YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ

Levadopa ile protein tüketimi etkileşmektedir.

Asetominofenin fazla miktarda kontrolsüz kullanımı böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir.

Organizmaya alınan bir ilacın belli bir zaman içinde; ilacın etkisinin veya etkinliğinin şekli, gücü ve süresini inceleyen bilim dalına farmakodinamik denir

İlaç kullanmada isteksizlik söz konusu ise yaşlı bireyin ilacı kullanmama ya da doğru kullanmama nedeni sorgulanmalıdır.

Yaş ile birlikte vücutta su ve protein oranının azalması, karaciğer ve bağırsak sisteminde görülen değişiklikler, besin-ilaç etkileşimi ve vücutta görülen değişimler sonucu ilacın yarılanma süresinin uzaması ilacın toksik etkilerinde artışa neden olabilmektedir. Ancak kardiyovasküler sistemde görülen değişiklikler bu durumun bir nedeni değil sonucudur.

Farmakokinetik: Organizmaya alınan bir ilacın belli bir zaman içinde; emilim, dağılım, metabolizma ve atılımının olaylarını inceleyen bilim dalına farmakokinetik denir.

Ağız ve diş yapısında değişiklikler, diş sayısında azalma, tükrük salgısında değişiklikler, gerek nörolojik gerekse gastrolojik hastalıklara bağlı yutmada değişiklikler, metabolizmanın ve peristaltik hareketlerin yavaşlaması, sindirim enzim ve salgılarının azalması, mide hareketlerinde değişiklikler, mide boşalma hızında azalma, mide kan akımında azalma, mide bağırsak motilitesinde azalma, doku perfüzyonunda azalma, yağ dokusunda artma, vilüslerin yapısındaki değişiklikler yaşlanma ile birlikte gastrointestinal sistemde değişikliklerdendir.

Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı nedenleri arasında;
• Yaşlı bireyin birden fazla kronik hastalığının olması
• Yaşlı bireyin reçetesiz ilaç kullanımları (yarıdan fazla ağrı kesici,
barsak düzenleyici ve vitaminler),
• Yaşlı bireyin farklı hekimlerden farklı reçeteler alması,
• Reçetelere çok sayıda ilaç yazılması,
• Yaşlıların fazla ilaç beklentileri,
• Yaşlılarda tanıdan daha çok semptoma yönelik olarak ilaç kullanılması,
• Eski ilacın yeterince kullanılmadan yeni ilaca başlanması,
• Reçetesiz ilaç satılmasının yaygınlığı sayılabilir.

Polifarmasi genel olarak çoklu ilaç kullanımı şeklinde tanımlanmaktadır.

"Organizmaya herhangi bir yoldan alınan ilacın etkisini gösterebilmesi için, bulunduğu yerden absorbe olmasına emilim denir.

Biyotransformasyon adı verilen ilaç metabolizmasının büyük oranda karaciğerde aktif ya da inaktif metabolit türevlerine dönüşmesine metabolizma denir.

İlaçların organizmada başta böbrekler olmak üzere idrar, feçes, tükrük vb. şeklinde elimine olmalarına atılım denir.

Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı nedenleri arasında;
• Yaşlı bireyin birden fazla kronik hastalığının olması
• Yaşlı bireyin reçetesiz ilaç kullanımları,
• Yaşlı bireyin farklı hekimlerden farklı reçeteler alması,
• Reçetelere çok sayıda ilaç yazılması,
• Yaşlıların fazla ilaç beklentileri,
• Yaşlılarda tanıdan daha çok semptoma yönelik olarak ilaç kullanılması,
• Eski ilacın yeterince kullanılmadan yeni ilaca başlanması,
• Reçetesiz ilaç satılmasının yaygınlığı sayılabilir.

İlaç uyumu, bireyin ilacı reçete edildiği dozda ve düzende alınması şeklinde açıklanabilir.

Birey ile ilgili faktörler: Sosyodemografik durum, eşlik eden farklı hastalıklar, kognitif yetenek, sağlık okuryazarlığı, sağlık inançları,
İlaçlarla ilgili faktörler: ilaç sayısı, yan etkileri, rejimi uygulama yolu,
Diğer faktörler: Hasta sağlık profesyoneli iletişimi, ilaça ulaşım, maliyet, sosyal destek sistemleridir.

Reçete edilen ilaçların ilaç-besin etkileşimleri ilgili sağlık profesyonellerinden sorgulanmalı ve bunlara uygun davranılmalıdır. Örneğin en önemli ve en yaygın görülen besin ilaç etkileşimlerinden biri greyfurt suyudur. Greyfurt suyu çoğu grup ilaçla etkileşmektedir. İlaç kullanımı ile birlikte greyfurt suyu tüketimi karaciğer enzim aktivasyonunda değişikliğe neden olarak ya ilaçların etkisini baskılamakta ya da toksik etkilere neden olmaktadır ve etkisi tüketiminden yaklasık 3 gün sonraya kadar devam etmektedir. Bu nedenle ilaç kullanımı ile birlikte greyfurt suyu tüketilmemesi gerekmektedir. En çok karşılaşılan ve önemli olan diğer ilaç besin etkileşimlerinden bazıları arasında; oral demir ilacı ve/veya tetrasiklin grubu antibiyotikler ile peynir gibi kalsiyum içeriği zengin olan yiyecekler, MAOI ile tulum peyniri, warfarine ile K vitamin, levadopa ile protein tüketimi, antidepresan ilaçlar ile sarı kantoron bitkisi sayılabilir.

Bir tedavi önerilen sürede bitirilmeden, baska bir ilaç kullanmaya (hekim bilgisi dışında) başlanmamalıdır. Yaşlıda Polifarmasi ve İlaç Uyumuna Yönelik Bakım İlkeleri Başlığı.

Polifarmasi dört ya da fazla sayıda ilacın birlikte kullanılması olarak
yapılmıstır.

Yaşlıda ilaç reaksiyonuna neden olan etkenler arasında; kullanılan ilaç sayısı, geçirilmiş ilaç reaksiyonu, komorbid durum, karaciğer, kalp, böbrek hastalıkları, bilişsel ve psikiyatrik bozukluk, yalnız yaşama, tedaviye uyumsuzluk gibi faktörler sayılabilir.

Emilime uğrayan ilacın kan ya da lenf dolaşımına karışarak hedef organdaki reseptörüne ulaşmasına dağılım denir. Doğru cevap A'dır.