YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM

Bireyin çevresiyle etkileşiminin bir ürünü olarak, en belirleyici unsur olarak anne-baba gibi temel bakım veren kişilerle yaşadığı de­neyimlere bağlı olarak sosyal ortamıyla şekillenen özellikler bütünüdür.

Vicdan­lılık/düşüncelilik, bireyin planlama, düzenleme ve görevlerini yerine getirebilme eğilimi olarak açık­lanmaktadır.

B tipi kişilikte, rahat ve ace­leci olmayan bir tarzda çalışma, rekabetten uzaklık ve işleri ertelemeye yatkınlık görülmektedir.

Sallanan sandalyeli tip, içinde bulunduğu durumla barışık, ilişkilerinde dengeli olmakla birlikte edilgen ve içe dönük özellikler gösterir. Sorumluluktan kurtulduğu, emekli olduğu için mutlu olan bireyleri ifade eder.

Ge­nellikle bu kişiler için “yedisinde neyse yetmişinde de odur”, “huylu huyundan vazgeçmez”, “can çıkar huy çıkmaz” gibi deyimler kullanıldığı görülür. Ne yazık ki kişilik bozukluğu görülen bireylerin yaşan­tı ve davranış modelleri esnek değil katı ve değiş­meye dirençlidir.

B ve E şıkları, 1980 yılında Neugarten’in ortaya koyduğu sınıflandırmayla ilgilidir. C ve D şıkkı 3 kümeye ayrılmış kişilik özelliklerinden ikisidir. Ancak tanım, dramatik kişilik özelliğinin tanımıdır.

C şıkkı dışındaki tedavilerde, birey yatılı bakımda olmak zorunda değildir.

Kişilik özelliklerinin yaşlı bireylerin intiha­rındaki rolüne dair az sayıda araştırma bulunmak­la birlikte, takıntılı düşünce ve davranışlara sahip, katı, kaygılı, duygusal alanları kısıtlı, özellikle yeni deneyimlere açık olma kapasitesi düşük bireylerin yaşlılıklarında intihar kurbanı oldukları araştır­malarda gösterilmiştir.

Yaşam doyumu ise kişinin yaşamında ne istediği ve ne elde ettiğinin karşılaştırılmasının sonucudur. Fiziksel sağlığın iyi olması, ekonomik rahatlık, sosyal yaşan­tının yeterliliği, serbest zaman etkinlikleri bireyin yaşam kalitesinin göstergeleridir ancak yaşam do­yumunun yüksek olmasının garantisi değildir.