YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 12

Serbest zaman etkinliği, yaşlının kendi isteğiyle serbestçe seçtiği fiziksel, zihinsel ve/veya sosyal duygusal aktivitelerdir. Yaşlı bireyin yürüyüş yapması fiziksel aktivite, arkadaşlarıyla domino oynaması zihinsel aktivite, bir doğum günü kutlamasına katılarak hoşça vakit geçirmesi sosyal-duygusal aktiviteye örnek olarak verilebilir

Zihinsel yalınlık, yaratıcılık ve düşünme faaliyetlerini geliştirir.

Yaşlının hoşlandığı yiyecekler

İletişim becerileri

Yaşlının İnanç ve Ruhani Özelliklerine İlişkin Değerlendirme Alanları
• İlişkilendirme
• Meditasyon, ritüeller
• Yaşamdaki anlam
• Yaşam kalitesi algısı

Ergoterapist, kişi ve toplulukların istedikleri, ihtiyaç duydukları veya kendilerinden
beklenen aktiviteleri yapabilme geliştirerek veya aktiviteyi ya da çevreyi kişilerin katılımını daha iyi sağlayabilecek şekilde düzenleyen uzmandır.

65 yaş üstü bireylere haftalık 150 dakika orta yoğunlukta (örneğin hızlı tempoda yürüyüş) fiziksel aktivite önerilmektedir.

Yaşlı birey yatağa bağımlı ise her 30 dakikada bir pozisyon değişikliği yapma (basınç yaralarının oluşumunu engelleme amacıyla)

İlişki kurmak istemeyen yaşlılar için personelin bire bir konuşması, el temasını
kullanması ve küçük bir gruba dâhil olması için teşvik edici ılımlı bir tutum göstermesi önerilir. Ancak daha katı tutum gösteren yaşlılar için yapılandırılmış bir
müdahale planına gereksinim vardır.

Bir süredir işe gitmek istemeyen, çalışma arkadaşlarıyla çatışmalar yaşayan, zihni hep işle meşgul olmasına karşın işine konsantre olamayan Ali Bey'in yaşadığı durum tükenmişliğe örnektir. Doğru cevap C'dir.

Problem en genel anlamıyla “içinde bulunulan durumla olması istenilen durum arasındaki farklılık ve çeşitli engeller nedeniyle istenilen duruma ulaşamama durumudur”. Bir başka deyişle “olanla”, “olması istenilen” arasındaki fark ve olması istenilene ulaşma sürecinde bir takım engeller nedeniyle hedefe ulaşamama durumunda yaşanılan durumdur. Doğru cevap E'dir.

Problem çözmenin bilişsel ögeleri;

Problemin farklı çözümlerini düşünebilme,

Aşamalı bir şekilde hedefe ulaşmayı bilme,

Davranışın sonuçlarını kestirebilme,

Sosyal olaylarda neden ve sonucun karmaşıklığını düşünebilme;

Perspektif alabilmedir.

Doğru cevap D'dir.

Bakım verenlerin stres modeli Perlina ve meslektaşları tarafından (Pearlin, Mullan, Semple ve Skaff, 1990), demanslı hastalara bakan bakıcılar için geliştirilmiş olmakla birlikte, tüm bakım verenlerin stres sürecine yönelik kavramsal bir model sunmaktadır. Model, stres ve başa çıkma sürecinin, stresin geçmişi ve bağlamsal faktörleri, stres yapıcılar, aracılar ve sonuçları olmak üzere dört faktörden etkilendiğini göstermektedir. Doğru yanıt E’dir. Stresin geçmişi ve bağlamsal faktörler, bakıcının demografik ve tanımlanmış özelliklerini, bakıcının bakım alan ile ilişkisini ve bakım sunulan çevrenin özelliklerini içerir. Stres yapıcılar ise bakıcıda strese neden olan faktörlere karşılık gelmektedir. Aracılar ise stres faktörleri ve sonuçları arasındaki karşılıklı ilişkiyi düzenleyen ya da değiştirmeye yardımcı olan sosyal, bireysel ya da maddi kaynaklardır. Aracılar, stres faktörlerinin olumsuz etkilerini azaltan faktörlerdir. Örneğin sosyal desteği olan bakıcı, bakım vermekten dolayı kısıtlanan sosyal ilişkisine, sosyal desteği olmayandan daha çabuk uyum sağlayabilir ve bu durumdan daha az etkilenebilir. Sonuçlar ise bütün bu faktörlerin etkileşimi sonucu bakıcının fiziksel, sosyal, psikolojik sağlığına karşılık gelir. Yaşlı bakımıyla birlikte bakım işiyle ilgilenen aile üyelerinde ve bakıcılarda depresyon, öfke, kaygı gibi duygusal sonuçlar, baş ve vücut ağrılarının artması gibi fiziksel sıkıntılar görülebilir. Doğru yanıt C’dir.

