YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 7

Glukometreyi kullanmaya başlamadan önce eller yıkanır ve sonra ölçüm yapılacak parmak alkollü pamuk ile silinir. Şeker ölçüm cihazına stribi takılır, damla işareti çıktıktan sonra parmak delinerek kan gelmesi beklenir. İlk kan silinir ve parmak sıkılarak ikinci kan emici bölgeye damlatılarak ölçüm yapılır. Doğru cevap A' seçeneğidir.

Hipoglisemiye acil müdahale durumunda hasta sorulara  cevap veriyorsa ve yutabiliyorsa meyve suyu ya da dört çay kaşığı şeker verilir. Sonrasında hastanın yutup yutmadığı gözlenir. Doğru cevap B'dir.

Diyabetik Ketoasidozun en belirgin belirtilerinden biri nefeslerinde aseton kokusunun olmasıdır. Bu kanda sit miktarının arttığını ve asidoz geliştiğini gösterir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Diyabetin retinopati etkisi gözde irisin parasempatik ve sempatik uyarımın kaybı nedeniyle pupil (göz bebeği) reaksiyonunun azalmasıdır. Bu durumda hastalar karanlığa uyum sağlamada güçlük çekerler ve hastaların ortamının iyi aydınlatılması gerekir. Bu durumda doğru cevap D'dir.

İnsüline bağımlı olan diyabet hastalarında öğünler 3 ana ve 3 ara olarak düzenlenir. Ara öğünler sabah 10-11, öğleden sonra 15-16, gece 22-23 saatlerinde verilmelidir. Doğru cevap A'dır.

İnsülin uygulama bölgeleri karın, bacaklar, kollar ve kalçadır.

Karın:Göbek deliğinin etrafında bir el boşluğu kalacak şekilde

Bacaklar: İyluk ön ve yan yüzleri

Kollar: Üst kol lateral yüzleri

Kalça: Üst dış kadrandır. Doğru cevap D'dir.

Diyabet hastalarında kolaylıkla ayak yarası görülebileceği için burnu kapalı ayakkabılarla pamuklu çoraplar tercih edilmelidir. Doğru cevap C' dir.

Histerektomi, kadınlarda görülen bir risk faktörüdür. Doğru cevap A'dır.

Hipertansiyon komplikasyonları (hastalığa bağlı gelişen problemler) arasında, beyin gibi hayati organlarda kanamalar, görme kaybı, felç gibi nörolojik durumlar, kalp ve böbrek gibi kan basıncı yüksekliğinden olumsuz etkilenen organlarda yetmezlikler sayılabilir. Bu nedenle her yaş grubu için geçerli olmak üzere sistolik kan basıncı 140 mmHg ve diyastolik kan basıncı da 90 mmHg’ nın altında olmalıdır. Eğer bireyde diabetes mellitüs (şeker hastalığı) gibi kronik hastalıklar mevcutsa bu değerler 130 mmHg ve 80 mmHg’ı geçmemelidir. Doğru yanıt D’dir.

KOAH’ta en iyi bilinen genetik risk faktörü alfa-1antitripsin eksikliğidir ve hastaların %1-2’sinde görülür. Alfa -1 antitripsin akciğerin harabiyetini önler. Alfa -1 antitripsin düzeyi düşük olan kişilerde KOAH gelişebilir. A, Cve E vitamini eksikliği ile alkol kullanımı KOAH gelişiminde önemli bir role sahiptir. Ayrıca malnütrisyon ve kilo kaybının solunum kas kitlesinde kayba yol açtığı bildirilmektedir. Yaş, KOAH için önemli bir risk faktörü olarak tanımlanmaktadır. Yaşlanma ile akciğer harabiyeti arttığı için bu harabiyetin yaşam boyu toplam maruziyeten mi, yoksa yaşlanmaya mı bağlı olduğu konusu çok iyi bilinmemektedir. KOAH’da toksik gaz ve partiküllere maruz kalma sonucu akciğerlerde inflamasyon meydana gelir. İnflamasyon sonucunda aşırı mukus üretimi, hava yollarında fibrozis, daralma, akciğer parankim yapıda ve damarlarda hasar oluşur. Doğru yanıt B’dir.

