YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Bakım vermek; yardıma ihtiyacı olan birine günlük ihtiyaçlarını karşılamak ve destek olmak üzere harekete geçmek olarak tanımlanır. Doğru cevap A'dır.

Birincil bakıcılar, aile içindeki üyelerden seçilen profesyonel olarak, bir gelir karşılığında bu işi yapmayan ve yaşlı ile yaşayan veya yaşamayan bakıcılardır. Doğru cevap B'dir.

Yaşam kalitesi kavramı çok geniş kapsamlı ve oldukça karmaşık bir kavramdır. Yaşam kalitesi kavramı ilk kez Thorndike tarafından, sosyal çevrenin bireye yansıyan tepkisi olarak tanımlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesini, bireylerin yaşadıkları kültür ve değer sistemi içinde yaşamdaki yerlerine ilişkin bireysel algılamaları olarak tanımlamakta- dır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlı bakımı ile ilgilenenlerin memnuniyet ve tatmin kaynağı olarak üç temel unsur vurgulanmaktadır.

Bakıcı ve yaşlı arasındaki kişiler arası ilişki dinamikleri ve bakan yakının bu bakım işini içsel bir istekle, gönüllü olarak yapması olumsuz sonuçları önlemektedir.

Birinin bakımını yüklenmek kişinin kendi ile gurur duyması ve bu şekilde benlik saygısını koruması önemli bir memnuniyet kaynağıdır.

Yaşlı bakımı ile ilgilenen kişilerin kim oldukları da önemlidir. Ancak araştırmalar, yaşlıya bakım veren kişinin, yoğun bakım verdikleri kişinin kim olduğuna bakmaksızın bakım zorlukları yaşadıklarında uygun ve işe yarar çözüm yollarını bularak problemlerle başa çıkmayı başardıklarını ve kendilerini güçlü hissettiklerini belirtmişlerdir.

Doğru cevap E'dir.

Bilişsel yetersizlikler; yaşlının düşünme, konuşma ve anlama gibi zihinsel faaliyetleri gerçekleştirememesi. Doğru cevap A'dır.

Geleneksel cinsiyet rolleri’ne göre; toplumsal kalıp yargılarına göre herhangi bir insanla ilgili beklentilerin neler olacağı doğrudan cinsiyete bağlıdır. Buna göre erkeklerden güçlü olmaları, ailelerini geçindirmeleri, çevre üzerinde belirli bir etkinlik ve kontrol sağlamaları; kadınlardan ise sabırlı, anlayışlı olmaları, evi çekip çevirmeleri, insan ilişkilerini düzenlemeleri beklenmektedir. Doğru cevap E'dir.

Fiziksel Agresyon: kişinini kişinin kendisine ve çevresine yönelik saldırgan davranışlar göstermesi. Doğru cevap D'dir.

Yaşlıya bakım hizmeti sunan birey manevi ihtiyacını insani ilişkiler yoluyla ya da aşkın güce yönelme şeklinde karşılama yoluna gidebilir. Destek arayışının adresi farklı olsa da, insanın üç tür temel manevi ihtiyacına cevap bulmaya çalıştığı belirtilmektedir. İnsanın maneviyat arayışı ile ilgili temel unsurları şu şekilde sıralanmıştır.

Hayat, acı çekme ve ölüm kavramlarını anlamlandırma ve yaşamın temel amacını keşfetme çabası üzerine manevi güç bulma ihtiyacı: Yaşamı anlamlandırma çabası- nın insanın en temel güdüsü olduğu belirtilmiştir.

Yaşama ümit bağlama ihtiyacı: Bakıma muhtaç ya da bakım hizmeti sunan bireyin yaşama umudu ne kadar yüksekse hastalık ya da engelle başa çıkma ihtimali de o kadar yüksek olur. Hayata tutunma yolunda önemli bir güç kaynağı olan umut, tutum ve davranışların en temel güdüleyicisidir.

Bireyin iç dünyasında aşkın bir güce, yaratıcıya inanma ve ona güven duyma ihtiyacı: Olağanüstü durumlarla karşılaşan birey, manevi destek amacıyla bağlantı içinde olduğu insanların kendisi gibi yetersiz olduğunun farkına vardığında yoğun çaresizlik duygusu yaşar.

Doğru cevap E'dir.

Yaşlılar ile birlikte yaşamanın zorlukları ya da buna bağlı kayıpları olmaktadır. Bu zor süreci kolaylaştırmak için aşağıdakileri gerçekleştirmeye dikkat ediniz.

Yaşlının onurunu gözetin. “Birbirinizi eleştirmeyin ve temiz duygularla ricada bulunun.”

Dikkatle dinleyin. “Herkes dinlemeye hevesli olsun, fakat konuşmakta acele etmeyin.”

Empatik olun. “Birbirinize duygudaş olarak, kardeş sevgisiyle, derin bir şefkatle, alçak gönüllülükle davranarak, aynı düşüncede birleşin. Kötülüğe kötülükle, hakarete hakaretle” karşılık vermeyin.

Cesaretlendirilmeye ihtiyaç duyup duymadıklarını anlamaya çalışın. “Yerinde söylenen söz; oyulmuş gümüşün içinde altın elmalar gibidir.”

Faaliyetlerinize onları da dâhil edin.

