YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 3

Worden bir yakının kaybı sonrası yaşama uyum sürecinde dört farklı ödevden/görevden söz eder. Bunlar, kayıp gerçeğini kabul etmek, kaybın acısıyla çalışmak, kaybedilenin olmadığı bir çevreye uyum sağlamak, kaybedileni duygusal olarak farklı bir yere yerleştirmek ve hayata devam etmektir. Doğru cevap C'dir.

Nasıl ki gündelik kararları alırken, herhangi bir olay ya da duruma yönelik tepkilerde kişilik özellikleri belirleyici rol oynuyorsa bireyin kayıp yaşantısının ardından hayatı nasıl ele alacağında, kayba yönelik duyguları nasıl yaşayacağında ve düzenleyeceğinde de kişilik özellikleri önemli rol oynar. Örnekte de Fatma'nın kendini suçlama eğilimi kişilik özelliği bağlamında değerlendirilebilir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yaşamın son evresi olan yaşlılık dönemi bir yandan yaşam deneyimlerinin en üst düzeye çıktığı bir dönem olarak kişilerin yaşam zorluklarıyla başa çıkmada en usta oldukları dönem olarak değerlendirilebilir. Diğer yandan ise yaşlılık dönemi kişilerin çeşitli biçimlerde diğerlerinin desteğine en çok gereksinim duydukları dönemdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Acil ruhsal sorunlar ile başvuran yaşlı bir kişi için öncelikle sorunun ne olduğu açık bir şekilde ortaya konmalıdır. Psikiyatrik muayenede doktorların öncelikle ele aldıkları belirtiler belirgin neşesizlik, intihar düşünceleri, uyuşukluk ve dalgınlık hali, saldırganlık, bellek sorunları ve kuşkuculuktur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlı bakım elemanının bu bağlamda bu belirtilere dikkat etmesi gerektiği söylenebilir. Sorun tanımlanırken bu sorunun nasıl ortaya çıktığı, daha önceden var olup olmadığı, nasıl bir seyir izlediği, daha önce bir ruhsal yardım arayışının olup olmadığı, herhangi bir ilaç kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek gerekir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşlılık döneminde müdahale gerektiren belli başlı bazı psikolojik belirtiler şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşlılık gerek biyolojik gerekse psikolojik yeterliliğinin azaldığı ve kısmen yitirildiği bir psikososyal dönemdir. Bu dönemde yaşlı kişilerin sıklıkla yaşadıkları psikolojik rahatsızlıklardan birisi depresyondur. Yaşlı bireylerde depresyonu “zamanın kalmadığı ve yaşamın yitirildiği” duygusuyla gelişen uzun bir yas süreci olarak da değerlendirebiliriz. Doğru cevap A seçeneğidir.

aşlı kişilerde gerçek bir hastalık veya beden işlevlerinde bir bozukluk bu belirtiler ile aşırı uğraşma ile sonuçlanabilir Yaşlılar ruhsal sıkıntı ve bunaltı duygularını ifade etmek yerine çocukluk çağında olduğu gibi bedensel belirtiler ile ifade etmek yoluna giderler. Bu durum somatizasyon –bedenselleştirme olarak adlandırılır. Somatizasyon psikolojik sıkıntıların dil ile ifade edilmeyip bedensel belirtiler ile ifade edilme sürecidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İntihar fikirleri de kişinin acil müdahale ihtiyacını belirleyen önemli bir belirtidir. Kişinin intihar edeceği yönünde bir fikir ileri sürmesi, intihar edebileceği yönünde herhangi bir davranışta bulunması acil müdahale gerektirir. Bu noktada en ufak bir belirtinin bile dikkate alınması gerektiğini söylemek gerekmektedir. Eğer bir kişi şaka yollu bile olsa ölümden bahsediyorsa intihar olasılığı var demektir. Bu nedenle bu durumu asla göz ardı etmemek gerekmektedir.İntihar fikirleri bazı durumlarda psikotik bir sürecin ürünü de olabilmektedir.Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlılıkta depresyon açısından önemli olan risk faktörleri; kadın olmak, yalnız yaşamak, sosyal ve toplumsal desteğin zayıf olması, yakın dönemde önemli kayıpların olması ve eşlik eden olumsuz seyreden tıbbi hastalıkların varlığıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlılarda depresyon durumunda intihar düşünceleri daha az dile getirilmesine karşın yaşlıların intiharları daha çok ölümle sonuçlanır. Bu bilgi yaşlıların daha çok ölümle sonuçlanabilecek yöntemler ile intihara giriştiklerini göstermektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Anksiyete bozuklukları yalnız anksiyete belirtileri ile seyredebileceği gibi sıklıkla depresyon tablosu ile birlikte olabilir. Anksiyete bozukluğu varlığında eşlik eden depresyonlar yaşlılarda intihar gelişimi açısından riski önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu bozuklukların etkili bir şekilde ele alınmaları ve tedavi edilmeleri koruyucu açıdan büyük önem taşımaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Normal yas kavramı acı duyulmadığını, acının bastırıldığını ya
da kaybedilen kişinin ve acının çabucak unutulup hayata geri dönüldüğünü değil, sürecin getirdikleri içinde zorlanılan fakat doğal olarak yaşanılan bir durumu ifade eder. Doğru cevap A seçeneğidir.

Karmaşık yas, 1 yıldan daha uzun bir süre yas
belirtilerinin ciddi şekilde seyretmesi ve aslında uzun
bir yolculuk olan bu sürecin başlangıcında takılıp
kalmakla ilişkilendirilebilir bir durumdur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Travmatik yas, kaybın aniden ve beklenmedik
şekilde yaşanması, korkunç bir şekilde meydana gelmesi
ve buna tanıklık etmek gibi yaşantılar olduğunda
ortaya çıkabilecek bir durumdur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Beklenen yas, kişinin kendisinde ya da yakınında
beliren ölümcül bir hastalıktan, boşanma, hayat
yada organ kaybı riski taşıyan önemli bir ameliyat
öncesi vb. bir durumdan dolayı yas sürecinin kayıptan
önce başladığı ve yas sürecini içeren yaşantının
kayıptan önce gözlemlendiği yas türüne denir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bilinmeyen (gizli) yas ise çoğu zaman kişinin bir yas yaşadığının çevresindekiler tarafından bilinmediği, anlaşılmadığı durumlarda yaşanan sürece denir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Gecikmiş yas, tetikleyici bir unsurla birlikte normal
zamanından görece uzun süre sonra bir şekilde
ortaya çıkan yas yaşantısıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kübler-Ross’un (1970) beş aşamalı yas modeli,
bir yakının ölüm yoluyla kaybedilmesinin ardından
yaşanan süreci beş aşamaya ayırır ve bu aşamaların
özelliklerini tanımlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kübler-Ross’un (1970) beş aşamalı yas modeli,
bir yakının ölüm yoluyla kaybedilmesinin ardından
yaşanan süreci beş aşamaya ayırır ve bu aşamaların
özelliklerini tanımlar. Bu süreç sırasıyla inkâr
(denial), kızgınlık (anger), pazarlık (bargaining),
depresyon (depression) ve kabullenme (acceptance)
aşamalarını içerir. Doğru cevap A seçeneğidir.