YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 12

Bireylerin çalışma yaşamının başından ölene kadar devam eden
süreçte iş ve meslekle ilgili gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler kariyer olarak adlandırılmaktadır. Bir başka ifade ile kariyer iş ve mesleği de kapsayan
ve yaşam boyu devam eden geniş ve uzun bir süreçtir. Kariyer, bireyin mesleki kararlarını, mesleki eğitimlerini, iş deneyimlerini, terfilerini, iş değişikliklerini, boş zaman etkinliklerini, hobilerini, emeklilik sonrası çalışma yaşamını ve toplum yararına gerçekleştirdiği gönüllü faaliyetleri içermektedir.
Bireylerin kariyer yönelimleri, yaşam boyu gelişim süreci içinde bireyin kararları ve tercihleri doğrultusunda yol almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Gelir bireylerin iş ve meslekle ilgili seçimlerini etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Çünkü bireyler yaşamlarını devam ettirebilmek için öncelikle
beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak durumundadırlar. 
Bu açıdan bazı bireyler çalışma yaşamında iş ve mesleğin koşullarının kendilerine uygun olup olmamasından daha çok geliri ile ilgilenmektedirler. Çünkü gelir düzeyi yaşam biçimimin temel belirleyicisidir. Ayrıca çalışma yaşamındaki gelir, emeklilik yıllarındaki maddi olanakların ve yaşam
koşullarının da belli oranda habercisidir. bireylerin emeklilik dönemindeki sosyal güvenlik ile ilgili endişeleri onları gelire önem vermeye sevk eden faktörler arasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Çalışma yaşamında yaşlı bireylerden sağlık açısından risk içermeyen, fiziksel peformans ve teknoloji kullanımı gerektirmeyen rol ve görevler beklemek en doğrusudur. Doğru cevap B'dir.

Çalışma yaşamında yarı zamanlı iş gibi yaşlıların koşullarına daha uygun olan
esnek çalışma seçeneklerinin üretilmesi erken emekliliği azaltabilecek bir seçenek olarak görülmektedir. Çünkü yaşlı bireyler için fazla yapılandırılmış olan çalışma saatlerine ve iş çevresine uygun hareket etmek kolay değildir. Oysa yarı zamanlı iş seçeneği, yaşlıların yaşamlarını kendi gereksinimlerine göre düzenlemelerine olanak sağlamaktadır. Yaşlı çalışanlar, kendi ihtiyaçlarına uygun bir şekilde yapılandırdıkları koşullarda daha az yorulmakta, iş doyumları artmakta ve daha iyi performans sergilemektedir (Hooyman& Kıyak, 1991). Yaşlılara yönelik yarı zamanlı iş seçeneklerinin
bulunduğu toplumlarda yaşlı bireyler becerileri ve yeterlilikler ölçüsünde kendilerine uygun işlerde çalışarak üretken olma gereksinimini de
karşılayabilecektir. Doğru cevap E'dir.

Emeklilik kişisel yarar açısından bireylere toplumsal gelirden pay alma ve sevdikleri etkinliklerle vakit geçirme olanağı sunarken; toplumsal yarar açısından, genç nesilleri işe yerleştirme, çalışma sevgisini teşvik etme ve üretimin devamlılığını sağlama olanağı sağlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Gelişimsel süreç bireyin gelişiminden olduğu kadar yaşam ile etkileşimi sonucunda kazanılan de­neyimiyle de ilişkilidir.

Bilişsel pragmatiklerin, deneyim, sosyalleşme ve kül­türlenme ile ilişki değişkenleri içermesi nedeniyle bireyin yaşamaktan vazgeçmediği sürece gelişimine devam ettiği söylenebilir.

Algısal hız basit algısal-motor görevleri ye­rine getirebilme becerisi olarak tanımlanabilir. Ör­neğin; size doğru atılan bir topu fark edip sakınma hareketini yapmak algısal hız ile ilişkilidir.

