YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 6

Yaşlı arabuluculuğu yaklaşımı Amerika Birleşik Devletleri, Kanada gibi ülkelerde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Tarafsız bir kişi tarafından yapılması ve yaşlının haklarını dikkate alması bu yaklaşımın değerini arttırmaktadır. Aile içi çatışmaların çözümünü kolaylaştırmakta ve kararların daha sağlıklı alınmasını sağlamaktadır.

Doğru cevap D'dir.

Aile üyeleri ile çalışanlar arasında çatışma yaratan kaynakları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
• Güvensizlik: Aile üyelerinin çalışanlara güvenmemeleri ve bu nedenle bakım hizmeti veren çalışanların sürekli gözetim altına tutulmaları gerektiğini düşünmeleri çalışanların kızgın ve gergin olmalarına neden olmaktadır.

Etkin bir çatışma yönetiminin sağlanabilmesi için öncelikle doğru iletişim teknikleri- nin kullanılması gerekir. Yaşlı sağlık ve bakım hizmetleri veren çalışanların iletişimle ilgili farklı hedefleri vardır:

• Kaliteli ilişkiler kurmak,
• Sorunları doğru değerlendirmek,
• Empati kurmak,
• Bakım/tedaviyle ilgili anlaşılır açıklamalar yapmak vb.

Duygusal empati, karşı tarafın duygulanım durumunu, hislerini yüreğimizde hissederek daha ender yaptığımız empatidir.

Psikolojik istismar: Bağırmak, hakaret etmek, korkutmak, suçlamak ya da aşağılamak gibi örnekler psikolojik istismarı içerir. Sık görülen psikolojik istismar örneklerinden biri de kişiyi fiziksel ya da mental bir durumu gerektirmemesine rağmen huzurevine göndermek ile tehdit etmektir. Başlıca psikolojik istismar belirtileri arasında yaşlı bireyin cevap vermemesi, iletişim kurmaması, şüpheli ve mantıksız korku yaşaması, sosyal ilişkilerde ilgi eksikliği olması, kronik fiziksel ve psikolojik sağlık problemlerinin olması sayılabilir.

Yaşlılarla etkili iletişim kurmak için dikkat edilmesi gereken unsurlar; Araçsal-İfadesel Temas, Empati, Aktif Dinleme

Kendine dönük ilgi ve başkalarına dönük ilgi olmak üzere iki boyut temelinde ortaya çıkan beş çatışma yönetim yolu vardır: Rekabet, Uzlaşma, İş birliği, Uyum ve Kaçınma

Rekabet: Güç kullanma olarak da ifade edilen rekabet stili, çatışma içinde olan tarafın, diğer taraf üzerindeki etkisini hiç düşünmeden, sadece kendi çıkar ve isteklerine ulaşmak için çabalamasıdır. Verdiği mücadelede her türlü güç ve otoritesini
hiç düşünmeden kullanır. Rekabet stilinde bilgi saklamak veya birtakım taktikler
kullanarak, gerçeklerin manipüle edilmesi söz konusudur. Örneğin eşinin ilaçlarının düzgün bir şekilde verilmediğinden dolayı aile üyesiyle yaşanan çatışmada,
bakım görevlisinin doğru olmasa da, sırf çatışmada haklı çıkabilmek için “ilaçları
kendisi içmiyor, biz odadan çıktıktan sonra ağzından atıyor…” diyerek çatışmayı
yönetmesi rekabet stilini ifade etmektedir. Acil karar verilmesi gereken durumlarda veya haklı olduğunun düşünüldüğü zamanlarda rekabet stilini kullanmak doğru olabilir. Ancak, sadece rekabeti kullanmak, moral ve motivasyonun azalmasına,
ilişkilerde güvensizliğin artmasına neden olabilir.

