YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM

Bireyler her zaman mesleklerini yapabilecekleri bir iş bulamayabilirler. Her birey öncelikle yaşamını sürdürebilmek, ihtiyaçlarını karşılayabilmek için mesleğini yapabileceği bir iş aramakta bulamayınca da farklı bir iş kolunda çalışmak zorunda kalmaktadır. Doğru yanıt D’ dir.

Çalışma yaşamı bireylerin mesleklerini, iş deneyimlerini ve kariyer planlarını içeren kapsamlı bir süreçtir. Bir başka ifade ile çalışma yaşamı iş, meslek ve kariyer ile ilişkili etkinliklerden oluşmaktadır. Günlük yaşama bakıldığında her bireyin çeşitli işlerle meşgul oldukları görülmektedir. İşi, bireylerin çalıştıkları kurumda belli bir ücret karşılığında yerine getirmeleri beklenen görevler olarak tanımlamak mümkündür. Çalışma yaşamında iş, bireylerin gelir elde etmek ve geçimlerini sağlamak amacıyla yaptıkları rolleri işaret etmektedir. Doğru yanıt C’ dir.

Emeklilik yıllarının sağlık sorunlarına ve artan bakım gereksinimine ev sahipliği ettiği düşünüldüğünde yaşlı bireylerin ekonomik koşullarının fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal yönlerden iyilik hâllerini etkilediği açıktır. Bir başka ifade ile bireylerin emeklilik dönemindeki sosyal güvenlik ile ilgili endişeleri onları gelire önem vermeye sevk eden faktörler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt A’ dır.

Emekli bireyler, iş yaşamının bitmesinden çok statülerini kaybetmekten dolayı sarsılmaktadırlar. Bu durum emekli bireylerin toplumdaki konumlarını yeniden yapılandırmalarını gerektirmektedir. Bu amaçla emekli bireyler, kendilerini değerli hissedebilecekleri bir sosyal çevre edinmeli ve kendilerini işlevsel hissedebilecekleri yeni roller geliştirmelidir. Doğru yanıt B’ dir.

Yaşlı çalışanlar fiziksel güç gerektiren rolleri yerine getiremeyecekleri ya da zorlanacakları için genellikle işyerlerinde bu tür rollerde yer almamaktadırlar. Bunun yanında genç çalışanlara kıyasla yaşlı çalışanlar için işyerindeki başlangıç ya da temel düzeydeki görevler de uygun değildir. Çünkü yaşlı çalışanlar mesleki becerilerde belirli bir uzmanlık kazanmıştır. Fiziksel güç ve deneyimle birlikte çalışma yaşamında yaşlı bireylerin rol ve görevlerinde belirleyici olan bir diğer faktör de teknolojidir. Yaşlı bireyler için yüksek düzeyde teknoloji becerisi gerektiren işler de uygun görülmemektedir. Bilindiği gibi yaşlı bireylerin teknolojik yenilikleri takip etmesi ve uyum sağlaması genellikle zordur. Tüm bu çerçevede çalışma yaşamında yaşlı bireylerden sağlık açısından risk içermeyen, fiziksel performans ve teknoloji kullanımı gerektirmeyen rol ve görevler beklemek en doğrusudur. Doğru yanıt B’ dir.

İş bireylere bir gelir ve bir statü sağlamaktadır. Ayrıca bireylerin kim olduklarının ve yaşam doyumlarının önemli belirleyicileri arasındadır. Bu nedenle çalışma birey için anlamlı bir etkinliktir. Ancak işin kişilikle ilgili bir kazanımından söz edilemez. Doğru yanıt C’ dir.

Genellikle 60 yaş civarında başlayan emekliliğin, birçok kişi tarafından yaşam boyu gelişim sürecinde kısa bir zaman dilimini kapsadığı düşünülmektedir. Oysa emeklilik sanıldığı kadar kısa bir dönem değildir. Günümüzde insan ömrünün uzamasının ve değişen çalışma koşullarının da etkisiyle emeklilik yılları yaşlı bireylerin gelişiminde kritik bir önem kazanmıştır. Çünkü emekliliğin uzaması, yaşlı bireylerin hem uzun yıllar boyunca hem de geniş ölçüde boş zamana sahip olacakları anlamına gelmektedir. Doğru yanıt E’ dir.