Bu programların bakıcılar üzerindeki etkileri şunlardır: Müdahale sonunda benlik saygılarında ve yaşamın niteliğinde artma, kaygı ve depresyon düzeylerinde azalma belirlenmektedir. Problem çözme becerileri gelişmekte ve bakım vermenin olumsuz etkisi azalmaktadır. Katılanların tümü kuruma gelenlerin hepsine bu eğitimin verilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Tekniğin olumlu bir yanı, bakım veren aile üyesinin ve hastanede yaşlıya bakan hemşirelerin doyumunun artmasıdır. Bakıcıların stresinin ve tükenmişliklerinin azalması da önemli bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak program maddi masraf unsurlarında bir azalmayı doğrudan hedeflememektedir. Doğru cevap D'dir.

Problem çözmede bakım verme işinden başka bir kişisel anlamı olan konulara odaklaşılırsa kişi amacına ulaşma duygusunu daha kolay yaşayabilir.

Örneğin bir çalışmada problem çözme sürecinin birinci aşamasında amaç belirleme üzerinde çalışılmış ve “Kendime daha çok zaman ayırmak istiyorum” yerine “Haftada bir kez kiliseye gitmek istiyorum” gibi belirgin bir amaç belirlemesi konusunda yardım edilmiştir.

Olası amaçlar sınırsız görünmesine rağmen ortak amaçlar belirleme yolu seçilmiştir. Örneğin bu çalışmada sağlıkla ilgili, özellikle egzersiz yapma amacını seçtiler. Burada da yürüme gibi belirli bir egzersiz belirlemesi için sorular soruldu. Diğer bir ortak amaç hoşlanılan veya rahatlatan bir etkinliğe katılmaktı. Daha sonra bu amaçlarının önündeki engeller adlandırıldı ve problem çözme adımları kullanarak engeller aşıldı.

İkinci adımda beyin fırtınası yöntemi kullanılarak tüm olası çözümleri düşünmeye teşvik edildi. Engel bazen bakım verme durumunun kendisiydi. Bakım verenin kendisi sürece diğer kişileri katmayarak sadece kendisinin daha iyi bakacağını düşünerek bir engel oluşturmaktaydı.

Üçüncü adım listedeki çözümlerinin olumlu ve olumsuz yanlarını birlikte tartışmaktı. Ancak bazen yetersiz bilgi nedeniyle, örneğin kendisi kiliseye gittiğinde yaşlıya bakması için bir bakıcıdan yardım istemenin ücreti bilinmediği için bunu araştırması istendi.

Daha sonra bir seçeneğe yönelme, deneme ve sonuçları araştırmacı ile birlikte değerlendirdiler. Görüldüğü gibi iş birlikçi bir yaklaşımla adım adım somut amaçların belirlenmesi ve bu amaçların önündeki engeller üzerinde konuşulması ve seçeneklerin tartışılması söz konusudur.

C seçeneği hariç tüm seçenekler, "Bir kişisel anlamı olan konulara odaklaşılırsa kişi amacına ulaşma duygusunu daha kolay yaşayabilir." fikrine odaklanıyor. Örneğin “Her gün aynı döngüyü yaşıyorum” yerine “Günlük programa değişik faaliyetler serpiştirmek". gibi. Yani kişi soruna değil sorunu giderecek (hafifletecek) bir çözüme odaklanıyor. Ancak C seçeneğinde soruna çözüm üretilmediği gibi (anlamı olan konulara odaklanılmadığı gibi) sorun görmezden gelinerek belkide sorunun daha da içinden çıkılmaz bir hal almasına yol açılıyor. 

Doğru cevap C'dir.

Gündelik yaşamda stres ve çatışma yaşanılması kaçınılmaz olan durumlardır. Çatışma kavramıyla çok bağlantılı bir kavram da arabuluculuktur. Arabuluculuk aslında alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının bir türüdür, yani uyuşmazlık- anlaşmazlık durumlarında kullanılan geleneksel olmayan bir çatışma çözüm yoludur. Mahkeme dışı uyuşmazlık çözüm yöntemleri, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri olarak da tanınmaktadır. Bu yaklaşım haksızlığı uğramış kişilerin mevcut uyuşmazlığını toplumsal huzur ve barışı bozmadan ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Bir bireyden, birbirleriyle uyumlu olmayan veya çatışan iki ya da daha fazla rolü yerine getirmesinin istenmesi ve kaynakların yetersiz olması sonucunda ortaya çıkan bir duruma rol çatışması adı verilmektedir.

Yaşlanma sorunlarına dikkat çekmek için 1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü 1983 yılından bu yana kutlanmaktadır.

Yukarıdaki üç madde de yaşlı sağlık ve bakım hizmetleri veren çalışanların iletişimle ilgili farklı hedefleri arasındadır.

Yukarıdaki üç madde de bireyler arasında yaşanan çatışmanın çözümünde kullanılabilecek iletişim teknikleridir.