden taş, enfeksiyon, tümör ve yabancı madde varlığı ile birlikte, fibrozis ya da yaşlanma ile detrusör kasının kompliyansının bozulması sonucunda gelişebilir. Doğru cevap E'dir.

Stres İnkontinans: Pelvik taban kaslarının gevşemesi sonucu abdominal basıncın üretral sfinkter kapanma basıncını aştığı; öksürme, gülme ve hapşırma gibi aktivitelerden sonra küçük hacimli idrar kaçışı olmasıdır. Genitoüriner atrofi veya prolapsus, travma, operasyon, obezite ve çok doğum yapmış olmak stres inkontinans gelişimi için birer risk faktörüdür.. Doğru cevap A'dır.

Kegel egzersizi 1948 yılında Arnold Kegel tarafından tanımlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlanmayla birlikte üriner sistemde gelişen fizyolojik değişiklikler arasında idrar yapmayı kontrol eden pelvik kasların zayıflaması, böbreklerin kütlesi ve fonksiyonel glomerül sayısının azalması, mesanedeki afferent reseptörlerin yaşla birlikte duyarlılığının azalması ve mesane kapasitesinin azalması ve mesanede postmiksiyonel rezidünün artması ter almaktadır. Bununla birlikte Glomeruler bazal membranında kalınlaşmaya bağlı olarak nefronlara olan kan akımı, böbreklerin idrarı konsantre etme ve ph dengesini sürdürme yeteneği azalır. Glomerüler filtrasyon hızı düşer ve 80 yaşında %50 oranında azalmış olur. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yaşlı bireyde görülen duygusal sorunlar; hâkimiyet kaybı nedeniyle kişinin kendini çaresiz ve güçsüz hissetmesi; kısıtlılıklar ve evde bakım sorunları nedeniyle bağımlılık, işe yaramaz ve yük olarak algılanma; geleceğe yönelik endişeler, belirsizlikler ve kayıp ya da yas sürecinde yaşanan sorunlardır. Bununla birlikte sosyal destek  yaşlı bireyin kayıplarıyla baş edebilmesinde koruyucu bir faktör olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Risk faktörleri kadınlarda gebelik sayısı, histerektomi (uterusun cerrahi operasyon ile alınması), menopoz, erkeklerde bening prostat hiperplazisi (prostat bezinin büyümesi), geçirilmiş prostat ameliyatları, her iki cinsiyette yaş, obezite, mobilite bozuklukları, kognitif (bilişsel) fonksiyonların bozulması, sistemik hastalıklar, nörolojik hastalıklar, ilaçlar, kabızlık, depresyon, kronik öksürük, sigara, alkol ve kafein tüketimi olarak özetlenebilir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Kalıcı inkontinans nedenleri Fonksiyonel İnkontinans, Stres İnkontinans, Sıkışma Tipi İnkontinans, Taşma İnkontinansı ve Miks İnkontinansını kapsayan beş alt başlıkta toplanabilmektedir.  Bununla birlikte Stres İnkontinans pelvik taban kaslarının gevşemesi sonucu abdominal basıncın üretral sfinkter kapanma basıncını aştığı; öksürme, gülme ve hapşırma gibi aktivitelerden sonra küçük hacimli idrar kaçışı olmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Üriner inkontinans için temel değerlendirme; ayrıntılı bir öykü alınması, fizik muayene, idrar tetkiki, en az 3 günlük mesane günlüğü tutulması ve postmiksiyonel rezidu (PMR) tayini ile yapılmaktadır. Bununla birlikte Yaşlı hastalarda Mini-Mental durum testi kullanılarak mutlaka kognitif fonksiyonlar ile fonksiyonel durum (günlük temel yaşam aktiviteleri, yürüme, denge durumu) ve genel nörolojik değerlendirmelerin yapılması önerilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Kilo kontrolü sağlanması,sigaranın bırakılması, alkol ve kafeinli içecek tüketiminin sınırlandırılması,lifli gıda ve yeterli sıvı alınması önerilen yaşam tarzı değişiklikleri arasında yer almaktadır. Bununla birlikte dehidratasyon ve hipotansiyonu önlemek adına günde 2 lt’ye kadar sıvı alımı sağlanması ve aşırı sıvı alımından kaçınılması önerilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Alışkanlık eğitimi, hastanın idrar yapma alışkanlığına uygun olarak planlanan tuvalete gitme programıdır. Amaç; hastanın inkontinansı olmadan idrarını yaparak kuru kalmasıdır. Sıkışma tipi ve fonksiyonel inkontinans tedavisinde kullanılan bu yöntem; kognitif fonksiyonu sağlam olan, mesane günlüğü tutabilen ve fiziksel olarak kendisi tuvalete gidebilen kişiler ile Alzheimer hastalığı gibi kognitif fonksiyonlarında bozulma olan kişilerde bakım veren kişi tarafından kullanılabilir.

Kegel egzersizi 1948 yılında Arnold Kegel tarafından tanımlanmıştır. Kegel egzersizinin risk ve maliyetinin olmaması, hastane dışında da uygulanabilmesi avantajıdır. Yaşlı hastalarda egzersize yanıt daha uzun bir sürede alınabilir. Bununla birlikte Kegel egzersizinin değişik pozisyonlarda (otururken, ayakta ve yatarken) günde 2-3 kere, minimum 30-45 kez yapılması önerilir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Üriner İnkontinansında davranışsal tedavi, yaşam şekli değişiklikleri ve medikal tedavi tercih edilmektedir. Bununla birlikte Medikal tedavi başlanmadan 3 ay kadar önce, yaşam tarzı değişiklikleri ve davranışsal tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Fayda görülmediği takdirde medikal tedaviye geçilebilir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Uluslararası İnkontinans Derneği 2002 yılında ‘her türlü istemsiz idrar kaçırma halini inkontinans’ olarak tanımlamıştır. Üİ yaşa bağlı olarak artış göstermesine karşın yaşlanma sürecinin bir parçası değildir. Yaşlı bireyde görülen Üİ’nin çoğunluğu birden çok ve tedavi edilebilir nedenlere bağlı gelişmektedir. Doğru cevap " A " dır.

Geçici Üİ nedenleri, doğrudan üriner inkontinansa ya da mevcut üriner inkontinansın şiddetlenmesine neden olduğundan, tanı koyulmadan ve tedavi planlamadan önce gözden geçirilmesinde fayda vardır. En sık görülen geçici Üİ nedenleri, İngilizce kelimelerin baş harflerinin oluşturduğu DIAPPERS akrostişi kullanılarak kolayca hatırlanabilir. Geçici Üriner İnkontinans Nedenleri :
• Delirium (akut konfüzyonel bozulma-deliryum)
• Infection (idrar yolu enfeksiyonu)
• Atrophic vaginitis (atrofik vajinit-üretrit)
• Pharmaceutical (ilaçlar)
• Psychological (psikolojik nedenler)
• Excess fluids (fazla sıvı atılımı)
• Restricted mobility (hareket kısıtlılığı)
• Stool impaction (gaita tıkacı). Doğru cevap " B " dir.