YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 16

Bakım verilen fiziksel çevreden kaynaklanan stres faktörleri, bakım alanın yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, bakıcının yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, yaşlı ile kalıp kalmaması ve bakıcının çalışma koşullarından oluşmaktadır. Bakım alan yaşlının özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleri ise yaşlının bilişsel, fonksiyonel ve davranışsal bozuklukları, bakıcıyla önceki ilişki kalitesi ve dışarıdan profesyonel destek alıp almadığı gibi faktörlerden oluşur. Doğru yanıt D’dir.

Bakım verilen fiziksel çevreden kaynaklanan stres faktörleri, bakım alanın yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, bakıcının yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, yaşlı ile kalıp kalmaması ve bakıcının çalışma koşullarından oluşmaktadır. Bakıcının özelliklerinden kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının ruhsal ve fiziksel geçmişi ve şimdiki durumu, kişilik özellikleri ve başa çıkma tepkileri, rolleri, finansal kaynakları, bakıcılık konusundaki bilgisi, yaşlıyla önceki ilişkilerinden oluşmaktadır. Doğru yanıt C’dir.

Objektif Stres Kaynakları: Yaşlının bilişsel bozukluğu, Yaşlının problemli davranışları, Günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık ve hasta direnci

Subjektif Stres Kaynakları: Bakım verenlerin rol yüklenmesi, Bakım verenlerin rol esareti, Yakınlığın kaybı

Doğru yanıt A’dır.

BİRİNCİL STRES KAYNAKLARI

Objektif Stres Kaynakları: Yaşlının bilişsel bozukluğu, Yaşlının problemli davranışları, Günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık ve hasta direnci

Subjektif Stres Kaynakları: Bakım verenlerin rol yüklenmesi, Bakım verenlerin rol esareti, Yakınlığın kaybı

İKİNCİL STRES KAYNAKLARI

Birincil Kaynaklar: Aile ilişkilerinin bozulması, İş çatışması, İş kaybı, Mali sorunlar

İntrapsişik Stres Kaynaklar:  Benlik kaybı, Bakıcılık yeterliliğinin olmayışı

Doğru yanıt D’dir.

Pearlin ve Diğerlerinin Geliştirdiği Bakıcı Stresi ve Başa Çıkma Modeli: Bakım verenlerin stres modeli Pearlin ve meslektaşları tarafından (Pearlin, Mullan, Semple ve Skaff, 1990), demanslı hastalara bakan bakıcılar için geliştirilmiş olmakla birlikte, tüm bakım verenlerin stres sürecine yönelik kavramsal bir model sunmaktadır. Model, stres ve başa çıkma sürecinin, stresin geçmişi ve bağlamsal faktörleri, stres yapıcılar, aracılar ve sonuçları olmak üzere dört faktörden etkilendiğini göstermektedir. Doğru yanıt E’dir.

Bakım verenlerin stres modeli Perlina ve meslektaşları tarafından (Pearlin, Mullan, Semple ve Skaff, 1990), demanslı hastalara bakan bakıcılar için geliştirilmiş olmakla birlikte, tüm bakım verenlerin stres sürecine yönelik kavramsal bir model sunmaktadır. Model, stres ve başa çıkma sürecinin, stresin geçmişi ve bağlamsal faktörleri, stres yapıcılar, aracılar ve sonuçları olmak üzere dört faktörden etkilendiğini göstermektedir. Doğru yanıt E’dir. Stresin geçmişi ve bağlamsal faktörler, bakıcının demografik ve tanımlanmış özelliklerini, bakıcının bakım alan ile ilişkisini ve bakım sunulan çevrenin özelliklerini içerir. Stres yapıcılar ise bakıcıda strese neden olan faktörlere karşılık gelmektedir. Aracılar ise stres faktörleri ve sonuçları arasındaki karşılıklı ilişkiyi düzenleyen ya da değiştirmeye yardımcı olan sosyal, bireysel ya da maddi kaynaklardır. Aracılar, stres faktörlerinin olumsuz etkilerini azaltan faktörlerdir. Sonuçlar ise bütün bu faktörlerin etkileşimi sonucu bakıcının fiziksel, sosyal, psikolojik sağlığına karşılık gelir. Yaşlı bakımıyla birlikte bakım işiyle ilgilenen aile üyelerinde ve bakıcılarda depresyon, öfke, kaygı gibi duygusal sonuçlar, baş ve vücut ağrılarının artması gibi fiziksel sıkıntılar görülebilir. Doğru yanıt A’dır.

