YAŞLILARDA ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 5

Nüfus konusundaki tahminlere bakıldığında 2050 yılında dünyada her bir çocuğa karşılık iki yaşlının olacağı beklenmektedir (Gökçe-Kutsal, 2007). Yaşam beklentisi kavramı bireyin doğumundan
itibaren ne kadar yaşayacağı beklentisini ifade etmektedir. Bu durum özellikle gelişmiş ülkelerde
daha uzundur. Başka bir ifadeyle, özellikle gelişmiş olan ülkelerdeki insanlar ortalama olarak diğer ülkelerdeki insanlara göre daha uzun yaşamaktadırlar (Onur, 1995). İkinci Dünya savaşından sonra dünya genelinde insanlar doğumdan itibaren en fazla 46 yıl yaşarken, günümüzde bu süre 67 yıla çıkmıştır ve 2045-2050 yılları arasında 75 yıla çıkacağı öngörülmektedir.

Yaşlı bireylerin yaşlılık sorunları ile başetmesini etkileyen pek çok değişken bulunmaktadır. Bu değişkenler arasında cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey, eğitim düzeyi, meslek gibi faktörler yer almaktadır.

Yaşlılık durağan ve değişmez bir dönem değil, edinilen deneyimlerle daha dinamik bir dönemdir.

Türkiye’de kurumsal yaşlı bakımı ile ilgili yapılanmada birçok kurum ve kuruluş görev üstlenmiştir. Bunlar arasında yerel yönetimler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı huzurevleri, dernek ve vakıflar, özel huzurevleri, azınlık huzurevleri ve kamu kurumlarına ait huzurevleri bulunmaktadır.

Türkiye’de yaşlı hizmetleri incelendiğinde bu hizmetlerin ilk defa 1963 yılında Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü’nün kurulmasıyla kamu hizmetleri içerisindeki yerini aldığı görülmektedir.

Yaşlıların sosyal yaşamdan koparılmadan yaşamlarına devam etmeleri önemlidir. Yaşlılar için verilen hizmetlerin en önemli amacı onların kendilerini rahat ve özgür hissetmelerini desteklemektir. Evde bakım sayesinde bireyin ve aile üyelerinin bakıma daha çok katkıda bulunmaları sağlanmaktadır. Ayrıca evde bakım hizmeti yaşlının hastalıklara yakalanma riskini azaltmaktadır (Karahan ve Güven, 2002). Ülkemizde evde bakım hizmetleri oldukça sınırlı düzeyde sunulmaktadır.

Bakanlık Alo 183 Sosyal Hizmet Danışma Hattı ile risk oluşturan sorunlara karşı yardım isteyen vatandaşlara psikolojik, sosyal ve ekonomik devlet desteği sunmaktadır.

Deride kahverengi lekelerin oluşması yaşlılık döneminin fiziksel anlamdaki en önemli özelliklerinden birisidir.

Pek çok yaşlı ölene kadar kendini yönetebilir şıkkı haricindeki diğer şıklar yaşlılık dönemine ait yanlış inançlardır.

Çocukların kararlarına müdahale etme yaşlılığın olumsuz yanları olarak gösterilmektedir.

Bakım hizmetlerine bakıldığında, hizmetlerin sosyal ve psikolojik yönden birçok eksikliği olduğu görülmektedir.

Yaşlıların, sonraki nesillere uyum yapmaları zor olduğundan, kendi yaşıtlarıyla yakınlık kurmaları beklenir. Onların zamanları çoktur, birbirlerini dinleyecek kadar vakitleri vardır. Sonraki nesillerin onlara bu kadar zaman ayırmaları zor olur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

bireyin yaşamda bir amacı olmasının psikolojik ihtiyaçların karşılanmasına katkı sağladığı ifade edilmektedir. Kasser ve Ryan, içsel ve dışsal amaç olmak üzere iki tür amaçtan söz etmişlerdir: Topluma katkı, kişisel gelişim, kişiler arası ilişki ve fiziksel sağlık gibi amaçları içsel yaşam amacı; ünlü olma, çekici olma ve zengin olma gibi amaçları ise dışsal yaşam amacı olarak adlandırmışlardır. İçsel amaçların, öz saygı ve kendini gerçekleştirme ile olumlu yönde; depresyon ve kaygı ile olumsuz yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Yoksullar yararına çalışmalar yapmak içsel amaçlar kapsamında olduğundan, bu bireyin diğerlerinden daha mutlu olması beklenir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Maslow’un ihtiyaçlar piramidinde yer alan ilk basamak, fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasıdır ve bu ihtiyaçlar fiziksel yaşamın devamını sağlamak için karşılanması gereken beslenme, su, nefes alma ve cinsellik gibi temel biyolojik ihtiyaçlardır. Maslow'a göre bu ihtiyaçlar karşılanmadan güvenlik, sevgi/aidiyet, saygı ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarına geçiş yapılamamaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nde özsaygı, güvenilirlilik, başarı, saygı duyulmak ve duymak "Saygı" basamağında; arkadaşlık ise "Sevgi/Aidiyet" basamağında yer almaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Murray’ın saptadığı 20 ihtiyaç; kabul etme, başarı, dostluk, saldırganlık, bağımsızlık, karşıt tepki kurma, savunma, yüceltme, hükmetme, kendini sergileme, zarardan kaçınma, vericilik, küçük düşmekten kaçınma, düzen, oyun ve eğlence, reddetme, cinsellik, zevk, yardım alma ve öğrenme olarak sıralanmaktadır. Özerklik, yetkinlik ve ilişkili olma, Öz Belirleme Kuramında tanımlanan ihtiyaçlardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ait olma ihtiyacı sevgi, paylaşma ve iş birliği yapma ihtiyacını içerir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Ryan ve Deci tarafından oluşturulan Öz Belirleme Kuramına göre; insanlar, evrensel olarak özerklik, yetkinlik ve ilişkili olma şeklinde ifade edilen üç temel psikolojik ihtiyaca sahiptir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Öz belirleme kuramına göre; insanlar, evrensel olarak özerklik, yetkinlik ve ilişkili olma şeklinde ifade edilen üç temel psikolojik ihtiyaca sahiptir. Bu ihtiyaçlardan özerklik, bireyin kendi eylemlerini başlatması ve seçim yapması; yetkinlik ihtiyacı, bireyin çevresini iyi bir şekilde etkileme isteği; İlişkili olma ihtiyacı ise bireyin başkaları ile bağlantılı olma ihtiyacıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Özgürlük ihtiyacı; insanın hayatını nasıl yaşamak, kendini nasıl ifade etmek, kiminle ilişki kurmak, ne yazmak veya okumak, nasıl ibadet etmek istediğini ve insanların diğer alanlardaki yaşantılarını ifade eder. Doğru yanıt D seçeneğidir.