Pratik yardım sunun. “Ne sözle ne de dille; işle ve hakikatle severek destek verin.”

Tahammüllü olun. “İçten şefkat, iyilik, alçak gönüllülük, yumuşak başlılık ve tahammül niteliklerini gösterin.”

Doğru cevap E'dir.

Empati, yaşlı bakımı ile ilgilenenler için önemli bir başa çıkma yoludur. Yardımlaşma sürecine bakılmaksızın dayanışmanın olduğu her alanda temelde üç hedef bulunmaktadır:

Diğer insanların ihtiyaçlarını ve algılarını anlamak için kişiler arası ilişkilerin desteklenmesine ön ayak olmak,

Diğer insanların öğrenmelerine katkı sağlamak veya çevre şartlarıyla daha etkili bir şekilde mücadele etmesini sağlamak,

Başkalarının problemlerini azaltmak veya çözmek.

Doğru cevap E'dir.

Kişiler arası bağlılık; kişilerin kişisel yaşam özgürlüklerinden vazgeçmeden, yakınları ile olan sevgi, saygı ve sorumluluk bağlarını
yaşatmasıdır. Bağımlılık ise, bireylerin bireysel özgürlüklerini hiçe sayarak başkalarının istek ve arzularına yönelik bir hayat sürdürmeleridir. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılık genetik bir programla düzenlenen, organizmayı yapısal ve işlevsel değişimlerle ölüme götüren olaylar toplamıdır. Yaşlılık konusundaki en önemli sosyal sorun yaşlıların bakımıdır. Doğru cevap B'dir.

Bakım vermek; yardıma ihtiyacı olan birine günlük ihtiyaçlarını karşılamak ve destek olmak üzere harekete geçmek olarak tanımlanır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılara ait faktörler ise bilişsel yetersizlikler, işlevsel yetersizlikler ve davranışsal sorunlar şeklinde üç ayrı başlıkta toplanabilir.Doğru cevap D'dir.

Saklı Alan: Bu alan kişinin bildiği ancak başkalarının bilmediği alandır. Kişi, bilinçli olarak bazı yanlarını gizlemek istemektedir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlı bakımı ile birlikte bakım verenlerin yaşamlarında da birtakım değişimler gerçekleşmektedir. Bu değişimler elbette bakım verenin hayatını daha zorlu ve sorunlu hâle getirebilmektedir. Yaşlıya bakım verenin sağlık, sosyal ve ekonomik sorunlar yaşaması beklenebilir bir durumdur. Doğru cevap E'dir.

Bakımı üstlenenlerin yaşadığı sıkıntıyı birçok değişken artırabilir.
İlk olarak yaşlının hastalığının düzeyi, yaşlının iletişim kurma yetersizliği, yaşlının hastalığıyla ilgili kişilik özelliklerindeki değişiklikler, davranışsal ve psikolojik belirtiler gibi değişkenler hastanın bakımını üstlenenlerin yaşadığı sıkıntıyı artırmaktadır.
İkinci olarak da bakım verenin cinsiyeti, başarılı olamama korkusu, idealleri, fiziksel ve psikolojik sağlıkta bozulma gibi değişkenleri sıkıntıya yol açmaktadır.
Üçüncü olarak yaşlı ile bakımını üstlenen kişi arasındaki ilişki, bakımı üstlenenin yaşadığı sıkıntının düzeyini etkilemektedir. Yapılan bir çalışmaya göre bakım veren ve yaşlı arasındaki ilişki yakınlığının tükenmişlik düzeyini etkilemekte, ayrıca bu durum dolaylı olarak yaşlıya yansımakta ve bakım verenin sıkıntısı ve yaşlısıyla arasındaki ilişkinin kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Doğru cevap D'dir.

Fiziksel Güçlükler
Yaşlıya bakım verme nedeniyle bakım hizmeti sunan bireylerde hazımsızlık, iştahta değişim, düzensiz yemek yeme, baş ağrısı gibi somatik şikayetler artabilmektedir. Ayrıca kronik yorgunluk, vücut ağrılarında artış ya da azalma, uyku düzensizliği, kas ağrısı, konsantrasyon zorluğu, giyim ve kuşamda dağınıklılık ve bakım veren bireyin kendi bakımına yeterli zaman ayıramaması sebebiyle sağlığında bozulmalar görülmektedir.

Doğru cevap A'dır.

Varoluşsal boşluk ;Kişiye her şeyin yabancı gelmesi, var olmanın anlamsızlaşması, gereksiz gelmesi hâlidir. Doğru cevap C'dir.

Genellikle toplumsal bakım kaynakları gayriresmî ücretli (bireyin sahip olduğu ekonomik kaynaklardan bireysel bakım için ödeme yapılarak alınan ücretli bakım hizmeti), (eş, yetişkin çocuklar-genellikle kız çocuklar, hane halkı dışında yaşayan bir akraba-genellikle kız kardeş, arkadaş ya da komşular yakın çevre gibi) gayriresmî ücretsiz ve resmî ücretli (refah ve sağlık hizmetleri sağlayan kent kurumları, kent hizmeti olarak inşa edilmiş kurumlardan yararlanmak) olarak sınıflandırılmaktadır. Yaşlı bakımı ya kurumlar ya da aile ve akrabalar tarafından gerçekleştirilmektedir.