YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 12

Yaşama umudu hemen hemen hiç olmadan hastalara yönelik acı dindirme müdahalelerinin yapıldığı hasta bakımına Palyatif bakım adı verilir

Palyatif bakım verilen hastalarla ilgili göz temasından kaçınılmalı ifadesi yanlıştır.

Halk arasında “bunama” olarak bilinen demans; hafıza, lisan, aritmetik, karar verme yetisi, dikkat ve diğer bilişsel fonksiyonlarda ilerleyici kayıp demektir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Korkutma, sömürme ve ona fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme durumları yaşlı istismarının genel belirleyicilerindendir. Örneğin; üşüyeceğini bilerek
yattığı odanın penceresini açık bırakmak, parasını yaşlının rızası dışında kullanmak ya da tuzlu yememesi gereken bir yaşlıya tuzlu yemekler vermek, aç ya da susuz bırakmak istismar etmektir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Bronfenbrenner’in geliştirdiği Ekolojik Sistemler Kuramı’nda bireyin çevresi birbiri
içine yerleşmiş katmanlardan meydana gelen karmaşık ilişkiler sisteminden oluşmaktadır. Bireyin gelişimi bu katmanların birbirleriyle ve kendi içlerindeki ilişkiler, bu ilişkilerin ortaya çıktığı geniş bir toplum ile olan ilişkilerinden etkilenmektedir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Canlıların hem kendi aralarındaki hem de çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalına ise “ekoloji” denmektedir. Ekolojik yaklaşım, doğa bilimlerinden uyarlanarak insan davranışını açıklamada da kullanılmıştır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Gün geçtikçe yaşama dair her yeni şey, yaşlı bireyi ürküttüğü için alışkanlıklarını değiştiremez ve yeni durumlara uyum sağlayamaz. Bu düşüncede olan yaşlı bireyler, kendilerini dış dünyadan soyutlar ve daha fazla içe kapanırlar. Bu adaptasyon
bozukluğu, zamanla ilerlerse yaşlılık bunamasının belirtilerinden biri olan neofobi (yenilik korkusu) ortaya çıkabilir. Artık yeni ve alışamadığı her şeyden dehşet duyarcasına korkan yaşlı birey, bir türlü eski alışkanlıklarını terk edemez hâle gelir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Anormal kavramını belirleyen kriterler, beklenmedik olma, . kişisel rahatsızlık hissetme, istatistiksel seyreklik, yeti yitimi ya da işlev bozulması ve normların ihlal edilmesidir.

Dünya Sağlık Örgütüne göre psikolojik sağlığın normal olması, bireyin kendisi ve çevresiyle uyum içinde olması anlamına gelir.

Psikolojik sağlık ölçütleri olarak; özgür bir birey olma, kimlik duygusuna sahip olma, kendini değerli hissetme, kişiler arası iletişim becerisi, duyarlılık, öz bakım ve güven becerisi, aile, evlilik gibi toplumsal ilişkiye katılma, değerler ve anlamlara sahip olma, öz güven ve dürüst olma, oto kontrol ve kişisel sorumluluk gibi değerler tespit edilmiştir.

Güleç (2009) ise psikolojik sağlık kriterlerini; pozitiflik, olgunluk, yeterli duygusal ve sosyal zekâ, öznel iyilik hâli, dayanıklılık ve normallik olarak belirlemiştir.

Batı Toplumları

Distimi, en az iki yıl süren kronik bir depresyondur.

Deliryum; hızlı başlayan, dalgalı seyir gösteren, çok farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkan, bilinç, algılama, düşünce, uyku-uyanıklık döngüsü değişimlerinin eşlik ettiği bir klinik sendromdur.

Yaşlılıkta sıklıkla karşımıza çıkan ruhsal rahatsızlıklardan biri de anksiyete bozukluklarıdır (Panik bozukluk, Yaygın anksiyete (kaygı, bunaltı) bozukluğu, Fobiler, Obsesif kompülsif bozukluk, Travma sonrası stres bozukluğu).

Psikotik bozukluklar, kişinin gerçeği değerlendirme yetisinin, çevreyi ve kendisini algılayışının ileri derecede bozulduğu hastalıklardır (Şizofreni, Paranoid bozukluk, Şizoaffektif bozukluk).

Korkutma, sömürme ve ona fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme durumları yaşlı istismarının genel belirleyicilerindendir.

Bununla birlikte anormal kavramını belirleyen bazı ölçütler söz konusudur. Aşağıda bu ölçütlerden kısaca söz edilmektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Beklenmedik Olma: Uyaran ve ortaya çıkan davranış ile belirti arasında bir uyumsuzluk söz konusudur. Örneğin hayatında herhangi bir sorunu olmamasına rağmen bireyin her an kötü bir şey yaşayacağına ilişkin yoğun düşünceleri olabilir. Burada kaygı beklenmediktir ve var olan durumla oransızdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşlılıkta sıklıkla karşımıza çıkan ruhsal rahatsızlıklardan biri de anksiyete bozukluklarıdır (Panik bozukluk, Yaygın anksiyete (kaygı, bunaltı) bozukluğu, Fobiler, Obsesif kompülsif bozukluk, Travma sonrası stres bozukluğu). Doğru cevap E seçeneğidir.