ABC-X Stres ve Başa Çıkma Modeli: Reuben Hill (1949) tarafından geliştirilmiş Stres ve Başa çıkma Modeli dört faktörü içermektedir. A, stres içeren olayı; B, kaynaklar veya güçlü yönleri; C, algı ve strese verilen anlamı ve X ise stres sonucunu içermektedir. Modelde A olarak isimlendirilen stres olaylarını, bakım verilen yaşlının olumsuz davranışları, bilişsel bozukluğu, günlük yaşam aktivitelerinde bakıcıya bağımlılığı, bakım vermede geçirilen zaman oluşturmaktadır. B olarak isimlendirilen kaynaklar ve güçlü yönleri, başa çıkma davranışlarını ve sosyal destek kaynaklarını ifade etmektedir. C olarak isimlendirilen algı, stres yaşantısının algısı, X olarak isimlendirilen stres sonucu ise bakıcının fiziksel sağlığı ve yaşam doyumunu ifade etmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Bakıcılar, bakım verme sürecinde bakım verilen fiziksel çevre, bakım alan yaşlının özellikleri, bakıcının güçlü ya da zayıf yönleri, ailevi ve sosyal destek kaynakları, sosyokültürel faktörler olmak üzere pek çok faktörden etkilenmektedirler. Bakım verilen fiziksel çevreden kaynaklanan stres faktörleri, bakım alanın yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, bakıcının yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, yaşlı ile kalıp kalmaması ve bakıcının çalışma koşullarından oluşmaktadır. Bakım alan yaşlının özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleri ise yaşlının bilişsel, fonksiyonel ve davranışsal bozuklukları, bakıcıyla önceki ilişki kalitesi ve dışarıdan profesyonel destek alıp almadığı gibi fakörlerden oluşur. Bakıcının özelliklerinden kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının ruhsal ve fiziksel geçmişi ve şimdiki durumu, kişilik özellikleri ve başa çıkma tepkileri, rolleri, finansal kaynakları, bakıcılık konusundaki bilgisi, yaşlıyla önceki ilişkilerinden oluşmaktadır. Ailevi ve sosyal destek ağlarından kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının başka kişilerden somut, bilişsel ve duygusal destek alıp almamalarıdır. Sosyo-kültürel içerikle ilgili stres kaynakları ise bakıcılıkla ilgili inançlar ve beklentiler, ulaşılabilen kaynaklar, programlar, engeller, erişimler ve fırsatlar diğer stres kaynaklarıdır. Soru kökünde yer alan örnekte Aslı Hanım'ı zorlayan durum, babasının asabi tavırlarıdır. Buna göre stres kaynağı bakım alan yaşlının özellikleri ile ilgilidir. Doğru yanıt B'dir.

