YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 7

Problem en genel anlamıyla “içinde bulunulan durumla olması istenilen durum arasındaki farklılık ve çeşitli engeller nedeniyle istenilen duruma ulaşamama durumudur”.

Problemler dört grupta gruplanmaktadır: bireysel, kişiler arası, bireysel olmayan ve toplumsal problem (Eskin, 2014)

Nörotizm – A Tipi – Kötümser

Kişiler arası problemler ise insan ilişkilerinde yaşadığımız sorunlardır. İnsan ilişkileri yaşamı güzel ve anlamlı kılan en önemli doyum kaynaklarından biri olduğu gibi, en büyük sorun kaynağıdır da. Yaşamda karşılaşılan en yaygın sorunlardan birisidir aynı zamanda. Annelerinin bakımını paylaşmadığı için kardeşler arasında yaşanan tartışmalar bu gruba girebilir.

Eğitim

Problem çözmenin bilişsel, meta-bilişsel ve güdüsel olmak üzere üç tane bileşeni söz konusudur.

Beş aşamalı problem çözme yaklaşımına göre problem çözmede izlenen beş aşama; probleme genel yönelim, problemin tanımlanması ve formüle edilmesi, alternatiflerin
oluşturulması, karar verme ve değerlendirmedir.

Problem çözme modeli dört temel beceriye odaklaşmaktadır:

1. Bilgi ve veri elde etmeye dayanan problemi tanımlama ve şekillendirme. 

2. Alternatif stratejileri belirleme

3. Karar verme

4. Çözümü tamamlama

Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından biri olan arabuluculuk ‘bir karar uygulama yetkisi olmayan tarafsız bir üçüncü tarafın, tartışmalı tarafların mutabık kalınmış bir çözüme ulaşmalarına destek verdiği gayriresmî bir süreç’ olarak tanımlanmaktadır.

Kolaylaştırıcı ya da terapötik arabuluculuk tarafların problem çözme yeteneklerine odaklaşmakta ve arabulucu anlaşmazlığın duygusal yanlarına dikkat çekmektedir. Taraflar gelecekte yaşayacakları benzer sorunları ele alma yollarını tartışmaktadırlar. Kolaylaştırıcı tarzda kazan–kazan yaklaşımı daha belirgindir. Bu arabuluculuk tarzı tarafların kendi kararlarını vermesi ve ara bulucunun bunu sağlamasına odaklaşır. Arabulucu uygun bir müzakere ortamı yaratmak ve onların müzakerelerine yardım etmekle görevlidir.

Yaşlılara hizmet veren kurumların yöneticileri ve hizmet veren bakıcılardan elde edilen sonuçlara göre yaşlı arabulucuları aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır (Bagshaw,
Adams, Zannettino, Wendt, 2015, Barry, 2015):
• Aile sistem, aile yaşam döngüsü gibi aile kuramlarını bilmeli,
• Yaşlı bir kişinin maddi istismara maruz kalma riskini değerlendirmek için yeterliğe
sahip olmalı,
• Yaşlının istismar edildiğini fark edebilecek yetkinlikte olmalı,
• Çalıştığı ailenin dinamikleri ve ailenin geçmişine ilişkin bilgiyi edinebilmeli,
• Yaşlılarla empati kurabilmeli ve yaşlanma süreci hakkında bilgisi olmalı
• Yaşlılık hukuku, finans konusu hakkında eğitim almalı,
• Kültürel farkındalık ve sorumluluk duygusu olmalı,
• Güçlü yanlara odaklanan, bütünsel, açık, saydam, önyargısız yaklaşıma sahip olmalı,
• Yaşlanma sürecindeki bilişsel özelliklere hâkim olmalı,
• Arabuluculuk sürecinde gereksinim duyulan güvenilir destek kişilere örneğin bir
avukata ulaşabilmeli,
• Karar verme sürecine yaşlı kişinin katılımını arttırmak için teknikler kullanabilmeli,
• Yaşlının söz hakkı olmalı ve arabuluculuk sürecinde yaşlının söz hakkını ortaya
koyması için ortam hazırlayabilmeli,
• Gerektiğinde geriatristlerden yaşlının değerlendirilmesi için yardım istemeli,
• Yaşlının kapasitesinde sorun olduğunda arabuluculuğun süresini belirleyebilmeli
ve çok uzun süren toplantılardan kaçınılmalı,
• Güçlü duygularla ilgilenebilmeli ve büyük bir grupla etkili bir şekilde iletişim kurma yeteneğine sahip olmalı,
• Arabuluculuk toplantılarını kontrol etme yeteneği güçlü olmalıdır

Maddi istismarı arttıran ögeler şu şekilde sıralanmıştır (Bagshaw, Adams, Zannettino ve Wendt, 2015):
• Madde veya ilaç kullanan bir aile yakının varlığı,
• Bakımı için bir aile üyesine bağımlı olma,
• Yaşlının hastalıkları nedeniyle bilişsel yetenekleri azaldığında,
• Kumar oynayan bir aile yakını varsa,
• Yaşlı, bir aile üyesinden korkmuşsa,
• Yaşlı, haklarının farkında değilse,
• Şiddet ya da istismar yapan bir aile üyesinin varlığında,
• Yaşlılar mallarını çocuklarına vermeliler gibi yaşlı insanlara yönelik kültürel değerlere sahipse,
• Destek ve kurum hizmetleri olmayan yerde yaşayan ve aileleri bakan yaşlı iseler,
• Yaşlı kişinin aile üyeleri arasındaki yetersiz iletişim varsa,
• Yaşlı geçmişte çocuklarını istismar etmişse, kötü davranmışsa,
• Dayanışmanın daha önemli olduğu toplulukçu kültürden gelmişse,
• Yaşlı aile üyeleri ile ortak iş yapıyorsa,
• Aynı evde, çiftlikte yaşayan yaşlılarsa daha çok istismara maruz kalmaktadır