Bireyler arası çatışma yönetim stilleri, bireylerin çatışmayı yönetmek için verdikleri tepkileri veya davranışları ifade etmektedir. Kendine dönük ilgi ve başkalarına dönük ilgi olmak üzere iki boyut temelinde ortaya çıkan beş çatışma yönetim yolu vardır: Rekabet, Uzlaşma, İş birliği, Uyum ve Kaçınma.

Kurumlarda çatışmayı yönetmek için disiplinlerarası yaklaşım, şikayet yönetimi, kural ve rol tanımlarının oluşturulması, empati eğitimi tekniklerine başvurulabilir.

Çatışma yönetimi için ünlü düşünürlerin bu konudaki ifadeleri, belki siz okuyucularımıza yeni bir pencere açabilir:
• Çatışmayı çözebilecek tek şey sevgidir (W. Burroughs, Son Sözler).
• Uzun zaman devam eden bir anlaşmazlık, her iki tarafın da haksız olduğunu gösterir (Voltaire).
• Neyin içeride, neyin dışarıda olduğu duvarın hangi yanından baktığınıza bağlıdır
(U. K. Leguin, Mülksüzler).

Aktif dinlemenin önündeki engelleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Suçlamak,
• Ön yargılı davranmak,
• Kapalı uçlu sorular yöneltmek,

• Tavsiye vermek,
• Aceleci tavırlar sergilemek,
• Özel yaşam sınırını ihlâl etmek,

• Sözünü kesmek.

İletişime Saygı ve Açıklık Kazandırmak: Katılımcılar, rol oynama tekniği ile kendi başlarına gelen iletişim sıkıntılarını dile getirirler. “Ben” diye başlayan ifadelerin nasıl kullanılması gerektiği konusunda uygulamalar yapılır.

Rol belirsizliği, bireyin görev, yetki ve sorumluluklarının iyi çizilmemiş olması ve bireyden beklenen görev ile ilgili davranışların

açık olmaması, bireyin, işin amaçlarının ne olduğunu tam anlamıyla bilmemesidir.

Yaşlı istismarı fiziksel, psikolojik, cinsel, ekonomik ve hak istismarı şeklinde olabilir.

Kendine dönük ilgi ve başkalarına dönük ilgi olmak üzere iki boyut temelinde ortaya çıkan beş çatışma yönetim yolu vardır: Rekabet, Uzlaşma, İş birliği, Uyum ve Kaçınma

Çatışma yönetiminde kullanılan bireysel stiller temelde üç yaklaşım üzerine kuruludur. Bu yaklaşımlar, kazan-kazan yaklaşımı, kaybet- kazan yaklaşımı ve kaybet-kaybet yaklaşımıdır.

Başarılı Yaşlanma Modeli;hastalık veya engellilik durumunun olmaması, bilişsel, fiziksel işlevlerin sürdürülmesi ve yaşama aktif katılım unsurlarından oluşmaktadır.

Yaşlılarda stres süreciyle birlikte bilişsel fonksiyonlarda oluşabilecek değişiklikler;

• Davranış veya eylem öncesi planlamada yetersizlik
• Hatırlamama
• Uyumsal (oryantasyon) sorunlar
• Bilinç bulanıklığı
• Belirsizlik durumlarına karşı düşük tolerans gösterme
• Davranış veya eylemle ilgili karar verme sürecinde hatalar

• İnsanları yanlış tanıma
• Konsantrasyon, planlama ve problem çözmede yetersizlik
• Yaratıcılık, algılama ve ilgide azalma
• Sabırsızlık, öfke, yalnızlık, şüphe, depresyon ve ağlama

Başarılı yaşlanma modeli üç temel unsurdan oluşmaktadır;
1. Hastalık veya Engellilik Durumunun Olmaması,
2. Yüksek Bilişsel ve Fiziksel İşlevleri Sürdürmek,
3. Yaşama Aktif Katılarak Sosyal ve Üretken Etkinliklerin Sürdürülmesi.

Kendi yaşamını organize etmeye alışma