Bakıcılar, bakım verme sürecinde bakım verilen fiziksel çevre, bakım alan yaşlının özellikleri, bakıcının güçlü ya da zayıf yönleri, ailevi ve sosyal destek kaynakları, sosyokültürel faktörler olmak üzere pek çok faktörden etkilenmektedirler. Bakım verilen fiziksel çevreden kaynaklanan stres faktörleri, bakım alanın yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, bakıcının yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, yaşlı ile kalıp kalmaması ve bakıcının çalışma koşullarından oluşmaktadır. Bakım alan yaşlının özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleri ise yaşlının bilişsel, fonksiyonel ve davranışsal bozuklukları, bakıcıyla önceki ilişki kalitesi ve dışarıdan profesyonel destek alıp almadığı gibi fakörlerden oluşur. Bakıcının özelliklerinden kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının ruhsal ve fiziksel geçmişi ve şimdiki durumu, kişilik özellikleri ve başa çıkma tepkileri, rolleri, finansal kaynakları, bakıcılık konusundaki bilgisi, yaşlıyla önceki ilişkilerinden oluşmaktadır. Ailevi ve sosyal destek ağlarından kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının başka kişilerden somut, bilişsel ve duygusal destek alıp almamalarıdır. Sosyo-kültürel içerikle ilgili stres kaynakları ise bakıcılıkla ilgili inançlar ve beklentiler, ulaşılabilen kaynaklar, programlar, engeller, erişimler ve fırsatlar diğer stres kaynaklarıdır. Soru kökünde verilen örnekte Aylin Hanım, kendi ailesinden somut veya duygusal herhangi bir destek alamamakta ve bu durum Aylin Hanım'ın psikolojisini olumsuz yönde etkilemektedir. Doğru yanıt D'dir.

Bakıcının güçlü veya zayıf özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleri arasında; ruhsal ve fiziksel sağlık geçmişi ve şimdiki işlevselliği, kişilik özellikleri ve başa çıkma stratejileri, çoklu rolleri, maddi kaynaklar, bakıcılık konusunda bilgi ya da geçmişi ile bakım alanla önceki ilişkileri gibi faktörler yer almaktadır. I ve II numaralı faktörler bunlardandır. Doğru yanıt A'dır.

Öznel iyi oluş kavramı yaşam doyumu, olumlu duygular ve düşük düzeyde olumsuz
duygular olmak üzere üç temel ögeyle birlikte açıklanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Psikolojik İyi Oluş Yaklaşımı, olumlu psikolojik işlevsellik olarak nitelendirilen
altı farklı psikolojik boyutla iyi oluşu tanımlamıştır: (1) diğerleri ile olumlu ilişkiler,
(2) çevresel hâkimiyet, (3) kendini kabul, (4) özerklik, (5) kişisel gelişim ve büyüme,
(6) yaşam amacı. Doğru cevap B'dir.

Davranışsal özerklik kavramıyla, bireyin karar verme süreci ve sonrasındaki bireyin
seçimleri vurgulanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ayten Hanım hayatındaki en belirleyici olan değerlerden birinin ‘elalem ne der’ olduğunu belirtmektedir. Bu Öz Belirleme Kuramında konu edinilen değer özerkliği boyutuna bir örnektir. Doğru cevap C'dir.

Bakım verenin ilişkilerinin önemini vurgulayan ve Carbonneau, Caron ve Desrosiers tarafından geliştirilen modele göre öz belirleme yaklaşımındaki ilişkilerin niteliği ve yeterlik gereksinimi vurgulanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Rol gelişimi görüşü, insanların aldıkları farklı rollerden yararlandığını, enerjilerini
rollere göre düzenleyebildiğini, üstlenilen rollerden birinde başarısızlık söz konusu
olduğunda, burada oluşan kayıpları diğer roldeki kazanımlarıyla ödünleyebildiğini ileri
sürmektedir. Doğru cevap B'dir.

Bakım veren yakınların gereksinimleri dört temel kategoride toplanmaktadır: bilgi ve eğitim gereksinimi, profesyonel destek, etkili iletişim ve yasal ve maddi destek. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı yakınlarına yönelik müdahale programları bilgi verici, destek sağlayıcı, gün içerisinde bakıma ara verme gibi değişik amaçlarla yapılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Pozitif psikoloji stratejileri, bireylerde olumlu duyguları, davranışları, düşünceleri geliştirmeyi amaçlayan istemli eylemler olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Keyfini çıkarmayı arttırmak için önerilen stratejiler arasında başkalarıyla paylaşma, hatıra oluşturma, kendini kutlama ve şükretme yer alır. Doğru cevap E'dir.