YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 4

Gelişim görevlerinin en önemli belirleyicisi herhangibir yaş grubundaki bireylerin genel yeterlilik ve becerileridir.

Ayşe'nin ailesinin torun beklentisi, bireyin içinde yaşadığı toplumun veya kültürün yaş grubundaki bireylerden yerine getirmesini talep ettiği genel beklentiler içeriside yer almaktadır.

Bilişisel gelişim alanı bağlamında, sinir hücrelerinin sayısı azaldıkça; hafıza, dikkat ve muhakeme becerileri zayıflayabilir. Doğru cevap D'dir.

İşitme problemi olan yaşlıların iletişimini ve günlük yaşamını kolaylaştırmada yavaş, düşük ses tonuyla, bağırmadan konuşmak gereklidir.

Yaşlılıkta, bağışıklık sisteminin zayıflaması, hormon düzeylerinin ve so­lunum sisteminin kapasitesinin azalması, sindirim sisteminde bazı aksaklıklar, böbreklerde kan dolaşı­mının azalması, karaciğer, kalp, damar sistemlerinin işlevle­rinde azalma; beyin hücrelerinde gerilemelere bağlı olarak hafızada zayıflama; ciltte yaşlanma, saçlarda beyazlama; kemiklerin şekillerinde değişme ve ço­ğalma yeteneğinin kaybolması söz konusudur.

75 ya üzerindeki yaşlıların yarısınde işitme problemi görülmektedir.

Gelişim görevlerinin fonksiyonları; içinde bulunulan gelişim döneminde bireylerden beklenen kazanımların edinilmesi, sonraki gelişim dönemlerine hazırlık yapılması ve bireyin öz güven ve yeterlilik duygusunu kazanmasıdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bireylerin gelişim sürecinde başarılı şekilde ilerlemesi öncelikle bireylerin bilişsel, duygusal ve davranışsal gelişim alanlarındaki yeterliliklerine bağlıdır. Bu nedenle gelişim görevlerinin en önemli belirleyicisi herhangi bir yaş grubundaki bireylerin genel yeterlilik ve becerileridir.

Gelişim görevlerinin bir diğer belirleyicisi ise bireyin içinde yaşadığı toplumun veya kültürün bu yaş grubundaki bireylerden yerine getirmesini talep ettiği genel beklentilerdir.

Gelişim görevlerinin kişiye özgü olan ve bireysel farklılıkların en belirgin olduğu belirleyicileri ise bireylerin yaşam amaçları, istekleri ve değerleridir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Psikososyal gelişim alanında ise benlik kavramındaki değişiklikler, eş kaybı, akranların ölümü, emeklilik ve emeklilikle ortaya çıkan gelirde azalma, statüde değişiklik, huzurevinde veya yaşlı bakım evine yerleşmek zorunda kalma gibi değişiklikler bireylerin yaşamlarını güçleştirmekte, uyum düzeylerini düşürmektedir. Bununla birlikte yaşlılık dönemindeki bireyler de gelişimsel süreçte kayıpların yanı sıra sanılanın aksine birtakım kazançlar da elde etmektedirler. Yaşlılık döneminde çocukların evden ayrılması, iş yaşamının emeklilikle birlikte sona ermesi gibi nedenlerle yaşamının pek çok alanında sorumluluğu azalan bireyler sakin ve dingin bir yaşama adım atmaktadırlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yaşlılık dönemindeki değişimler sonrasında kendisine yeni uğraşlar edinemeyen, önceki çalışma yaşamındaki rolleri yeni rollerle telafi edemeyen ve yalnızlaşan bireylerin uyum sorunu yaşama olasılıkları yükselmektedir. Başka bir ifadeyle kendisine daha fazla zaman kaldığında, kendisini gözden geçirip, geçmiş yaşamından ve yaptığı seçimlerden dolayı hoşnut olmayan, yoğun pişmanlık ve hayıflanma yaşayan bireyler kendilerine ve yaşamlarına ilişkin bu memnuniyetsizliği gidermek için ne zaman ne de güçleri olmadığını görerek, kendilerine ve çevrelerine olumsuz tutum ve tavırlar sergilemektedirler. Bu anlamda bireylerin bu dönemde yaşamlarını değerlendirme biçimlerine göre benlik bütünlüğüne veya tam tersine bir umutsuzluğa kapılabilecekleri söylenebilir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Uyum, bireyin ortaya çıkan dengesizliği gidermek için sergilediği davranışlar sonrasında ulaştığı geçici dengelilik durumudur. Başka bir ifadeyle uyum, genel olarak bireyin kendisinde ya da çevresinde meydana gelen değişikliklere yönelik olarak tepki vererek kendisini yeni durumlara uydurması olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşlılığa uyum süreci Seçim Yapma, Telafi Etme, Etkili ya da Fonksiyonel Kılma olmak üzere üç bileşenle açıklanmaktadır. Telafi etme, yaşlılığın getirdiği kayıplarla ve olumsuzluklarla baş edebilmek, istenen düzeyde işlevsel olabilmek için yeni ve alternatif yollar, yöntemler kullanılması ile gerçekleşleştirilmektedir. Telafi etme stratejisi, aynı amaca ulaşmayı sağlayan alternatif kaynaklar ve yöntemler olduğunda kullanılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlanmanın getirdiği kayıplarla karşılaşan bireyler, seçim yapma süreci ile daha az etkinliğe yönelerek kalan enerjilerini zorunlu ve kendileri için hayati öneme sahip olan etkinliklerine ayırabilmekte, böylece sağlıklı ve bağımsız yaşama olasılıklarını ve uyum sağlama düzeylerini yükseltmektedirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Uyum bozukluklarının diğer psikolojik bozukluklardan en önemli farklılığı, uyumsuz davranışların mutlaka ve mutlaka bir stres algısına dayalı davranış örüntülerini içermesidir. Birey uyum bozukluğu göstermeden önce mutlaka bir stres kaynağı ile karşı karşıya kalmakta, bu stres kaynağı ile baş etmek için verdiği işlevsel olmayan tepkiler nedeni ile uygunsuz ve kendisinden beklenmeyen biçimlerde tepki vermektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Strese karşı gösterilen tepkilerin uyum bozukluğu olarak nitelendirilmesi için tepkilerin; stres kaynağının ortaya çıkışından itibaren üç ay içerisinde gözlenmesi, stres faktörüne gösterilmesi beklenen tepkiden fazla ya da aşırı olması ve bireyin günlük yaşamındaki işlevselliğinde azalmaya neden olması gerekmektedir. Ancak herhangi başka bir sorunu da beraberinde içermesi gerekmemektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşlılık dönemindeki bireylerin kişilik özelliği olarak dışa dönük olmaları, özerklikleri, yaşama aktif katılım göstermeleri, yeniliklere açık olmaları ve işlevsel başa çıkma becerilerini kullanmaları, uyumu kolaylaştıran faktörler arasında yer almaktadır.

 Diğer tüm davranışlar gibi uyum sağlamaya yönelik davranışları da etkileyen ve bireysel farklılıkların temelinde yer alan kişilik özelliklerinin uyum sürecine etkisi dikkatle incelenmiş, dışadönük kişilik özelliğine sahip yaşlıların içedönüklere oranla yaşlılığın neden olduğu değişimlere daha kolay uyum sağladığı ortaya konmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.