Modelde, stres olayları, kaynaklar ve güçlü yönleri, stres yaşantısının algısı, stres sonucu yer almaktadır. Aracılar, Pearlin ve Diğerlerinin Geliştirdiği Bakıcı Stresi ve Başa Çıkma Modeli'nde yer almaktadır.

Çatışma yönetimi, çatışmaların zararlı yönlerini en aza indiren, yararlı yönlerini ise maksimize eden ve çatışmalarda kazanma- kazanma çözüm yaklaşımını benimseyen faaliyetler toplamı olarak ifade edilebilir.

Yaşlı sağlık ve bakım hizmetleri veren çalışanların iletişimle ilgili
farklı hedefleri vardır:
• Kaliteli ilişkiler kurmak,
• Sorunları doğru değerlendirmek,
• Empati kurmak,
• Bakım/tedaviyle ilgili anlaşılır açıklamalar yapmak vb.

doğru cevap E'dir.

Johari Penceresinde, iki veya daha fazla kişi arasında, bu kişilerin birbirleri hakkındaki bilgileri ön plana çıkmaktadır. Bu bilgiler dört pencere şeklindedir. Her pencerenin bir adı vardır. Bu pencereler; açık alan, kör alan, saklı alan ve bilinmeyen alan şeklindedir.

Aktif dinlemenin önündeki engelleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Suçlamak,
• Ön yargılı davranmak,
• Kapalı uçlu sorular yöneltmek,
• Tavsiye vermek,
• Aceleci tavırlar sergilemek,
• Özel yaşam sınırını ihlâl etmek,
• Sözünü kesmek.

Aktif dinlemenin tüm etkileşimlerin en temel unsuru olduğunu ifade edebiliriz. Yaşlı
bireylerin önceliklerine saygı duymak, sözünü kesmemek, duygularını anlamaya çalışmak aktif dinlemenin temel unsurlarıdır.

Bakım hizmeti sağlayan çalışanların, “Şu an sizin için önemli olan konular hakkında konuşalım.”, “Bunun neden sizi üzdüğünü anlamama yardımcı olun, lütfen. gibi sorularla yaşlı bireylere yaklaşımı hangi iletişimle ilgili hedefi yerine getirmektedir.
Bireylerin gerçekten ihtiyaçlarını, isteklerini anlayabilmek için sadece ağızlarından
çıkan kelimelere göre hareket edemeyiz. Tüm duyularını kullanmak ve tamamıyla odaklanmak sayesinde anlamak ve yorumlamak mümkün olacaktır.

İddialı İletişim: İletişimde net, anlaşılır ifadeler kullanmak, cesur olmak ve risk almak gibi unsurlara sahip olan iddialı iletişimi tercih etmek çatışmayı çözerken daha olumlu olabilir. İddialı, pasif ve saldırgan iletişimin aralarındaki farkları bilmek, sağlıklı çalışma ortamı oluşturan iddialı iletişimin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.

“Ben”ile başlayan cümleler kurmak, insan haklarına saygı göstermek etkili iletişim göstergeleridir, ancak “Sen”ile başlayan suçlayıcı cümleler kurmak saldırgan iletişim stilleri arasındadır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlı arabulucuları etik kuralları bilmelidir. Etik ilkelerden biri tüm katılanlara eşit uzaklıkta olmak, hepsinin çıkarlarını gözetmek ve katılanların tümüyle birlikte çalışmaktır. Arabulucu tarafların bir kısmını ihmal edip, yaşlıyı tamamen koruyarak bu aşırı korumacılık tuzağına da düşmemelidir. İkinci ilke gizliliktir. Yaşlı arabulucusu arabuluculukta elde edilen bilgiyi arabuluculuk sürecinin tarafı olmayan bir kişiye anlatmamalıdır. Gizliliğin ihlal edileceği bazı durumlar söz konusudur: Yaşamı veya güvenliği tehdit eden bir bilgi açıklandığında, gerçek ya da potansiyel bir istismar bilgisi olduğunda, bu bilgi yargı yoluyla istendiğinde, taraflar açık bir arabuluculuk süreci yürütülmesinde anlaştıklarında gizlilik ilkesine uyulmayabilir. Tarafsız ve adil olmak üçüncü etik ilkedir. Mümkün olduğu kadar kırılgan ve incinebilir durumda olan yaşlı kadar diğer tarafların da sesine kulak vermelidir. Arabuluculuğa katılan her kişiye görüşlerini, endişelerini, isteklerini açıklama fırsatı tanınmalıdır. Katılanlara istedikleri bir anda arabuluculuğu sonlandırabilecekleri hatırlatılmalıdır. Arabulucu yaşlı bile olsa herkesin kendi yaşamıyla ilgili karar verme hakkı olduğunu kabul etmeli ve süreci buna göre yürütmelidir.

Doğru cevap C'dir.