KOAH’ta görülen kronik ve ilerleyici nefes darlığı hastanın hastaneye gitmesine neden olan önemli bir semptomdur. Önceleri eforla ortaya çıkan nefes darlığı, hastalık ilerledikçe hastanın günlük yaşam aktivitelerini engelleyecek boyuta ulaşmaktadır. Doğru yanıt C’ dir.

KOAH’ın tanısında öykü, fizik muayene ve spirometrik ölçümler önemlidir.   KOAH düşünülen her olguda detaylı birtıbbi öykü alınmalı ve kronik semptomlar, sigara içme durumu, mesleki maruziyet, iç/dış ortam havakirliliği, kronik akciğer hastalıklarına ilişkin aile öyküsü, alevlenmeler, hastaneye yatışlar, komorbiditeler, komplikasyonlar ve kullandığı ilaçlar sorgulanmalıdır. KOAH hastaların değerlendirilmesinde fizik muayene önemlidir, ancak tanısal değeri düşüktür. KOAH tanı ve değerlendirmesinde spirometrenin önemli bir yeri vardır. Spirometre ile zorlu vital kapasite (FVC), bu manevranın 1. saniyesinde dışarı verilen hava hacmi (FEV1) ölçülmekte ve FEV1/FVC oranı hesaplanmaktadır. Spirometrik ölçümler yaş, boy, cins ve ırka göre belirlenen referans değerlerle karşılaştırılarak değerlendirilir. FEV1/FVC <%70 ise hastada hava akımı kısıtlanmasının olduğu doğrulanmakta ve hasta KOAH olarak değerlendirilmektedir. Doğru yanıt E’dir.

KOAH’ın tedavisinde bronkodilatörler (antikolinerjikler, beta-2 agonistler, teofilin), kortikosteroidler, fosfodiesteraz-4 inhibitörleri, mukolitikler ve antibiyotikler kullanılmaktadır. KOAH’da kullanılan non -farmakolojik yöntemler hasta eğitimi, pulmoner rehabilitasyon, uzun süreli oksijen tedavisi ve evde uzun süreli mekanik ventilasyondur. KOAH hastalarına uygulanan cerrahi girişimler arasında, büllektomi, akciğer volüm azaltıcı cerrahi (AVAC) ve akciğer transplantasyonu yer almaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Tanı konduktan sonra hasta ve yakınları hastalık hakkında bilgilendirilmeli, hastanın tedaviye etkin olarak katılımı sağlanmalı ve hasta olabildiğince aktif bir yaşam sürmeye teşvik edilmelidir. Eğitim hastalık şiddetine göre bireyselleştirilmeli ve bir program dahilinde hastalık ilerledikçe ortaya çıkan gereksinimlere göre sürdürülmelidir. Bir uzman denetimi ve desteği altında hastalığa özgü, kendi kendini tedavi prensiplerine uygun olarak gerçekleştirilecek eğitimle, tedavinin etkinliği arttırılabilir. İdeal bir KOAH tedavisinde, hasta eğitimi mutlaka yer almalıdır. Doğru yanıt D’dir.

Metal işçiliğinde, ulaşım sektöründe, odun-kömür işçiliğinde, kağıt imalatında, çimento, tekstil ve tahıl işlerinde çalışanların toz maskesi gibi kişisel koruma önlemlerini almaları gerekir. Bu iş kollarında çalışanların sigara içmemelerinin sağlanması önemlidir. Çünkü sigara içimi solunan maddelerin zararlı etkilerini artırmaktadır. Isınmak veya yemek pişirmek için kullanılan odun, kömür ve gaz gibi zararlı maddelerin ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Evin ilaçlanması ve boyanması durumunda evde bulunulmamalı ve ilaç ve boyanın etkileri temizlenmelidir. Hava kirliliğinin olduğu günlerde dışarı çıkılmamalıdır. KOAH’lı hastalara diyafragmatik solunum ve büzük dudak solunumu teknikleri öğretilmeli ve hastaların bu teknikleri doğru bir şekilde yapmaları sağlanmalıdır. KOAH’lı hastalar balgam çıkarmaya başlamadan önce bol su içerek hazırlık yapmalıdır. Doğru yanıt A’dır.