Emeklilik kişisel yarar açısından bireylere toplumsal gelirden pay alma ve sevdikleri etkinliklerle vakit geçirme olanağı sunarken; toplumsal yarar açısından, genç nesilleri işe yerleştirme, çalışma sevgisini teşvik etme ve üretimin devamlılığını sağlama olanağı sağlamaktadır. Doğru yanıt A’ dır.

Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir. İş doyumu bireylerin yaptıkları işi sevme düzeylerini işaret etmektedir. Doğru yanıt C’ dir.

Bireylerin emekliye ayrılma kararı üzerinde biyolojik faktörlerin etkisi büyüktür. Çünkü emeklilerin çoğu sağlık durumu elvermediği için işten ayrılmaktadır. Sağlık durumunun kötü olması ise bireylerin emeklilikten sonra kuracakları, yeni yaşam düzeninin önemli bir belirleyicisidir. Örneğin sağlık durumu bozulmuş olan bireyler emeklilik sonrasında boş zaman etkinliklerine katılma, sosyal etkinliklerde bulunma ya da yeni emeklilik rolleri geliştirme gibi süreçlerin dışında kalabilmektedirler. Bu nedenle, biyolojik bozulmaların düzeyi bireyin emeklilik yıllarındaki doyumunu ve uyumunu etkileyen temel faktör olarak görülmektedir. Doğru yanıt D’ dir.

Geçmişten günümüze emeklilik oldukça farklı bir boyut kazanmıştır. Geçmişte zor yaşam koşulları ve ağır çalışma şartları nedeniyle ortalama insan
ömrü bu günkünden kısa idi. Bu nedenle emeklilik dönemi de bu gün olduğundan daha kısa bir zaman dilimini içermekteydi. Bu koşullar altında emekli bireyler bir an önce emekli olmak ve son günlerini dinlenerek geçirmek istemekteydi. Ancak zamanla fiziksel güce dayalı ekonominin yerini bilgi toplumunun alması, bireylerin sağlık koşullarının iyileşmesi
ve insan ömrünün uzamasıyla birlikte emeklilik farklı bir anlam kazandı (Paquet, 2006). Üstelik çalışma koşullarının ve sağlık sektörünün gelişmesiyle birlikte emeklilerin sağlık durumları da geçmişte olduğundan daha iyidir.
Buna bağlı olarak günümüz emeklilerinin birçoğunun fiziksel etkinlikleri ve  bilişsel üretkenlikleri devam etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bireylerin çalışma yaşamının başından ölene kadar devam eden
süreçte iş ve meslekle ilgili gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler kariyer olarak adlandırılmaktadır. Bir başka ifade ile kariyer iş ve mesleği de kapsayan
ve yaşam boyu devam eden geniş ve uzun bir süreçtir. Kariyer, bireyin mesleki kararlarını, mesleki eğitimlerini, iş deneyimlerini, terfilerini, iş değişikliklerini, boş zaman etkinliklerini, hobilerini, emeklilik sonrası çalışma yaşamını ve toplum yararına gerçekleştirdiği gönüllü faaliyetleri içermektedir.
Bireylerin kariyer yönelimleri, yaşam boyu gelişim süreci içinde bireyin kararları ve tercihleri doğrultusunda yol almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Gelir bireylerin iş ve meslekle ilgili seçimlerini etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Çünkü bireyler yaşamlarını devam ettirebilmek için öncelikle
beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak durumundadırlar. 
Bu açıdan bazı bireyler çalışma yaşamında iş ve mesleğin koşullarının kendilerine uygun olup olmamasından daha çok geliri ile ilgilenmektedirler. Çünkü gelir düzeyi yaşam biçimimin temel belirleyicisidir. Ayrıca çalışma yaşamındaki gelir, emeklilik yıllarındaki maddi olanakların ve yaşam
koşullarının da belli oranda habercisidir. bireylerin emeklilik dönemindeki sosyal güvenlik ile ilgili endişeleri onları gelire önem vermeye sevk eden faktörler arasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Çalışma yaşamında yaşlı bireylerden sağlık açısından risk içermeyen, fiziksel peformans ve teknoloji kullanımı gerektirmeyen rol ve görevler beklemek en doğrusudur. Doğru cevap B'dir.

