YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM

60-65 yaş arasındaki çalışanlar yaşlı çalışanlar olarak sınıflandırılmaktadırlar. Doğru cevap A'dır.

Erken emeklilik daha çok kadınlar arasında görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Profesör ünvanına sahip ve alanında yeni bilimsel katkılar getiren bilim insanlarının, sağlık durumları elverdiği ölçüde, 70 yaşından sonra da çalışmalarının teşvik edildiği ülke Çin'dir. Doğru cevap A'dır.

Emeklilik genellikle 60 yaş civarında başlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Geçmişten günümüze emeklilik oldukça farklı bir boyut kazanmıştır. Geçmişte zor yaşam koşulları ve ağır çalışma şartları nedeniyle ortalama insan ömrü bu günkünden kısa idi. Bu nedenle emeklilik dönemi de bu gün olduğundan daha kısa bir zaman
dilimini içermekteydi. Bu koşullar altında emekli bireyler bir an önce emekli olmak ve son günlerini dinlenerek geçirmek istemekteydi. Ancak zamanla fiziksel güce dayalı ekonominin yerini bilgi toplumunun alması, bireylerin sağlık koşullarının iyileşmesi ve insan ömrünün uzamasıyla birlikte emeklilik farklı bir anlam kazandı. Doğru cevap E'dir.

Bireyler ilişkilerle ilgili olarak emeklilik döneminde arkadaşlarını kaybetmekten, yalnız kalmaktan ve iş arkadaşlarıyla eskisi kadar görüşme olanağı bulamamaktan ve arkadaşlarını özleyeceklerinden ötürü endişe duymaktadırlar. D seçeneğinde bireyin emeklilik sürecinde yaşadığı bir kaygı duurmundan öteye bir planından söz edilmektedir.

Emekliliğe hazırlanma bireylerin gelirlerinde, aile rollerinde, günlük aktivitelerinde, sosyal ilişkilerinde emeklilikten sonra ortaya çıkacak olan değişiklikleri öngörmeyi ve bu değişikliklere uyum sağlamaya yönelik stratejiler geliştirmeyi içermektedir. Oysa emekliliği yaklaşan bireyler, genellikle kendilerini yaşamlarının bu yeni dönemine hazırlamak yerine iş yaşamıyla vedalaşmaya odaklanmaktadırlar

Emekliliğe uyum emeklilik öncesi evre, balayı evresi, hayal kırıklığı evresi, yeniden yönelim evresi, kararlılık evresi ve sonlandırma evresi olarak adlandırılan altı evre çerçevesinde incelenmektedir.

Türkiye’deki mevcut sisteme bakıldığında bireylerin çıraklık eğitim merkezleri, meslek liseleri, yüksekokullar, üniversiteler, çeşitli beceri kursları, halk eğitim merkezleri gibi yerlerden mesleki eğitim alabildikleri görülmektedir.

Emeklilik öncesi evre, bireylerin emekliliğe yönelik hazırlıklarını ve planlarını içeren evredir. Emeklilik kaygısı ile emeklilik sonrası kariyer ve yeni yaşam planları bu evrede görülmektedir. Bu evre işten ayrılma ve emekli olma ile sona ermektedir.

Bireyler yeniden yönelim evresinde, emeklilik koşullarını tekrar gözden geçirerek, bu koşullara uygun emeklilik rolleri geliştirmeye yönelmektedir. Bu roller sosyal yardım kuruluşlarında ya da sivil toplum örgütlerinde çalışma; yemek yapma, pasta yapımı, el sanatları gibi yeni ilgi alanları edinme ve kurslara katılma; torunlara bakma gibi etkinlikler olabilmektedir.

Bireylerin çalışma yaşamının başından ölene kadar devam eden süreçte iş ve meslekle ilgili gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler kariyer olarak adlandırılmaktadır

Bireylerin emekliliğe uyumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörleri ortak özelliklerine göre dört grupta incelemek mümkündür. Buna göre emeklilik dönemine uyumu etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler, psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler bulunmaktadır.

Toplumsal yaşam içinde her birey iş yapmaya, meslek sahibi olmaya ve çalışmaya ihtiyaç duymaktadır. Bir başka ifade ile her yetişkin birey, bir işte çalışma eğilimi içindedir. Çünkü çalışma yaşamı ile ilgili etkinlikler yaşam boyu gelişim sürecinde bireylerin çeşitli gereksinimlerini doyurmalarına aracılık etmektedir. Çalışma yaşamının yetişkin bireylerin yaşamındaki önemi Freud ve Erikson gibi kuramcılar tarafından da vurgulanmıştır. Bu kuramcılardan Freud’a göre yetişkinlik yıllarındaki gelişim, çalışma ve sevme alanlarındaki deneyimler çerçevesinde devam etmektedir. Freud gibi Erikson da yetişkinlik yıllarında üretkenliğe karşı durgunluk çatışmasının yaşandığını belirtmekte ve üretime katkıda bulunan yetişkinlerin yaşlılık dönemine daha iyi uyum sağladığını ileri sürmektedir.

Yaşlılık döneminde çalışan bireylerin işyerindeki rolleri, statüleri, beklenti ve amaçları, genç ve ortay yaş düzeyindeki bireylerden birçok açıdan farklıdır. Bu farklılık yaşlılık döneminde meydana gelen fiziksel ve bilişsel değişikliklerden kaynaklandığı gibi toplumun yaşlı bireylere yönelik tutumundan da kaynaklanmaktadır.

Fiziksel güç ve deneyimle birlikte çalışma yaşamında yaşlı bireylerin rol ve görevlerinde belirleyici olan bir diğer faktör de teknolojidir.

Emeklilik her çalışan bireyin zorunlu emeklilik yaşını doldurduktan sonra işten ayrılmasını, emeklilik geliri ile yaşamını devam ettirmesini ve kurumunun sağladığı sosyal güvenlik haklarından yararlanmasını içermektedir.

Yaşlılık döneminde olup da işi olmayan ancak iş arayan bireyler de vardır. Bu bireyler uzun süreden beri işsiz oldukları için çalışma becerilerini geliştirme olanağı bulamamıştır. Hem yaşlarının ilerlemiş olması hem de çalışma becerilerinin yetersiz kalması sonucunda yaşlı bireylerin iş bulması zordur. İşsizlik bu bireylerin suçluluk, kızgınlık ve utanç duyguları geliştirmelerine neden olmaktadır. Bu duygulara sahip bireyler yaşamın diğer alanlarındaki problemlerini çözmekte de zorlanmaktadır

Bireylerin emekliliğe uyumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Ancak bu faktörleri ortak özelliklerine göre dört grupta incelemek mümkündür. Buna göre emeklilik dönemine uyumu etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler, psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler bulunmaktadır.

Emeklilik döneminde ilerleyen yaşla birlikte bireyin fiziksel olarak gücü azalmakta, hastalıkları artmaktadır. Bireylerin bu gereksinimlerini bir aile ortamı içinde karşılamaları yalnızlık, değersizlik, sevgisizlik, çaresizlik gibi duygular yaşamalarını
engellemekte ve kendilerini güvende hissetmelerini sağlamaktadır.