KOAH’lı hastaların oksijen tedavisi alırken dikkat edilmesi gereken kurallar şöyle sıralanabilir: Oksijen tedavisinin günde en az 15-16 saat (özellikle geceleri) uygulanması gerekir. Önerilen oksijen akış hızının dışına çıkılmamalıdır. Oksijen kosantratörünün düzenli bakımı yapılmalıdır. Nasalkanül ve nemlendiriciler temiz tutulmalı, kirlendiğinde değiştirilmelidir. Oksijen cihazlarının yanında kibrit, çakmak yakılmamalı ve sigara içilmemelidir. Ayrıca oksijen tüpü veya konsantratörü ocak ve soba gibi yanıcı cihazlardan en az 2 metre uzakta tutulmalıdır. Doğru yanıt C’dir.

Çok yorgunluk hissedilmesi, eklem veya kaslarda aşırı ağrı olması KOAH’lı hastaların egzersizi sonlandırması gereken durumlardandır. Nebulizatör   ağızlıkla veya maskeyle kullanılabilir. Acil durumlarda maske tercih edilmelidir. KOAH’lı hastalarda kullanılan inhalasyon yöntemleri kullanılır. Kuru Toz inhaler; ilacın kuru toz içeren şeklidir. Handihaler, turbuhaler, aerosol, diskus gibi çeşitleri vardır. Çok iyi manevra kabiliyeti gerektirmezler bu nedenle nefes alıp verme gücü çok az olan hastalarda bile fayda sağlarlar. Bazı hastalar ilacı hissetmediklerinden yakınırlar ki bu ilacın tatsız ve kokusuz kuru toz halinde olmasına bağlıdır. Doğru yanıt B’dir.

KOAH’lı hastaların beslenme konusunda dikkat edilmesi gerekenler şöyle sıralanabilir: Çok yemek yenildiğinde solunum sıkıntısı yaşanabileceği için az ve sık beslenilmelidir. Yemekler yavaş ve iyi çiğnenerek yenilmelidir. Yemek yerken dik oturulmalıdır. Çiğneme ve yutmayı kolaylaştırmak için yumuşak ve sulu besinler tercih edilmelidir. Fazla sıvı alınması solunum yollarının nemlenmesini, mukusun yumuşamasını ve kolay atılmasını sağlar. Bu nedenle sıvı alımı artırılmalıdır. Posalı yiyecekler kabızlığı ve ıkınmayı önlediği için posalı (lifli) besinlerin alımı artırılmalıdır. Gaz yapıcı yiyecek ve içecekler midenin gerilmesine neden olarak solunumu zorlaştırdığı için gaz yapıcı yiyecek ve içeceklerin alımı azaltılmalıdır. Yüksek karbonhidratlı besinler (şekerli, nişastalı ve unlu besinler) solunum güçlüğüne yol açabileceğinden bu besinler mümkün olduğunca az tüketilmelidir. Doğru yanıt E’dir.

Alevlenmeler genellikle enfeksiyonun neden olduğu, KOAH’ın belirti ve bulguların kötüleştiği durumdur. KOAH hastaları yılda yaklaşık 1-4 kez alevlenme yaşarlar. Ataklar daha çok kış aylarında olmakla birlikte herhangi bir zamanda da olabilir. En sık görülen atak nedeni enfeksiyonlardır. Atakların erken fark edilmesi için enfeksiyon gelişip gelişmediği kontrol edilmelidir. Enfeksiyon belirtileri; balgamın sarı yeşil renge dönüşmesi, balgam miktarında artma, daha sık veya daha şiddetli öksürme hissi, aktivite veya istirahat durumunda kısa kısa soluk almak, solunum sırasında hışıltı sesinin olması, soğuk algınlığına ait belirtilerin olması (burun akıntısı, boğaz ağrısı, titreme ve ateş), nefes darlığında artıştır. Doğru yanıt A’dır.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) genellikle ilerleyici ve kalıcı hava akımı kısıtlanması ile karakterize, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH yaşlılarda sık görülen bir hastalıktır. KOAH genellikle 50’lili yaşların sonu ve 60 yaşlarındaki bireylerde ortaya çıktığı için hastaların büyük çoğunluğu yaşlı grubunda yer almaktadır.