Çalışma yaşamında yarı zamanlı iş gibi yaşlıların koşullarına daha uygun olan
esnek çalışma seçeneklerinin üretilmesi erken emekliliği azaltabilecek bir seçenek olarak görülmektedir. Çünkü yaşlı bireyler için fazla yapılandırılmış olan çalışma saatlerine ve iş çevresine uygun hareket etmek kolay değildir. Oysa yarı zamanlı iş seçeneği, yaşlıların yaşamlarını kendi gereksinimlerine göre düzenlemelerine olanak sağlamaktadır. Yaşlı çalışanlar, kendi ihtiyaçlarına uygun bir şekilde yapılandırdıkları koşullarda daha az yorulmakta, iş doyumları artmakta ve daha iyi performans sergilemektedir (Hooyman& Kıyak, 1991). Yaşlılara yönelik yarı zamanlı iş seçeneklerinin
bulunduğu toplumlarda yaşlı bireyler becerileri ve yeterlilikler ölçüsünde kendilerine uygun işlerde çalışarak üretken olma gereksinimini de
karşılayabilecektir. Doğru cevap E'dir.

Emeklilik kişisel yarar açısından bireylere toplumsal gelirden pay alma ve sevdikleri etkinliklerle vakit geçirme olanağı sunarken; toplumsal yarar açısından, genç nesilleri işe yerleştirme, çalışma sevgisini teşvik etme ve üretimin devamlılığını sağlama olanağı sağlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Zorunlu emeklilik yaşı çalışanların emeklilik kararını belirleyen temel faktör olsa da kimi bireysel farklılıklar nedeniyle herkes aynı yaşta emekli
olmamaktadır. Bireylerin emeklilik kararını zorunlu emeklilik yaşının yanı sıra sağlık durumu ve ekonomik koşullar da etkilemektedir. Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir.Emeklilik kararını etkileyen bir başka faktör de kariyer planıdır. Kimi zaman bireylerin emeklilik sonrası için çeşitli iş planları yaptıkları görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Emeklilik sadece ekonomik boyutu olan bir süreç değildir. Bu nedenle emeklilik döneminin çok yönlü düşünülerek planlanması gerekmektedir. 
Kimi bireyler için emeklilik uzun bir balayı dönemi iken, kimileri için yıllarca süren bir hayal kırıklığı evresi olabilmektedir. Ayrıca bazı bireyler, doyum
aldıkları bir düzen oluşturamadıkları için kararlılık evresine geçemeden emekliliğini sonlandırabilir. Bir başka ifade ile her birey bu evrelerden
aynı sıra ile geçmemektedir. Doğru cevap A'dır.

Bireylerin emekliliğe uyumunu etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler, psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler bulunmaktadır. Bireylerin emekliye ayrılma kararı üzerinde biyolojik faktörlerin etkisi büyüktür. Çünkü emeklilerin çoğu sağlık durumu elvermediği için işten ayrılmaktadır. Sağlık
durumunun kötü olması ise bireylerin emeklilikten sonra kuracakları, yeni yaşam düzeninin önemli bir belirleyicisidir. Doğru cevap B'dir.

Çalışmayan bir eşi olan emekli bireyler,eşlerinin kendileriyle ortak etkinliklerinin dışında bir yaşamı olduğunu fark etmektedir. Bu tür evliliklerde emekli birey, eşine bağımlı ise zamanını sürekli eşi ile birlikte geçirmek istemekte ve eşinin daha önce kurduğu sosyal yaşama müdahale etmektedir. Bu durum eşler arasında çatışma yaşanmasına yol açmaktadır. Doğru cevap C'dir.