YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 2

Tedaviyi reddeden yaşlı ile iletişimde;
• Sağlık durumu ile ilgili doğru bilgi vermek,
uzmanlardan bilgi alınmasını sağlamak,
• Merak ettiği sorulara yanıt vermek,
• İlaca karşı olumsuz yaklaşımı varsa ilacı
kullanmanın yararını ve kullanmamanın
zararını anlatmak,
• Sağlık personeline karşı olumsuz bir tutumu varsa düzeltmek yerinde olur

Gelir düzeyinin etkisi hem hastalıkların görülme oranlarına, hem de hastalık nedeniyle ölüm oranlarına yansımaktadır.

Ülkemizdeki ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer alan kanser hastalığının 
görülme oranı, yaşın ilerlemesi ile birlikte artmaktadır. 85 yaşına kadar olan dönemde kanser oranları yaşla birlikte artar. Kanser gençlerde de görülebilir. Ancak yaşlılar yıllar boyunca hava kirliliği, radyasyon, sigara, yanlış beslenme,
zararlı kimyasallar, stres ve hormonal dengesizlik gibi çeşitli zararlı etmenlerin etkisinde kaldıklarından kansere daha yatkındırlar. Ayrıca Radyoterapi, kemoterapi sonunda da kaygı, izolasyon, depresyon görülebilir. Dolayısıyla II, III ve IV doğrudur.

Yaşlı kişilerin sağlık durumuyla ilgili en önemli kavramlardan birisi “sağlık öyküsü” dür. Sağlık
öyküsünün içeriğinde özgeçmiş, soy geçmişi, şu anki durumu ve ilaç kullanımı ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

İlaç kullanımı ile ilgili olarak yaşlının ilaçlarını alma zamanını bilmesi, ilaçlarını zamanı geldiğinde kendisinin alması, ilaçların etkileri ile yan etkilerini ve alerjisi olan ilaçları bilmesi, ilaçlarını alabilmesi ve saklayabilmesi de önemlidir . Yaşlının ilaçlarını düzenli kullanması sağlığı ile ilgili yapması gerekenleri yapıp yapmadığı hakkında bize ipucu verir.

Sağlık algısı bireyin gerçekte olan sağlık durumunu değil kendi sağlığının nasıl olduğuyla ilgili kişisel yaklaşımını ifade etmektedir.

Görme problemi olan yaşlıların iletişimini ve günlük yaşamını kolaylaştırmak için;
• Bulunduğu yeri öğrenmesi için birlikte yürüyüşler yapmak, göremediği durumlarda
yaşlıya yol göstermek,
• Yaşlıya yaklaşırken ismiyle seslenmek, yanından ayrılırken söylemek,
• Çevredeki uyaranlarla, bulunulan ortamla,
yaptıklarınızla ilgili bilgi vermek,
• Yürürken koluna girmek ya da kolunuza
girmesine izin vermek,
• Ona nasıl yardımcı olabileceğinizi sormak,
• Yapabileceği işleri yapmasına fırsat vermek,
• Hareketini zorlaştıran nesneleri ortamdan
kaldırmak yarar sağlar

Tat ve koku duyusundaki azalma yaşlının beslenmesini etkiler. Yaşlıların gençliğinizde istediğinizi yiyin. Yaşlanınca tadı kalmıyor deme nedenleri tat ve koku duyusundaki azalmadır.

Çevreden ve besinlerden alınan zararlı maddeler ve yaşlanmayla birlikte enzimlerin aktivitesinin azalması vücudun savunma gücünü zayıflatır. Bağışıklık sisteminin
sağlıklı çalışması yaşlıyı hastalıklardan korur, zayıf olması da yaşlıyı hastalıklara açık hâle getirir. Bağışıklık sistemi zayıf olduğunda birey ev ortamından dışarı çıkamaz.

Diyabet hastalığı ve troid hormonundaki düzensizliklere bağlı çeşitli hastalıklar görülebilir. Halsizlik, yorgunluk, zihinsel yavaşlama troid hormonu düzensizliklerinin sonucunda ortaya çıkabilir. Saçlarda beyazlama, deride kırışıklıklar ve kilo almada vücuttaki düşük hormon düzeylerinin sonucudur

Eski alışkanlıklarına aşırı bağlı olan bir tansiyon hastası olan bir yaşlı tuzsuz yemekler yeme konusunda direnç gösterebilir, ya da tuzsuz yemek yapma alışkanlığını hemen kazanamayabilir. Felç geçiren ya da Parkinson hastası olan bir yaşlı hastalığı nedeniyle
yapması gereken egzersizleri yapmama konusunda direnebilir.

Yaşanan psikolojik değişikliklerin sonucunda yaşlılarda; stres yaratan durumla baş edebilmede zorluk, öfke yönetiminde güçlük, ailevi sorunlara gösterilen tepkilerde artış, topluma uyumda zorluk, sosyal olanaklarına azalma, yalnızlık hissetme ve ilgi görememe (çocukların evlenip ayrılmaları, torunların büyümesi v.b.) ortaya çıkabilir.

Tedaviyi reddeden yaşlı ile iletişimde;
• Sağlık durumu ile ilgili doğru bilgi vermek,
uzmanlardan bilgi alınmasını sağlamak,
• Merak ettiği sorulara yanıt vermek,
• İlaca karşı olumsuz yaklaşımı varsa ilacı
kullanmanın yararını ve kullanmamanın
zararını anlatmak,
• Sağlık personeline karşı olumsuz bir tutumu varsa düzeltmek yerinde olur

Etkili ya da Fonksiyonel Kılma stratejisi ise bireylerin önemli bulduğu alanlarda işlevselliğini arttırmak için kendi kaynaklarını en üst seviyeye çıkarmak, daha da arttırmak ve zenginleştirmek için kullandığı bir yöntemdir. Bu stratejiyi diğer iki uyum stratejisinden ayıran en önemli özellik, bu stratejinin bir kayıp karşısında işe koşulmamasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bireylerin yaşamlarındaki ciddi ve önemli deği­şiklikler sonrasında uyum sağlaması gereken büyük değişimler Önemli Yaşam Olayları olarak adlandırıl­maktadır. Önemli yaşam olayları bireylerin yeterlilik ve kapasitelerini kullanarak baş etmeleri gereken ve bireyler üzerinde ciddi düzeyde baskı ve stres oluştu­ran olaylar ve durumlardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Gelişim sürecindeki diğer dönemlerden farklı olarak daha çok kayıplarla anılan yaşlılık döne­mindeki bireylerin kronolojik yaşları gereği de bazı önemli yaşam olaylarını yaşama olasılıkları diğer yaş gruplarına oranla daha yüksektir. Fiziksel geli­şim alanındaki kayıp ve çöküşler nedeni ile sağlıkla ilgili ciddi değişiklikler, yeme ve uyku alışkanlıkların­da ciddi değişimler, yaşlıların tamamına yakınında gözlenen önemli yaşam olaylarındandır. Psikomotor becerilerindeki yavaşlamalar nedeni ile kaslarını eskisi kadar hünerli olarak kullanama­yan yaşlılar, daha yavaş hareket etmekte, uyarıcılara tepki verme süreleri uzamakta, bu nedenle araba kullanma gibi psikomotor becerilerin kullanımını gerektiren etkinlikleri yapamaz hâle gelmektedir­ler. Psikomotor becerilerin­deki zayıflamanın yanı sıra sinir hücrelerinin kay­bı nedeni ile duyularında ortaya çıkan kayıplar da yaşlıların yaşamında ciddi değişiklikler yapmasına ve stres tepkisine yol açmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.