Bireylerin bilinçli olarak bil­dikleri ve ifade ettik­leri olay ve deneyim­leri içeren açık bellek ile otomatik olarak gerçekleştirilen becerileri ve rutinleri içeren örtük bellek de yaşlanmadan et­kilenmektedir.

Düşük eğitim düzeyinde olan yaşlı yetişkin­lerin sürekli olarak bilişsel etkinliklerde bulunmasının onların episodik belleklerini geliştirdiği görülmüştür.

Majör depresyon bireyin yoğun olarak mutsuz, moralsiz, kendini suçlayıcı ve aşağılayıcı ve beklentilerinin çok azaldığı bir duygu durum olarak tanımlanabilir.

Davranışsal alandaki belirtiler kişilik değişiklikleri, duygu durum bozuklukları, algı bo­zuklukları ve düşünce bozuklukları olarak görülür.

Çoklu damar yetmezliğine bağlı demans, çok­lu damar yetmezliğine bağlı olarak beyinde yer alan atardamarlarda tekrarlanan ve genellikle ge­çici olarak kan akışının engellenmesi temelinde ortaya çıkan bilişsel işlevlerde/süreçlerde meyda­na gelen kayıp durumudur. Demansın bu türü­ne halk arasında inme denilmektedir.

Hastalığın nedenleri tam olarak bilinmese de yaş, genetik yatkınlık, yaşam biçimi ve çevresel bazı etkilerin önemli değişkenler olduğu düşünülmektedir. Cinsiyet bu nedenlerden biri değildir.

Yaşlı yetişkinlerin evlerinde bir köşeye çekilerek tele­vizyon gibi ciddi zihinsel etkinlik gerektirmeyen ve aynı zamanda yaşlı yetişkini sosyal çevreden uzaklaş­tıran etkinliklerden uzaklaştırmak, bilişsel süreçlerini olumlu etkileyecektir.

Zorunlu emeklilik yaşı çalışanların emeklilik kararını belirleyen temel faktör olsa da kimi bireysel farklılıklar nedeniyle herkes aynı yaşta emekli
olmamaktadır. Bireylerin emeklilik kararını zorunlu emeklilik yaşının yanı sıra sağlık durumu ve ekonomik koşullar da etkilemektedir. Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir.Emeklilik kararını etkileyen bir başka faktör de kariyer planıdır. Kimi zaman bireylerin emeklilik sonrası için çeşitli iş planları yaptıkları görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Emeklilik sadece ekonomik boyutu olan bir süreç değildir. Bu nedenle emeklilik döneminin çok yönlü düşünülerek planlanması gerekmektedir. 
Kimi bireyler için emeklilik uzun bir balayı dönemi iken, kimileri için yıllarca süren bir hayal kırıklığı evresi olabilmektedir. Ayrıca bazı bireyler, doyum
aldıkları bir düzen oluşturamadıkları için kararlılık evresine geçemeden emekliliğini sonlandırabilir. Bir başka ifade ile her birey bu evrelerden
aynı sıra ile geçmemektedir. Doğru cevap A'dır.

Bireylerin emekliliğe uyumunu etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler, psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler bulunmaktadır. Bireylerin emekliye ayrılma kararı üzerinde biyolojik faktörlerin etkisi büyüktür. Çünkü emeklilerin çoğu sağlık durumu elvermediği için işten ayrılmaktadır. Sağlık
durumunun kötü olması ise bireylerin emeklilikten sonra kuracakları, yeni yaşam düzeninin önemli bir belirleyicisidir. Doğru cevap B'dir.

Çalışmayan bir eşi olan emekli bireyler,eşlerinin kendileriyle ortak etkinliklerinin dışında bir yaşamı olduğunu fark etmektedir. Bu tür evliliklerde emekli birey, eşine bağımlı ise zamanını sürekli eşi ile birlikte geçirmek istemekte ve eşinin daha önce kurduğu sosyal yaşama müdahale etmektedir. Bu durum eşler arasında çatışma yaşanmasına yol açmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Tepki, insan beyninin yüksek zihinsel işlevleri için kullanılan bilişin işlevlerinden biri değildir.