YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM

Duygusal dengesizlikler yaşlılıkta yalnızlık ve korkuya sebep olmakta, dolayısıyla iyi oluş hâlini olumsuz etkilemektedir. Öte yandan, sadece olumsuz kişilik özellikleri değil, sorumluluk sahibi olmak gibi olumlu kişilik özelliklerinin de iyi oluş hâlini olumsuz etkilemesi ise oldukça ilginç bir bulgudur. Zaten olumsuz görülen kişilik özelliklerinin her zaman bireyin hayatında olumsuz sonuçlar doğuracağını da söyleyemeyiz.

Dışa dönüklük, duygusal açıdan dengesizlik, sorumluluk, yumuşak başlılık ve deneyime açık olmak şeklindeki kişilik özelliklerinin yaşlı bireylerin kendilerini iyi hissetmeleri üzerindeki rolünü inceleyen bir araştırmada, bireylerin kendi yaşamlarını kontrol altına tutabilecek ve düzenleyeceklerine ilişkin inançları yüksek olduğunda iyi oluş hâllerinin de yükseldiği ortaya konmuştur. Duygusal dengesizliklere sahip bireylerin iyi oluş hâlleri beklendiği üzere düşük seviyede bulunmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

'Bireyin sorunlarını yardım almaksızın kendi başına çözmesini desteklemek' bu ilkelerden birisi değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yüksek Olumsuz Duyuş; Güçlü Stresli, Korkulu, Düşmanca, Sinirli, Gergin

Düşük Olumlu Duyuş; Rahat, Sakin, Durgun, Dingin, Gevşek

Düşük Olumsuz Duyuş; Sersemlemiş, Donuk, Uykulu, Uyuşuk

Doğru Cevap C'dir.

İçinde bulunduğu durumu kabul ederek, başkalarıyla ilişkilerinde doyum arayarak, geçmişteki olumsuz yaşantıların yükünü taşımaksızın, elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışan, yaşamdan zevk almaya çalışan yaşlı bireyleri ifade eder.

Sallanan sandalyeli tip

İçinde bulunduğu durumla barışık, ilişkilerinde dengeli olmakla birlikte edilgen ve içe dönük özellikler gösterir. Sorumluluktan kurtulduğu, emekli olduğu için mutlu olan bireyleri ifade eder.

Zırhlı tip

Yaşlanmanın getirdiği sorunlardan ve sonuçlarından korkar, yüzleşmekten kaçınır, duygularını kontrol altında tutmaya çalışırken kısmen rahat bir yaşlılık geçiren bireyleri ifade eder.

Kızgın tip

Yaşlandığını kabulde zorlanan, kendi ve çevresiyle barışık olmayan öfkeli, ölüm korkusu içinde yaşayan bireyleri ifade eder.

Kendinden nefret eden tip

Yaşlanmanın sonuçlarından acı çekerek ölümü bir kurtuluş olarak gören bireyleri ifade eder.

Yaşlı bireylerin hayatlarını sürekli olarak yeniden düzenleyecek girişimlerde bulunmaları, enerjilerini bir- iki rolde yoğunlaştırarak etkin olmaları veya etkinlik düzeylerini düşürerek kendi dünyalarına çekilmeleri yoluyla yaşam doyumlarının yüksek olmasına işaret eder.

Zırhlı-savunmacı kişilikler

Yaşlı bireylerin sebatkâr bir biçimde orta yaş etkinliklerini koruyarak yüksek veya ortalama etkinlik düzeyinde olabilmeleri bunun yanı sıra daralmış sosyal ilişkileri içinde de yüksek yaşam doyumu elde etmelerine işaret eder.

Edilgin-bağımlı kişilikler

Yaşlı bireylerin yüksek düzeyde birilerine bağımlılık geliştirerek yüksek yaşam doyumu veya edilgen ve kayıtsız ilişkiler içinde orta-düşük seviyede yaşam elde edebilmelerine işaret eder.

Bütünleşmemiş kişilikler

Yaşlı bireylerin düşünce ve duygusal süreçlerinde genel bir gerileme yaşamalarına; düşük etkinlik ve düşük yaşam doyumu elde edebilmelerine işaret eder.

• Bakım verme ve kişiler arası ilişkilerin aynı hemşire tarafından sürdürülmesi,

• Umut edilebilecekler, umut ve umutsuzluk ayrımı ve normal yaşlanma süreci konusunda yaşlının bilgi verilmesi,

• Aidiyet duygusunu güçlendirmeye yönelik olarak aile bireyleriyle, arkadaşlarla ve sağlık hizmeti verenlerle yakınlığın teşvik edilmesi,

• Çevrenin ve kaynakların inanç ve ibadetler için elverişli şekilde düzenlenmesi,

• İletişim sırasında sınırlılıkların değil olanakların vurgulanması,

 • Mümkün olduğunca kendisiyle ilgili kararları kendi başına vermeye olanak sağlanması, güzel anıları hatırlamanın teşvik edilmesi,

• Stres kaynaklarını belirleme yöntemlerinin öğrenilmesi ve etkili problem çözme becerisinin kazandırılması,

• Dinlenme dönemlerinin özel aktivitelerle değerlendirmesinin sağlanması,

• İçinde bulunulan durumda çevredeki umut kaynaklarını keşfetmeyi sağlayacak bir bakış açısının ve değerlendirme yeteneğinin kazandırılması,

• Amaçların ve planların içinde bulunulan koşullar göz önüne alınarak gerçekçi bir şekilde yeniden biçimlendirilmesinin sağlanması,

• Anlamlı etkinliklere aktif ya da pasif olarak katılımın teşvik edilmesi ve küçük mutluluklardan zevk alma alışkanlığının kazandırılması,

• Zihnin canlılığını korumak amacıyla kavramsal-bilişsel taktikler kullanma konusunda bilgi ve cesaret verilmesi ve Gönül ferahlığı sağlayacak bir mizah duygusunun geliştirilmesinin desteklenmesi gerekmektedir.

Doğru Cevap D'dir.